(الذین هم یراؤن ):(همانها که ریا و خودنمایی می کنند) [ نظرات / امتیازها ]

1 - ریاکاران، مورد نفرین خدابوده و به عذاب جهنم گرفتار خواهند شد.

فویل للمصلّین ... الذین هم یراءون

«رائیته» (ماضى «یراءون»); یعنى، خود را بر خلاف آنچه بودم، به او نشان دادم (قاموس). «ریا»; یعنى، آشکار ساختن کار خویش براى مردم تا او را ببینند و به او نظر نیکو داشته باشند (مصباح).

2 - برخى از تکذیب کنندگان کیفرهاى الهى، منافقانه خود را در نظر مسلمانان، افرادى دیندار جلوه مى دهند.

أرءیت الذى ... الذین هم یراءون

3 - بى اعتنایى به نماز، زمینه ریاکارى در آن است.

الذین هم عن صلاتهم ساهون . الذین هم یراءون

تفاوت کلمه «ساهون» ـ که وصف است ـ به «یراءون» ـ که فعل مضارع است ـ نشانگر آن است که وجود «سهو»، زمینه ساز به وجود آمدن «ریا» است.

4 - تکذیب روز جزا، زمینه ساز ریاکارى در نماز

أرءیت الذى یکذّب بالدین ... فویل للمصلّین ... الذین هم یراءون

5 - خواندن نماز، براى خودنمایى نزد مردم، نکوهیده و مایه گرفتارى به عذاب جهنم است.

فویل للمصلّین ... الذین هم یراءون

6 - لزوم اخلاص و قصد قربت در نماز

فویل للمصلّین ... الذین هم یراءون

7 - نماز ریاکارانه، نماز غافلان است.

الذین هم عن صلاتهم ساهون . الذین هم یراءون

8 - ریاکارى شخص نمازگزار، نکوهیده تر از یتیم آزارى و رسیدگى نکردن به مستمندان است.

الذى یدعّ الیتیم . و لایحضّ ... فویل للمصلّین ... الذین هم یراءون

آوردن حرف «فاء» در خصلت سومى که براى مکذبان جزا شمرده شده است، بیانگر آن است که آن خصلت، با تمام ویژگى هایش، نکوهیده تر از دو خصلت نخست است. [ نظرات / امتیازها ]

الَّذِینَ هُمْ یُراؤُنَ

همان کسانى که ریا و خودنمایى مى کنند،

«انس» در تفسیر آیه مى گوید: خداى را سپاس که قرآن مى فرماید: «عن صلاتهم» و نه «فى صلاتهم»، چراکه در صورت نخست بیانگر این نکته است که: اگر براى انسان در نمازش ناخواسته غفلت و سهوى پیش آمد کیفرى ندارد.

در این مورد که منظور از «ساهون» چیست و یا کیست؟ افزون بر آنچه در ترجمه آمد، دیدگاه هاى دیگرى نیز آمده است؟

1 - قتاده» مى گوید: منظور آن کسانى هستندکه نماز خود را بخوانند و یا نخوانند، در هر صورت برایشان یکى است و پروایى ندارند.

2 - از دیدگاه «ضحاک» منظور کسانى هستند که نماز نمى خوانند.

3 - امّا «حسن» بر این باور است که: آنان کسانى هستند که اگر بخوانند، از روى ریا و انگیزه تظاهر و خودنمایى مى خوانند، و اگر نخوانند هم پشیمان نمى گردند و افسوس نمى خورند.

4 - به باور «ابوالعالیه» اینان کسانى هستند که نماز را در وقت مقررش نمى خوانند و رکوع و سجود آن را کامل و شایسته به انجام نمى رسانند و در سجده خویش سر را به این سو و آن سو حرکت مى دهند و آرامش و وقار لازم را ندارند.

یکى از یاران امام صادق آورده است که از آن حضرت از آیه مورد بحث پرسیدم، که آیا منظور وسوسه شیطان است؟ سألته عن قوله: الذین هم عن صلوتهم ساهون.

فرمود: نه، هر کس ممکن است ناخواسته دستخوش غفلت شود، آیه چینى کسى را نمى گوید؛ بلکه «ساهون» آن کسانى هستند که خواندن نماز را از هنگامه مقرر آن به تأخیر مى افکنند تا وقت آن بگذرد.

فقال: لا، کل احد یصیبُه هذا، ولکن ان یغفلها ویدع أن یُصلى فى اوّل وقتها.(313)

در بیان دیگرى آورده اند که در تفسیر آیه مورد بحث فرمود:

هو الترک لها و التوانى عنها.(314)

منظور آیه نخواندن نماز و سستى ورزیدن در انجام آن است.

از حضرت رضا آورده اند که فرمود:

هو التضییع لها.(315)

منظور تباه ساختن نماز است.

و پاره اى نیز برآنند که منظور از «ساهون» همان کسانى هستند که در انجام کارها، نیت و هدف خداپسندانه و خالصى ندارند و با ریاکارى و فریب مردم، همه اعمال خود را تباه مى سازند. [ نظرات / امتیازها ]

والمعنی : أن هؤلاء أحق بأن یکون سهوهم عن الصلاة التی هی عماد الدین ، والفارق بین الإیمان والکفر والریاء الذی هو شعبة من الشرک ، ومنع الزکاة التی هی شقیقة الصلاة وقنطرة الإسلام علما علی أنهم مکذبون بالدین . وکم تری من المتسمین بالإسلام ، بل من العلماء منهم من هو علی هذه الصفة، فیا مصیبتاه . وطریقة أخری : أن یکون ( فذلک ) عطفا علی ( الذی یکذب ) إما عطف ذات علی ذات ، وصفة علی صفة ، ویکون جواب ( أرأیت ) محذوفا لدلالة ما بعده علیه ، کأنه قیل : أخبرنی ، وما تقول فیمن یکذب بالجزاء ؟ وفیمن یؤذی الیتیم ولا یطعم المسکین ؟ أنعم ما یصنع ؟ ثم قال : ( فویل للمصلین ) أی إذا علم أنه مسی ء ، فویل للمصلین ، علی معنی : فویل لهم ، إلا أنه وضع صفتهم موضع ضمیرهم ، لأنهم کانوا مع التکذیب وما أضیف إلیهم ساهین عن الصلاة مرائین ، غیر مزکین أموالهم . فإن قلت : کیف جعلت المصلین قائما مقام ضمیر الذی یکذب ، وهو واحد ؟ قلت : معناه الجمع ، لأن المراد به الجنس . فإن قلت : أی فرق بین قوله ( عن صلاتهم ) وبین قولک ( فی صلاتهم ) ؟ قلت : معنی ( عن ) : أنهم ساهون عنها سهو ترک لها وقلة التفات إلیها ، وذلک فعل المنافقین أو الفسقة الشطار من المسلمین . ومعنی ( فی ) : أن السهو یعتریهم فیها بوسوسة شیطان أو حدیث نفس ، وذلک لا یکاد یخلو منه مسلم ، وکان رسول الله صلی الله علیه وسلم یقع له السهو فی صلاته فضلا عن غیره ، ومن ثم أثبت الفقهاء باب سجود السهو فی کتبهم . وعن أنس رضی الله عنه : الحمد لله علی أن لم یقل فی صلاتهم . وقرأ ابن مسعود : لاهون . فإن قلت : ما معنی المراآة ؟ قلت : هی مفاعلة من الإراءة ، لأن المرائی یری الناس عمله ، وهم یرونه الثناء علیه والإعجاب به ، ولا یکون الرجل مرائیا باظهار العمل الصالح إن کان فریضة ، فمن حق الفرائض الإعلان بها وتشهیرها ، لقوله علیه الصلاة والسلام " ولا غمة فی فرائض الله " لأنها أعلام الإسلام وشعائر الدین ، ولأن تارکها یستحق الذم والمقت ، فوجب إماطة التهمة بالإظهار ، وإن کان تطوعا ، فحقه أن یخفی ، لأنه مما لا یلام بترکه ولا تهمة فیه ، فإن أظهره قاصدا للاقتداء به کان جمیلا ، وإنما الریاء أن یقصد بالإظهار أن تراه الأعین ، فیئنی علیه بالصلاح . وعن بعضهم : أنه رأی رجلا فی المسجد قد سجد سجدة الشکر وأطالها ، فقال : ما أحسن هذا لو کان فی بیتک ، وإنما قال هذا لأنه توسم فیه الریاء والسمعة ، علی أن اجتناب الریاء صعب إلا علی المرتاضین بالإخلاص . ومن ثم قال رسول الله صلی الله علیه وسلم : " الریاء أخفی من دبیب النملة السوداء فی اللیلة المظلمة علی المسح الأسود [ نظرات / امتیازها ]

الَّذِینَ هُمْ یُرَاءُونَ (6)

«آنان‌ که‌ ریا می‌کنند» یعنی: به‌ علاوه‌ آن‌که‌ آنان‌ از نماز خود غافلند، در همان ‌نمازهایی‌ نیز که‌ می‌خوانند، ریاکاری‌ می‌کنند. یا آنان‌ در هر عمل‌ از اعمال‌ نیکی ‌که‌ انجام‌ می‌دهند، ریاکاری‌ می‌کنند تا مردم‌ آنان‌ را بستایند. گفتنی‌ است‌ که‌ حقیقت‌ ریا، طلب‌ منافع‌ دنیا به‌ وسیله‌ عبادت‌ و طلب‌ منزلت‌ در دلهای‌ مردم‌ است‌. البته‌ پرهیز از ریا دشوار است‌ مگر برای‌ کسی‌ که‌ به‌ نفس‌ خود ریاضت‌ و سختی ‌بچشاند و آن‌ را به‌ اخلاص‌ وا دارد به‌ همین‌ جهت‌ رسول‌ خدا ص در حدیث‌ شریف ‌فرموده‌اند: «الریاء أخفی‌ من‌ دبیب‌ النملة ‌السوداء فی‌ اللیلة‌ المظلمة‌ علی‌ المسح‌ الاسود: ریا پوشیده‌تر از خزیدن‌ موری‌ سیاه‌ در شبی‌ تاریک‌ بر پلاس‌ سیاهی‌ است‌».

ریا انواعی‌ دارد که‌ از آن‌ جمله ‌است:

1 ـ نیکو جلوه ‌دادن‌ شخصیت‌ و هیأت‌ خود به‌ قصد حب‌ جاه‌ و ثنا و ستایش‌ مردم‌.

2 ـ پوشیدن‌ جامه‌ کوتاه‌، یا خشن‌ تا به‌ این‌ وسیله‌ در دنیا و در نظر مردم‌ به‌ هیأت‌ وهیبت‌ زهد درآید.

3 ـ ریا کردن‌ با گفتار به‌ وسیله‌ اظهار خشم‌ بر اهل‌ دنیا و اظهار تأسف‌ بر آنچه‌ که ‌از خیر و طاعت‌ از او فوت‌ می‌شود.

4 ـ نشان‌ دادن‌ نماز و صدقه‌ خود به‌ دیگران‌، یا نیکو آراستن‌ نماز در پیش‌ چشم ‌مردم‌.

فرق‌ در میان‌ منافق‌ و ریاکار این‌ است‌ که: منافق‌ آشکار کننده‌ ایمان‌ و پنهان‌ کننده‌ کفر است‌ در حالی‌که‌ ریاکار: آشکار کننده‌ خشوعی‌ است‌ که‌ در قلب‌ وی ‌وجود ندارد؛ تا کسی‌ که‌ این‌ خشوع‌ ظاهری‌ او را می‌بیند، او را متدین‌ و خداترس ‌بپندارد و در حقش‌ ارادتی‌ به‌هم‌ رساند. علما گفته‌اند: نشان‌ دادن‌ عمل‌ نیک‌ به ‌دیگران‌ اگر با هدف‌ برانگیختنشان‌ به‌ پیروی‌ از خود، یا به‌ انگیزه‌ نفی‌ تهمت‌ از خود باشد، باکی‌ ندارد. [ نظرات / امتیازها ]

[6] نماز ‌با‌ فراهم‌ آوردن‌ توشه ایمان‌ ‌که‌ آدمی‌ ‌در‌ همه امور زندگی‌ ‌به‌ ‌آن‌ نیازمند ‌است‌، ‌به‌ ‌او‌ مدد می‌رساند، و ‌هر‌ کس‌ ‌آن‌ ‌را‌ سرسری‌ بگیرد ‌ یا ‌ ‌در‌ ‌آن‌ ریا کاری‌ کند، زاد و توشه ‌خود‌ ‌را‌ ‌از‌ دست‌ داده‌ و هلاک‌ ‌شده‌ ‌است‌.

«الَّذِین‌َ هُم‌ یُراؤُن‌َ‌-‌ کسانی‌ ‌که‌ ریا می‌کنند و ‌برای‌ دیدن‌ مردم‌ نماز می‌گزارند،» [ نظرات / امتیازها ]

6284. Cf. 4:142: "When they stand up to prayer, they stand without earnestness, to be seen of men, but little do they hold Allah in remembrance." [ نظرات / امتیازها ]

کسانى که عبادت را در انظار مردم انجام مى دهند، (و یا در انظار بهتر و غلیظتر انجام مى دهند )، اینگونه افراد شکارچیانى هستند که با زبان شکار حرف مى زنند، تا شکار بدامشان بیفتد، (در بین مسلمانان خود را مسلمان تر از آنان جلوه مى دهند، و معلوم است اگر در بین اهل ملتى دیگر قرار بگیرند چهره آن مردم را به خود مى گیرند). [ نظرات / امتیازها ]