(قل بفضل الله و برحمته فبذلک فلیفرحوا هو خیر مما یجمعون ):(ای پیامبر،بگو به فضل و رحمت خدا شادمانی نمایند که فضل و رحمت خدا از هر آنچه گرد می آورند، بهتر است )،(فضل ) یعنی زیادت و اگر در این آیه فیوضاتی را که خداوند نسبت به بندگانش افاضه نموده ،فضل خواند، برای این جهت است که خدای تعالی بی نیاز است ، نه احتیاج دارد که چیزی را به خلق افاضه کند و نه به خلقی که مورد افاضه او هستند، نیازمند می باشد و لذا هم ایجاد خلق و هم افاضه به آنان هر دو فضلی از جانب اوست و بعید هم نیست که مراد از فضل ، رحمت وعطیه عام الهی و مراد از (رحمت ) خصوص افاضاتی باشد که نسبت به مؤمنین دارد و آنها را به سعادت دنیا و آخرت می رساند و مسلما خیر دنیا و آخرت وسعادت ابدی امریست که سزاوارتر است به اینکه از داشتن آن شادمان باشند، تااین اموال ناچیز دنیوی که چیزی جز فتنه و وسیله آزمایش نیست و چه بساانسانها را به هلاکت و شقاوت برساند. [ نظرات / امتیازها ]

قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَبِرَحْمَتِهِ فَبِذلِکَ فَلْیَفْرَحُوا هُوَ خَیْرٌ مِمَّا یَجْمَعُونَ.

اى پیامبر بگو : به فزون بخشى خدا و به رحمت و بخشایش اوست که ایمان آوردگان باید شادمان گردند که این براى آنان از هر آنچه گرد مى آورند بهتر و بالاتر است.

از دیدگاه «زجاج» ترکیب آیه این گونه است که «فبذلک» بدل از جمله بفضل الله و برحمته... مى باشد و آنگاه منظور این است که: باید مردم به فرود آمدن قرآن شریف شادمان باشند؛ چرا که اى یاران و پیروان پیامبر! این قرآن براى شما بهتر از ثروتها و داراییهایى است که این کفرگریان مى اندوزند و روى هم انباشته مى سازند. با این بیان تفسیر آیه شریفه این است که: هان اى پیامبر! به این مردمى که به دنیا و ارزش هاى مادّى آن دل خوش داشته و به آنها شادمانند و به گردآورى آن دل بسته اند بگو: اگر خواستید به چیزى دل خوش دارید و شادمان گردید، به فزون بخشى و رحمت خدا دلخوش گردید که به مهر خود قرآن را بر شما فرو فرستاد و محمدصلى الله علیه وآله وسلم را براى هدایت شما برگزید؛ چرا که شما به وسیله آن دو مى توانید نعمت جاودانه بهشت و نیکبختى ماندگار را براى خود فراهم آورید که بهتر از این دنیاى زودگذر و ارزش هاى ناپایدار آن است.

به باور «ابوسعیدخدرى» و «حسن» منظور از «فضل خدا» در این آیه، کتاب پرشکوه خدا، قرآن شریف است، امّا منظور از «رحمت» در آیه شریفه، «اسلام» است.

و «انس» از پیامبر گرامى آورده است که فرمود: من هداهُ الله للِأسلام و علّمه القرآن ثم شکا الفاقة کتب الله عزّ وجلّ الفقر بین عینیه الى یوم القیامة ثم تلا: قل...(69)

هر کسى را خدا به سوى اسلام راه نماید و قرآن را به او بیاموزد، آنگاه از بى چیزى و تهیدستى شکایت کند، خدا نیاز را براى همیشه میان دو چشم او مى نویسد، و آنگاه به تلاوت آیه مورد بحث پرداخت.

و نیز گروهى از جمله «قتاده» و «مجاهد» آورده اند که منظور از «فضل خدا»، اسلام، و منظور از «رحمت او»، قرآن پرشکوه است.

و از حضرت باقرعلیه السلام آورده اند که فرمود: منظور از «فضل خدا» در آیه شریفه، پیامبر گرامى، و منظور از، «رحمت او»، امیرمؤمنان است. [ نظرات / امتیازها ]

أصل الکلام : بفضل الله وبرحمته فلیفرحوا ، فبذلک فلیفرحوا. والتکریر للتأکید و التقریر، وإیجاب اختصاص الفضل والرحمة بالفرح دون ما عداهما من فوائد الدنیا، فحذف أحد الفعلین لدلالة المذکور علیه ، والفاء داخلة لمعنی الشرط ، کأنه قیل : إن فرحوا بشی ء فلیخصوهما بالفرح ، فإنه لامفروح به أحق منهما . ویجوز أن یراد : بفضل الله وبرحمته فلیعتنوا فبذلک فلیفرحوا . ویجوز أن یراد : قد جاءتکم موعظة بفضل الله وبرحمته ، فبذلک : فبمجیئها فلیفرحوا . وقری ء فلتفرحوا ، بالتاء وهو الاصل والقیاس ، وهی قراءة رسول الله صلی الله علیه وسلم فیما روی . وعنه " لتأخذوا مضاجعکم " قالها فی بعض الغزوات . وفی قراءة أبی : فافرحوا (هو) راجع إلی ذلک . وقری ء : مما تجمعون بالیاء والتاء . وعن أبی بن کعب أن رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم تلا (قل بفضل الله وبرحمته ) فقال "بکتاب الله والاسلام " وقیل "فضله " الاسلام "ورحمته " ما وعد علیه . [ نظرات / امتیازها ]

قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَبِرَحْمَتِهِ فَبِذلِکَ فَلْیَفْرَحُوا هُوَ خَیْرٌ مِمَّا یَجْمَعُونَ.

اى پیامبر بگو : به فزون بخشى خدا و به رحمت و بخشایش اوست که ایمان آوردگان باید شادمان گردند که این براى آنان از هر آنچه گرد مى آورند بهتر و بالاتر است.

از دیدگاه «زجاج» ترکیب آیه این گونه است که «فبذلک» بدل از جمله بفضل الله و برحمته... مى باشد و آنگاه منظور این است که: باید مردم به فرود آمدن قرآن شریف شادمان باشند؛ چرا که اى یاران و پیروان پیامبر! این قرآن براى شما بهتر از ثروتها و داراییهایى است که این کفرگریان مى اندوزند و روى هم انباشته مى سازند. با این بیان تفسیر آیه شریفه این است که: هان اى پیامبر! به این مردمى که به دنیا و ارزش هاى مادّى آن دل خوش داشته و به آنها شادمانند و به گردآورى آن دل بسته اند بگو: اگر خواستید به چیزى دل خوش دارید و شادمان گردید، به فزون بخشى و رحمت خدا دلخوش گردید که به مهر خود قرآن را بر شما فرو فرستاد و محمدصلى الله علیه وآله وسلم را براى هدایت شما برگزید؛ چرا که شما به وسیله آن دو مى توانید نعمت جاودانه بهشت و نیکبختى ماندگار را براى خود فراهم آورید که بهتر از این دنیاى زودگذر و ارزش هاى ناپایدار آن است.

به باور «ابوسعیدخدرى» و «حسن» منظور از «فضل خدا» در این آیه، کتاب پرشکوه خدا، قرآن شریف است، امّا منظور از «رحمت» در آیه شریفه، «اسلام» است.

و «انس» از پیامبر گرامى آورده است که فرمود: من هداهُ الله للِأسلام و علّمه القرآن ثم شکا الفاقة کتب الله عزّ وجلّ الفقر بین عینیه الى یوم القیامة ثم تلا: قل...(69)

هر کسى را خدا به سوى اسلام راه نماید و قرآن را به او بیاموزد، آنگاه از بى چیزى و تهیدستى شکایت کند، خدا نیاز را براى همیشه میان دو چشم او مى نویسد، و آنگاه به تلاوت آیه مورد بحث پرداخت.

و نیز گروهى از جمله «قتاده» و «مجاهد» آورده اند که منظور از «فضل خدا»، اسلام، و منظور از «رحمت او»، قرآن پرشکوه است.

و از حضرت باقرعلیه السلام آورده اند که فرمود: منظور از «فضل خدا» در آیه شریفه، پیامبر گرامى، و منظور از، «رحمت او»، امیرمؤمنان است. [ نظرات / امتیازها ]

قُلْ بِفَضْلِ اَللّٰهِ وَ بِرَحْمَتِهِ :بگو اى پیغمبر محترم به فضل الهى و نعم سبحانى جل جلاله فَبِذٰلِکَ فَلْیَفْرَحُوا :پس به هریک از فضل و رحمت خدا هرآینه باید خوشحال و مسرور شوند مردم، زیرا موجب رستگارى دنیا و آخرت، تمسک به این دو باشد مفسران را در این فضل و رحمت اقوالى است

1 در مجمع از حضرت باقر علیه السّلام مروى است که «فضل الله» مراد رسول اللّه و «رحمته» على بن ابى طالب مى باشد صلوات الله علیهما

2 ابو سعید خدرى گفته: مراد «فضل اللّه» قرآن و مراد «رحمته» آنکه ما را از اهل قرآن قرار داد

3 نزد بعضى «فضل اللّه» ایمان و «رحمته» قرآن

4 «فضل اللّه» اسلام و «رحمته» دین اسلام است در قلوب مسلمانان

5 خالد بن معدان گفته «فضل اللّه» اسلام و «رحمته» ستر او باشد نسبت به معاصى

6 «فضل اللّه» نعمتهاى ظاهره و «رحمته» نعمتهاى باطنه به بیان قوله تعالى «وَ أَسْبَغَ عَلَیْکُمْ نِعَمَهُ ظٰاهِرَةً وَ بٰاطِنَةً »

7 ابو بکر رواق گفته: مراد «فضل اللّه» نعماء الهى و «رحمته» آلاء باشد

8 «فضل اللّه» توفیق، و مراد از «رحمته» عصمت و هر دو از باب لطف باشد نسبت به بندگان، که آنچه نزدیک به طاعت کند توفیق و آنچه دور نماید از معصیت، عصمت خوانند

9 مراد «فضل اللّه» ایمان و «رحمته» بهشت مى باشد

10 در مجالس از حضرت رسول صلّى اللّه علیه و آله و سلّم «فضل اللّه» نبوّة نبیّکم و «رحمته» ولایة علىّ بن ابى طالب قال بالنّبوّة و الولایة فلیفرحوا

11 قمى از حضرت باقر علیه السّلام «فضل اللّه» رسول اللّه و «رحمته» علىّ بن أبی طالب «فبذلک فلیفرحوا» قال: فلیفرح شیعتنا هو خیر ممّا اعطوا اعدائنا من الذّهب و الفضّة على بن ابراهیم قمى از حضرت باقر علیه السّلام روایت نموده فرمود: فضل الهى رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله و رحمت سبحانى على بن ابى طالب علیه السّلام پس به ایمان این دو وجود مقدس، باید خوشحال شوند شیعیان ما او بهتر است از آنچه عطا شده دشمنان ما از طلا و نقره و عیاشى نیز به همین معنى از حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام روایت نموده

هُوَ خَیْرٌ مِمّٰا یَجْمَعُونَ :او بهتر است از آنچه جمع مى کنید از اموال و حطام دنیا

تنبیه اگر گویند خداى تعالى در آیاتى فرح را مذمت و نهى فرموده مانند قوله تعالى «لاٰ تَفْرَحْ إِنَّ اَللّٰهَ لاٰ یُحِبُّ اَلْفَرِحِینَ » و در آیۀ قبل مدح فرموده جواب: 1 آنکه: فرح مذموم و منهى آن است که از سرکشى و نافرمانى باشد که در اختیار ما باشد، اما آنچه به قصد و داعى نباشد از سرور نزد سببى، امرونهى تکلیف آن را شامل نیست

2 فرح نزد الطاف سبحانى البته ممدوح باشد

3 آنکه آنجا مطلق ذکر شده مذموم، و اینجا مقید فرموده به قرینۀ مدح، و البته ممدوح باشد

4 اولا فرح به لذات جسمانیه ناپسندیده است، و الّا خوشحالى و خرسندى به کمالات معنویه که لذات روحانى است کمال شایستگى دارد، بلکه تعبیر به لذت در جسمانیات مجاز است، زیرا لذت حقیقى وقتى است که هیچ گونه شایبۀ المى در آن نباشد، و تمام لذایذ جسمى دنیوى مشوب خواهد بود به انواع مکاره و تعب نفس در تحصیل مقدمات آن ثانیا: لذات جسمانیه، حال حصول آن ممتنع البقا است، زیرا مثلا لذت غذا فانى شود به سیرى ثالثا: لذات دنیاى فانى هرچه التذاذش کثیر باشد حسرت حاصله از خوف فوت آن اشدّ و اکثر باشد رابعا: لذات جسمانیه دفع درد و مرض است، زیرا گرسنگى و تشنگى و شهوت تماما در واقع مرضى باشد که طارى شود به خلاف لذات روحانیه و کمالات معنویه از ایمان و علم و عمل حقیقتا براى اهلش لذتى دارد که دنیا و لذات آن به پاى آن نخواهد رسید [ نظرات / امتیازها ]

«قُلْ بِفَضْلِ اَللّٰهِ وَ بِرَحْمَتِهِ » 57 مفسّرین این جمله را طورى معنى کرده اند که با جمله ى بعد «فَبِذٰلِکَ فَلْیَفْرَحُوا» مفید یک معنى است و بنقل مجمع زجّاج گفته است: دوّم بدل از اوّل است و معنى چنین است: شاد باشید بفضل و رحمت خدا ولى در ترجمه ى ما جمله ى اوّل خبر مبتداى محذوف است که «ذلک» است، و جمله ى دوّم خود دنباله و نتیجه ى مفاد اولى است

و در معنى فضل و رحمت مجمع گفته است: قرآن است و محمّد (ص) از ابو سعید خدرى و دیگران نقل کرده است که فضل قرآن است و رحمت اسلام، و از امام باقر علیه السّلام نقل کرده است: فضل پیغمبر (ص) است و رحمت علىّ علیه السّلام «فَلْیَفْرَحُوا» 57 مجمع با یاء و تاء قرائت کرده اند و نیز جمله ى «ممّا یجمعون» با تاء و یاء قرائت شده است [ نظرات / امتیازها ]

قُلْ بِفَضْلِ اَللّٰهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذٰلِکَ فَلْیَفْرَحُوا هُوَ خَیْرٌ مِمّٰا یَجْمَعُونَ [سخنان مفسرین در توجیه آیه] 1 شادى کنید بفضل خدا که قرآن است و به رحمت او که دین اسلام است 2 فضل قرآن و رحمت آنکه ما را از اهل آن گردانیده،یا فضل قرآن است و رحمت حضرت رسول صلّى اللّه علیه و آله و سلّم،یا فضل توفیق است و رحمت عصمت

3 در حقایق سلمى گفته فضل معرفتست و رحمت توفیق دریافت آن

4 در عین المعانى گفته فضل نعم ظاهره است و رحمت نعم باطنه،یا فضل دخول جنان و رحمت نجات از نیران،یا فضل کشف غطاء و رحمت کمال قرب بحضرت مولى

5 صاحب کشف الاسرار گفته خداى تعالى اشاره فرموده که اى بنده بر فضل من و رحمت من اعتماد نما نه بر طاعت و خدمت خود که اعتمادى نیست مگر بر فضل من و آسایشى نیست مگر به رحمت من هر کسرا سرمایه ایست و سرمایه مؤمنین فضل من و هرکسى را خزانه ایست و خزانه مؤمنین رحمت من

6 از حضرت امام محمد باقر ع نقل شده که فرموده مقصود بفضل حضرت رسول صلّى اللّه علیه و آله و سلّم است و به رحمت اقرار بولایت سیّد اولیاء على مرتضى ع است روایت را کلبى نیز از ابى صالح از ابن عباس روایت کرده الخ [منهج الصادقین] لکن ممکن است در توجیه آیه گفته شود چون فضل و رحمت خداى تعالى نسبت بمؤمنین عام است تمام توجیهاتى که از مفسرین نقل شده و غیر آن را شامل مى گردد و تخصیص ببعضى دون بعضى تخصیص بلا مخصص است زیراکه ایمان جامع تمام نعمتهاى ظاهرى و باطنى است و بهر کس توفیق ایمان عطاء شده همه نعمتى به وى عطاء نموده

فَبِذٰلِکَ فَلْیَفْرَحُوا هُوَ خَیْرٌ مِمّٰا یَجْمَعُونَ یعنى به این فضل و رحمت الهى بایستى مؤمنین شاد باشند که این نعمت اسلام و ایمان بهتر است از آنچه جمع نموده اند از متاع دنیا و بر آن دل بسته اند ، گویند(بفضل اللّه و برحمته)متعلق بفعل محذوف است که اسم اشاره(فبذلک) متعلق به او است و معنى آیه چنین مى شود(بفضل اللّه و رحمته فلیفرحوا بذلک فلیفرحوا) و فائده تکرار تأکید و بیان بعد از اجمال است [ نظرات / امتیازها ]

«قُلْ بِفَضْلِ اَللّٰهِ وَ بِرَحْمَتِهِ » بگو اى محمد بزیاده بخشى خدا و رحمت او

«فَبِذٰلِکَ فَلْیَفْرَحُوا هُوَ خَیْرٌ مِمّٰا یَجْمَعُونَ » بهمین شادمان باشید، زجاج گفته از نظر ترکیب و اعراب «فبذلک» بدل از جملۀ «بِفَضْلِ اَللّٰهِ وَ بِرَحْمَتِهِ » است و روى این حساب منظور قرآن است، یعنى باید مردم بوجود قرآن شادمان باشند زیرا اى اصحاب محمد این قرآن براى شما بهتر از آن اموالى است که این مردمان کافر روى هم اندوخته میکنند

و رویهمرفتۀ معناى آیه چنین است: اى محمد به این مردمانى که بدنیا دل خوش کرده و شادمان هستند، و بدان تکیه کرده و جمع آورى میکنند، به اینها بگو: اگر خواستید بچیزى دل خوش شوید و شادمان گردید بفضل و رحمت خدا دلخوش شوید که قرآن را بر شما نازل فرموده و محمد را بسوى شما فرستاده است، زیرا شما بوسیلۀ آن دو میتوانید نعمت دائمى و جاویدانى را براى خود تحصیل کنید که بهتر از این دنیاى ناپایدار است

و از ابى سعید خدرى و حسن روایت شده که گفته اند: منظور از «فضل خدا» در این آیه: قرآن است، ولى منظور از «رحمت» دین اسلام میباشد

و انس از رسول خدا صلى اللّٰه علیه و آله روایت کرده که آن حضرت فرمود: هر که را خداوند بدین اسلام هدایت فرمود، و قرآن را بوى تعلیم کرد و با اینحال از فقر و ندارى شکوه و شکایت کند خداى تعالى فقر و ندارى را تا روز قیامت در میان دو چشم او ثبت فرماید (و او را فقیر و بینوا سازد) و سپس دنبال این سخن همین آیه را تلاوت فرمود

و از قتاده و مجاهد و دیگران نقل شده که گفته اند: «فضل خدا» اسلام است، و «رحمت او» قرآن

و امام باقر علیه السلام فرمود: «فضل خدا» رسول خدا صلى اللّٰه علیه و آله است، و «رحمت او» على بن ابى طالب میباشد

و همین تفسیر را کلبى از أبى صالح از ابن عباس روایت کرده است [ نظرات / امتیازها ]

نکته ها:
با توجّه به شفا، موعظه و رحمت بودن قرآن که در آیه ى قبل بود، ظاهر این آیه آن است که مراد از فضل و رحمت، همان تمسّک به قرآن باشد به فرمودۀ حضرت على علیه السلام: روز قیامت ندا مى دهند که هر کشاورزى گرفتار آفتى مى شود، جز آنان که در مزرعه ى قرآن کشتند، پس در زمین قرآن کشت کنید «فکونوا من حرثة القرآن»

پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: «مَن هداه اللّٰه للإسلام و علّمه القرآن ثمّ شکىٰ الفاقة کتب اللّٰه الفاقة بین عینیه الى یوم القیامة» هرکس را که خداوند به نعمت اسلام و فهم قرآن مفتخر ساخت ولى او احساس بدبختى کند واقعاً بدبخت است و تا روز قیامت مهر بدبختى بر پیشانى او زده مى شود سپس این آیه را تلاوت نمود

و در روایت دیگرى فرمودند: به سراغ قرآن بروید تا زندگى تان زندگى سعیدان و مرگتان مرگ شهیدان باشد و از حسرتِ روز قیامت نجات یابید، چرا که قرآن، کلام خداوند رحمان و مانع و امانى از شرّ شیطان و سبب برترى و سنگینى میزان است

در روایات، فضل و رحمت، به نبوّت و امامت تفسیر شده است چنانکه فضل به نعمت هاىِ عامّ الهى و رحمت به نعمت هاى خاصّ خداوند تفسیر شده است

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: اهل ایمان بدانند که نعمت دین از همه ى اموال کافران بهتر است و باید بدان شاد باشند [ نظرات / امتیازها ]

قُلْ بِفَضْلِ اَللّٰهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذٰلِکَ فَلْیَفْرَحُوا هُوَ خَیْرٌ مِمّٰا یَجْمَعُونَ ؛ یعنى شخص خردمند به ثروت و عوامل لذّت در این زندگى خوشحال نمى شود و تنها به فضل و رحمت خدا خوشحال مى شود و غبطه مى خورد مفسران، سخن از معناى فضل و رحمت خدا و بیان تفاوت میان این دو را، به درازا کشانده اند سیاق آیه نشان مى دهد که مراد از آن دو در اینجا، ره یافتن به راه نیکى و رستگارى است؛ مانند فضل و رحمت در این سخن خداوند: «وَ لَوْ لاٰ فَضْلُ اَللّٰهِ عَلَیْکَ وَ رَحْمَتُهُ لَهَمَّتْ طٰائِفَةٌ مِنْهُمْ أَنْ یُضِلُّوکَ ؛ اگر فضل و رحمت خدا شامل حال تو نبود، گروهى از کافران قصد آن داشتند که تو را گمراه کنند» جملۀ «ان یضلّوک»، نشان مى دهد که مراد از فضل و رحمت خدا در اینجا هدایت و یا پایدارى برآن است؛ زیرا هدایت ضدّ گمراهى مى باشد از این قبیل است آیۀ 64 از سورۀ بقره «فَلَوْ لاٰ فَضْلُ اَللّٰهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ لَکُنْتُمْ مِنَ اَلْخٰاسِرِینَ ؛اگر فضل و رحمت خدا شامل حال شما نمى شد، هرآینه از زیانکاران بودید» [ نظرات / امتیازها ]

خداوند عموم بندگان را مخاطب فرموده و منّت بر آنها نهاده براى نازل فرمودن کتابى که مشتمل است بر موعظه و پند یعنى مبیّن است امورى را که باید از آنها احتراز و به آنها اقبال نمود و صلاح و فساد حال و مئال ایشان منوط به آنست و شفاء است براى امراض قلبیّۀ آنها از قبیل جهل و شک و شبهه و بخل و حسد و کینه و شقاق و نفاق و غیرها و هدایت و دلالت و راهنمائى است بحقّ و حقیقت و رحمت و نعمت و مغفرت است براى خصوص اهل ایمان چون غیر ایشان مهتدى بهدایت قرآن نمى شوند و مشمول رحمت رحیمیّه نمى گردند و قابلیّت بهره بردارى از آن را ندارند از امام صادق علیه السّلام روایت شده است که قرآن شفاء است از امراض خاطرها و امور مشتبه و در حدیث قدسى از کافى نقل شده که شفاء است از القاء شیطان و قمّى ره بعد از ذکر آیه فرموده که فرمود رسول اللّه و قرآن و ظاهرا مرادش امام صادق علیه السّلام است که تفسیر هدایت و رحمت را فرموده و چون همّت مردم دنیا بجمع مال و منال دنیوى مصروف است و دلخوشى آنها باین زخارف ناچیز بى ثبات و بقاء است خداوند دستور فرمود به نبى اکرم صلّى اللّه علیه و آله و سلّم که به آنها بفرماید اگر مى خواهند به چیزى دلخوش و مسرور و فرحمند باشند بفضل خدا و به رحمت او باشند و ثانیا براى تأکید بفرماید پس باین موهبت عظمى باید خوشحال باشند آن بهتر است از اموال دنیا که جمع مى کنند و به وبال آن گرفتار مى شوند در مجمع و جوامع از امام باقر علیه السّلام نقل نموده که فضل خدا رسول اللّه است و رحمت او على بن أبی طالب علیه السّلام است و قمّى ره برآن اضافه فرموده که پس باین باید خوشحال باشند شیعیان ما آن بهتر است از آنچه عطا شده است به دشمنان ما از طلا و نقره و عیّاشى ره این مضمون را از امیرالمؤمنین علیه السّلام نقل نموده و در مجالس از پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله و سلّم روایت نموده که فضل نبوّت نبى شما است و رحمت ولایت على بن أبی طالب علیه السّلام است پس باین نبوّت و ولایت باید شیعیان خوشحال باشند آن بهتر است از آنچه جمع مى نمایند اهل خلاف از اهل و مال و اولاد در دار دنیا و عیّاشى نیز قریب باین مضمون را از امام باقر علیه السّلام نقل نموده و معلوم است که خیریّت مال دنیا در صورتى است که صرف در محلّ خیر شود و الا جز زحمت و خسارت و ندامت ثمرى ندارد و چون فضل و رحمت و محمّد و على علیهما الصلاة و السلام یک حقیقت و نور واحدند از آن دو وجود مبارک به کلمۀ ذلک و هو که اسم اشاره و ضمیر مفرد است تعبیر شده است و اینکه از اوصاف مذکوره در آیۀ اوّل براى قرآن صفت اخیره که مخصوص به اهل ایمان است تکرار شده براى اهتمام به آن و اشاره به آنست که استفاده از قرآن بدون توسّل بذیل عنایت على علیه السّلام و آل اطهار او ممکن نیست و قابل فرح و سرور، نعیم دائم است که اختصاص به شیعیان دارد [ نظرات / امتیازها ]