(و الی ثمود اخاهم صالحا قال یا قوم اعبدوا الله مالکم من اله غیره هو انشاکم من الارض و استعمرکم فیها فاستغفروه ثم توبوا الیه ان ربی قریب مجیب ): (و به سوی ثمود برادرشان صالح را فرستادیم که فرمود: ای قوم من ،خدای واحد را بپرستید که جز او برای شما معبودی نیست او شما را از زمین ایجاد کرد و شما را به آبادانی آن گماشت ، پس از او طلب آمرزش کنید و بسوی او باز گردید، همانا پروردگار من نزدیک و اجابت کننده است )، همانند آیه سابق که در مورد حضرت هود(ع ) بود در اینجا نیز حضرت صالح (ع ) رابرادر قوم ثمود نامیده چون او از همان قبیله بوده و نیای مشترک داشته اند و باز برای تحریض آنها بر ایمان ، ایشان را با لفظ (ای قوم من (یا قوم )) خطاب نموده و آنهارا به عبادت خدای واحد دعوت می نماید و آنگاه عبادت را در او منحصر نموده و می فرماید، اصولا جز خدا معبودی برای شما نیست ، چون اوست که شما را اززمین و مواد زمینی آفرید و آنگاه شما را هدایت و تکمیل نمود تا بتوانید در زمین تصرفات نمایید و از آن بهره برداری کنید، یعنی شما در ایجاد و ابقاء خوداحتیاجی به بتها ندارید، بلکه محتاج خدای متعال هستید. لذا برای عبادت این بتها از خدا طلب مغفرت و آمرزش نمایید و بسوی اوتوبه کنید وبه عبادت او بپردازید و به او ایمان بیاورید، چون پروردگار من به خلاف بتهای شما، که هیچ درک و شعوری ندارند و عبادت و قربانی برای آنهاسودی ندارد،(قریب ) است ، یعنی از همه اسباب ظاهری به انسان نزدیکتر است و نیازی به شفاعت بتها و واسطه شدن آنها ندارد و ثانیا(مجیب )است ، یعنی اجابت کننده و پاسخگوی همه حوائج شماست و حال که الله تعالی به شمانزدیک است و پاسخگوی شماست و هیچ معبودی جز او نیست ، قهرا واجب است که از او طلب آمرزش کرده و بسوی او باز گردید. [ نظرات / امتیازها ]

آغاز سرگذشت قوم ثمود: سرگذشت قوم عاد با تمام درسهاى عبرت انگیزش بطور فشرده پایان یافت و اکنون نوبت قوم ثمود است، همان جمعیتى که طبق نقل تواریخ در سرزمین «وادى القرى» در میان مدینه و شام زندگى داشتند.

باز در اینجا مى‏بینیم که قرآن مجید هنگامى که سخن از پیامبر آنها «صالح» مى‏گوید به عنوان «برادر» از او یاد مى‏کند برادرى دلسوز و مهربان که جز خیرخواهى هدف دیگرى ندارد آیه شریفه مى‏فرماید: «ما به سوى قوم ثمود برادرشان صالح را فرستادیم» (وَ إِلى‏ ثَمُودَ أَخاهُمْ صالِحاً).

«گفت: اى قوم من! خدا را پرستش کنید که هیچ معبودى براى شما جز او نیست» (قالَ یا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَکُمْ مِنْ إِلهٍ غَیْرُهُ).

سپس براى تحریم حسن حق شناسى آنها به گوشه‏اى از نعمتهاى مهم برگزیده تفسیر نمونه، ج‏2، ص: 357

پروردگار که سراسر وجودشان را فرا گرفته اشاره کرده، مى‏گوید: «او کسى است که شما را از زمین آفرید» (هُوَ أَنْشَأَکُمْ مِنَ الْأَرْضِ).

پس از اشاره به نعمت آفرینش، نعمتهاى دیگرى را که در زمین قرار داده به این انسانهاى سرکش یادآورى مى‏کند: او کسى است که: «عمران و آبادى زمین را به شما سپرد و قدرت و وسائل آن را در اختیارتان قرار داد» (وَ اسْتَعْمَرَکُمْ فِیها).

قابل توجه این که قرآن نمى‏گوید خداوند زمین را آباد کرد و در اختیار شما گذاشت، بلکه مى‏گوید عمران و آبادى زمین را به شما تفویض کرد، اشاره به این که وسائل از هر نظر آماده است، اما شما باید با کار و کوشش زمین را آباد سازید و منابع آن را به دست آورید و بدون کار و کوشش سهمى ندارید.

«اکنون که چنین است، از گناهان خود توبه کنید و به سوى خدا بازگردید که پروردگار من به بندگان خود نزدیک است و درخواست آنها را اجابت مى‏کند» (فَاسْتَغْفِرُوهُ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ إِنَّ رَبِّی قَرِیبٌ مُجِیبٌ).
[ نظرات / امتیازها ]

بعد از آن ذکر قصه قوم ثمود را بیان فرماید:
وَ إِلى‌ ثَمُودَ أَخاهُمْ صالِحاً: و فرستادیم به سوى قبیله ثمود برادر نسّبى ایشان حضرت صالح علیه السّلام را، چون مبعوث به رسالت شد دعوت نمود. قالَ یا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ‌: فرمود اى قوم من، ستایش و پرستش کنید خداى متعال را به یگانگى. ما لَکُمْ مِنْ إِلهٍ غَیْرُهُ‌: نیست براى شما خالق و معبودى غیر از ذات اقدس سبحانى. هُوَ أَنْشَأَکُمْ مِنَ الْأَرْضِ‌: آن ذات پاک به قدرت کامله آفرید شما را از زمین، یعنى پدر شما آدم را از خاک و شما را از نطفه‌اى که تولید آن از غذا و حصول غذا از زمین مى‌باشد بتمامه. وَ اسْتَعْمَرَکُمْ فِیها: و زندگانى و بقا بخشید شما را در زمین و شما را معمّر گردانید. در مدارک نقل شده‌ «1» که عمر آنها از سیصد تا هزار سال بود. یا شما را قوه مرحمت فرمود بر عمارت زمین به‌ ساختن منازل بائره و حفر انهار و غرس اشجار، یا امر نمود شما را به تعمیر زمین بقدر آنچه محتاجید از منازل و زراعات و اشجار.
فَاسْتَغْفِرُوهُ‌: پس در مقابل شکر منعم که عقل حاکم به آنست، طلب آمرزش نمائید خدا را به ایمان. ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ‌: پس توبه و بازگشت به درگاه الهى به اطاعت اوامر و پرهیز از نواهى، یا طلب آمرزش کنید از ستایش بتان و برگردید به پرستش خالق منان و حضرت سبحان. إِنَّ رَبِّی قَرِیبٌ مُجِیبٌ‌:
بدرستى که پروردگار من نزدیک است به رحمت نسبت به امیدواران. اجابت کننده است به فضل و منت نسبت به داعیان. مشهور آنست که‌ «1» صالح علیه السّلام پسر عبید پسر آصف پسر ماشح پسر عبید پسر حاذر پسر ثمود پسر عاثر پسر ارم پسر سام بود، و مانند انبیاء سلف، کمال لطف و نصح را به قوم منظور مى‌داشت. [ نظرات / امتیازها ]

و ‌هر‌ آینه‌ بتحقیق‌ فرستادیم‌ بسوی‌ ثمود برادر ‌خود‌ ‌آنها‌ صالح‌ ‌را‌ فرمود ای‌ قوم‌ ‌من‌ پرستش‌ کنید خداوند ‌را‌ نیست‌ ‌از‌ ‌برای‌ ‌شما‌ خدایی‌ ‌غیر‌ ‌از‌ ‌او‌ اوست‌ ‌که‌ ‌از‌ همین‌ زمین‌ و خاک‌ ایجاد فرمود ‌شما‌ ‌را‌ و ‌برای‌ ‌شما‌ عمر طولانی‌ و عمّار زمین‌ ‌که‌ عمارتها بنا کردید و سکنی‌ گرفتید قرار داد ‌پس‌ طلب‌ آمرزش‌ کنید ‌از‌ ‌او‌ ‌که‌ ‌بر‌ شرک‌ و معاصی‌ ‌شما‌ مؤاخذه‌ نکند و گذشت‌ فرماید و توبه‌ کنید بسوی‌ ‌او‌ و دست‌ ‌از‌ شرک‌ و کفر و معاصی‌ بردارید محققا پروردگار ‌من‌ نزدیک‌ بشما ‌است‌ و اجابت‌ میکند ‌شما‌ ‌را‌ ‌هم‌ میآمرزد و ‌هم‌ قبول‌ توبه‌ میکند.
وَ إِلی‌ ثَمُودَ عطف‌ ‌است‌ بالی‌ قومه‌ مدخول‌ وَ لَقَد أَرسَلنا نُوحاً ‌یعنی‌ و لقد ارسلنا ‌الی‌ ثمود و ثمود ‌إبن‌ عاشر ‌إبن‌ ارم‌ ‌إبن‌ سام‌ ‌إبن‌ نوح‌ و اولاد و احفادش‌ بسیار بودند و ‌آنها‌ ‌را‌ ثمود گفتند باسم‌ جد ‌آنها‌ و گفتند عمر ‌آنها‌ طولانی‌ ‌بود‌ ‌بین‌ سیصد سال‌ ‌تا‌ هزار سال‌ و محل‌ ‌آنها‌ ‌بین‌ شام‌ و مدینه‌ نزدیک‌ یمن‌ بوده‌ و ‌از‌ اعراب‌ اولی‌ بودند لسانشان‌ عرب‌ ‌بود‌.

أَخاهُم‌ صالِحاً ‌که‌ حضرت‌ صالح‌ ‌علیه‌ السّلام‌ ‌هم‌ ‌از‌ ‌اینکه‌ قبیله‌ بوده‌ اخوت‌ نسبی‌ داشت‌ ‌با‌ ‌آنها‌ نه‌ اخوت‌ دینی‌ و حضرت‌ صالح‌ بمقتضای‌ حدیثی‌ ‌که‌ ‌در‌ کافی‌ ‌از‌ ابی‌ حمزه‌ ‌از‌ حضرت‌ باقر ‌علیه‌ السّلام‌ روایت‌ کرده‌ ‌که‌ خلاصه‌ ‌آن‌ ‌را‌ ‌در‌ سوره‌ اعراف‌ ‌در‌ ذیل‌ ‌آیه‌ 71 بیان‌ کردیم‌ ‌که‌ ‌در‌ سن‌ 16 سالگی‌ مبعوث‌ برسالت‌ شد و ‌تا‌ سنش‌ بالغ‌ ‌بر‌ 120 سال‌ رسید 104 سال‌ دعوت‌ کرد ضعفاء و فقراء باو ایمان‌ آوردند و متکبرین‌ و اعیان‌ و اشراف‌ قوم‌ ایمان‌ نیاوردند فرمود ‌من‌ ‌از‌ دعوت‌ ‌شما‌ ملول‌ شدم‌ ‌شما‌ ‌هم‌ ‌از‌ دعوت‌ ‌من‌ ملول‌ شدید بیائید میرویم‌ نزد خدایان‌ ‌شما‌ ‌من‌ ‌از‌ ‌آنها‌ حاجت‌ می‌طلبم‌ ‌اگر‌ اجابت‌ کردند دیگر دعوت‌ نمیکنم‌ و ‌از‌ میان‌ ‌شما‌ خارج‌ میشوم‌ و ‌شما‌ ‌هم‌ ‌از‌ خدای‌ ‌من‌ حاجت‌ طلبید ‌اگر‌ اجابت‌ فرمود ایمان‌ بیاورید گفتند بسیار خوب‌ انصاف‌ دادی‌ رفتند نزد بتها ‌هر‌ چه‌ حضرت‌ صالح‌ [ع‌] حاجت‌ خواست‌ أ تری‌ نبخشید و ‌آنها‌ ‌از‌ خدای‌ صالح‌ حاجت‌ طلبیدند ‌که‌ ‌از‌ ‌اینکه‌ سنگ‌ شتری‌ بیرون‌ آید باوصاف‌ کذا و کذا فوری‌ ناقه‌ خارج‌ شد گفتند بزاید فوری‌ بچه‌ آورد و بقدری‌ شیر میداد ‌که‌ تمام‌ قوم‌ ‌را‌ کفایت‌ میکرد معاندین‌ ‌از‌ راه‌ کبر و عصبیت‌ دیدند ‌اینکه‌ معجزه‌ بزرگ‌ باعث‌ ‌اینکه‌ میشود ‌که‌ مردم‌ مشاهده‌ میکنند و ایمان‌ میآورند لذا ناقه‌ ‌را‌ پی‌ کردند ‌تا‌ آخر حدیث‌.

قال‌َ یا قَوم‌ِ اعبُدُوا اللّه‌َ ما لَکُم‌ مِن‌ إِله‌ٍ غَیرُه‌ُ گفتند هفتاد بت‌ داشتند ‌که‌ پرستش‌ میکردند هُوَ أَنشَأَکُم‌ مِن‌َ الأَرض‌ِ چون‌ خداوند بشر ‌را‌ ‌از‌ خاک‌ زمین‌ خلق‌ فرمود حضرت‌ آدم‌ ‌از‌ گل‌ خلق‌ شد بعلاوه‌ اصل‌ خلقت‌ انسان‌ ‌از‌ حبوبات‌ و فواکه‌ ‌که‌ انسان‌ تغذیه‌ میکند ‌از‌ زمین‌ روئیده‌ میشود و جزو اعضاء بدن‌ میگردد و تولید نطفه‌ میکند و اطواری‌ سیر میکند ‌تا‌ بدنیا بیاید و بالاخره‌ بمقتضای‌ ‌کل‌ شیئی‌ یرجع‌ ‌الی‌ اصله‌ دو مرتبه‌ خاک‌ میشود و فردای‌ محشر ‌هم‌ همین‌ خاک‌ باز بدون‌ ‌اینکه‌ تطورات‌ انسان‌ میشود ‌ یا ‌ ‌در‌ بهشت‌ ‌ یا ‌ جهنم‌ وارد میشود ‌که‌ معاد جسمانی‌ ‌از‌ ضروریات‌ اسلامی‌ ‌است‌ و منکر ‌آن‌ کافر و ضال‌ ‌است‌.
وَ استَعمَرَکُم‌ فِیها ‌ یا ‌ ‌از‌ ماده‌ عمر ‌است‌ ‌یعنی‌ عمر زیادی‌ بشما داده‌ ‌که‌ بالغ‌ ‌بر‌ هزار سال‌ میشود ‌ یا ‌ ‌از‌ ماده‌ عمران‌ ‌است‌ ‌که‌ عمارات‌ عالیه‌ و بناهای‌ محکمه‌ و مساکن‌ رفیعه‌ بشما ‌در‌ روی‌ زمین‌ عنایت‌ فرموده‌ فَاستَغفِرُوه‌ُ ‌از‌ شرک‌ و بت‌ پرستی‌ و اعمال‌ سیّئه‌ ‌که‌ مرتکب‌ شده‌اید استغفار کنید ثُم‌َّ تُوبُوا إِلَیه‌ِ ایمان‌ آورید و عمل‌ صالح‌ بجا آورید و تقوای‌ ‌از‌ معاصی‌ کنید ‌که‌ گفتند توبه‌ ‌هر‌ چیزی‌ مناسب‌ ‌خود‌ ‌او‌ ‌است‌ توبه‌ ‌از‌ شرک‌ و کفر و عناد و عصبیت‌ و کبر ‌در‌ دین‌ ایمان‌ ‌است‌ و توبه‌ ‌از‌ حقوق‌ ‌النّاس‌ ردّ ‌آنها‌ ‌است‌ و توبه‌ ‌از‌ ترک‌ واجبات‌ اتیان‌ و تدارک‌ ‌آنها‌ ‌است‌.
إِن‌َّ رَبِّی‌ قَرِیب‌ٌ قرب‌ رحمت‌ ‌او‌ ‌است‌ ‌که‌ شامل‌ حال‌ مستغفرین‌ میشود مجیب‌ اجابت‌ ادعیه‌ ‌آنها‌ ‌را‌ میکند. [ نظرات / امتیازها ]

وَ إِلىٰ ثَمُودَ أَخٰاهُمْ صٰالِحاً قٰالَ یٰا قَوْمِ اُعْبُدُوا اَللّٰهَ مٰا لَکُمْ مِنْ إِلٰهٍ غَیْرُهُ یعنى به قوم ثمود برادرشان صالح را فرستادیم، «اخاهم» نشان مى دهد که صالح از آن قوم بوده است مراد از اُعْبُدُوا اَللّٰهَ تنها اعمال عبادى نیست بلکه مطلق فرمانبرى است چنان که در سورۀ اعراف و در این سوره بارها گفته شد و جمله وَ لاٰ یَتَّخِذَ بَعْضُنٰا بَعْضاً أَرْبٰاباً مِنْ دُونِ اَللّٰهِ نیز در نظر است کلمه مٰا لَکُمْ مِنْ إِلٰهٍ غَیْرُهُ دلالت بر حصر اُعْبُدُوا اَللّٰهَ دارد یعنى فقط خدا را پرستش کنید هُوَ أَنْشَأَکُمْ مِنَ اَلْأَرْضِ وَ اِسْتَعْمَرَکُمْ فِیهٰا فَاسْتَغْفِرُوهُ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ إِنَّ رَبِّی قَرِیبٌ مُجِیبٌ این قسمت تعلیل اُعْبُدُوا اَللّٰهَ است یعنى خدا را بندگى کنید که او شما را از این زمین آفریده و به شما قدرت آباد کردن آن را داده و از شما خواسته که آن را آباد گردانید جمله: وَ اِسْتَعْمَرَکُمْ فِیهٰا در رابطه با نعمتهایى است که خدا به آنها داده بود چنان که در جاى دیگر آمده: أَ تُتْرَکُونَ فِی مٰا هٰاهُنٰا آمِنِینَ فِی جَنّٰاتٍ وَ عُیُونٍ وَ زُرُوعٍ وَ نَخْلٍ طَلْعُهٰا هَضِیمٌ وَ تَنْحِتُونَ مِنَ اَلْجِبٰالِ بُیُوتاً فٰارِهِینَ شعراء 146 149 پس منظور آنست که این همه نعمت و قدرت که دارید از خداست خدا این امکان را به شما داده و از شما خواسته است که زمین را آباد کنید و باید او را بپرستید آن گاه در نتیجه گیرى فرموده: فَاسْتَغْفِرُوهُ استغفار راجع به خطاهاى گذشته و توبه راجع به اصلاح در آینده است یعنى از گذشته ها نادم باشید و با اصلاح خود و اعمال شایسته به سوى خدا برگردید، مطمئن باشید که خدا به شما نزدیک است و از شما مى پذیرد آرى: إِنَّ رَبِّی قَرِیبٌ مُجِیبٌ. [ نظرات / امتیازها ]

و به قبیلۀ ثمود فرستادیم برادر ایشان را که یکى از جملۀ ایشان بود صالح پیغمبر را و او همان گفت قوم خود را که هود پیغمبر گفت، گفت: اى قوم من خداى را پرستید که شما را جز از وى خدائى نیست او آن خداى است که مستحقّ عبادتست و سزاوار پرستیدن و طاعتست شما را بیافرید از زمین یعنى پدر شما را آدم از خاک بیافرید و شما را از نطفۀ آب که آن هم از خاک تولّد مى کند که غذاى شما بجز از خاک و آب حاصل نمى شود و شما را مدّتى در زمین زندگانى داد و متمکّن گردانید در عمارت کردن زمین و عمرى درازتان داد و معمّر گردانید؛ شکر این نعمت را وى را پرستید و از وى استغفار و آمرزش طلبید و با درگاه او گریزید که خداوند و پروردگار و آفریدگار من نزدیکست به جملۀ خلایق به رحمت خویش؛ اجابت کنندۀ دعاى بندگان خویش است، بشنود و بحسب مصلحت اجابت کند چون صالح پیغمبر بر این وجه تبلیغ رسالت کرد ایشان جواب دادند که: اى صالح تو در میان ما مردى بودى که ما به تو امیدها داشتیم در باب خیر و صلاح و منافعى که راجع باشد با ما، از تو این توقّع نبود که ما را از عبادت معبودان که پدران ما آن را پرستیده اند منع کنى و بازدارى ! و این سخن از بهر آن گفتند که نشو و نماى صالح در میان ایشان بود به همه نوع او را امتحان کرده بودند و آزموده؛ او امین و استوار بود و پارسا و مستجمع خصال خیر بود و همچنین باشد خداى تعالى بهر قومى که پیغمبرى فرستاد آن را فرستاد که امین و متورّع و پارسا بود و ایشان بر احوال او مطّلع بودند و او را شناختند و نسب او دانستند و سیرت و طریقۀ او ایشان را معلوم بود تا بوقت آنکه دعوت کند قریب تر باشد به اجابت دعوت و آنگه از آن نیکوسیرتى او ایشان را بدیع آمد که او کارى مستبدع آرد بصورت استفهام در معنى تقریع گفتند: [أَ تَنْهٰانٰا] [ نظرات / امتیازها ]

وَ إِلىٰ ثَمُودَ أَخٰاهُمْ صٰالِحاً قٰالَ یٰا قَوْمِ اُعْبُدُوا اَللّٰهَ مٰا لَکُمْ مِنْ إِلٰهٍ غَیْرُهُ هُوَ أَنْشَأَکُمْ مِنَ اَلْأَرْضِ پس از حکایت هود ع و جماعت عاد و هلاکت آنها در اثر کفرشان شروع مى نماید به داستان صالح[ع]و قوم ثمود یعنى ما بسوى ثمود برادر آنها صالح[ع]را فرستادیم برادر نسبى نه برادر دینى و صالح[ع]از اهل همان ثمودیان بود همان طورى که هود نیز از اهل عادیان بود و همان طورى که پیمبران در اول بعثت مردم را به یکتاپرستى دعوت مى نمودند و از شرک آنان را منع مى کردند صالح ع نیز گفت اى قوم من خدا را عبادت و پرستش نمائید براى شما اله و خالقى غیر از او نیست او است که شما را از زمین آفریده گفت از زمین آفریده براى اینکه آدم ابو البشر[ع]از خاک سرشته شده بود یا نظر به اینکه عنصر غالب انسان خاک است وَ اِسْتَعْمَرَکُمْ فِیهٰا فَاسْتَغْفِرُوهُ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ إِنَّ رَبِّی قَرِیبٌ مُجِیبٌ [سخنان مفسرین در توجیه آیه] 1 بقولى (اِسْتَعْمَرَکُمْ ) من العمر،مثل اینکه گفته شود(عمر الرجل یعمر عمرا)بفتح عین و سکون میم یعنى زندگى کرد زمان طولانى،و مثل اینکه گفته مى شود(و استعمره اللّه)یعنى ابقاه اللّه،خدا عمر آنها را طولانى گردانید و چون باب استفعال براى تعدیه است معنى آیه چنین مى شود که خدا شما را در زمین عمر زیاد و بقاء طولانى داد که گویند عمر هریک از ثمودیان سیصد سال تا هزار سال مى کشیده 2 بقول دیگر شاید مقصود از(استعمرکم)عمارت باشد یعنى آباد کردن که بعضى گفته اند(استعمرکم)دلالت دارد بر وجوب عمارت کردن در زمین یعنى امر کرد شما را بر عمارت کردن در زمین این است که کاشفى در معنى(استعمرکم) گفته شما را قدرت داد بر عمارت زمین تا منزلهاى مجلل منزّه ساختید و بحفر انهار و غرس اشجار [ نظرات / امتیازها ]

نکته ها
حضرت صالح علیه السلام سومین پیامبرى است که پس از حضرت نوح و هود علیهما السلام به رسالت رسیده است.

پیام ها
1- رابطه‌ى انبیا با مردم، رابطه‌اى برادرانه بوده است. «أَخاهُمْ»
2- بهتر است مبلّغ، از اهالى همان منطقه‌ى مورد تبلیغ باشد. «أَخاهُمْ»
3- هدف همه‌ى انبیا، پرستش خداى یگانه است. «اعْبُدُوا اللَّهَ، ما لَکُمْ مِنْ إِلهٍ غَیْرُهُ»
4- دلیل و فلسفه‌ى عبادت خداوند، لطف بیکران او به انسان‌هاست. «اعْبُدُوا، أَنْشَأَکُمْ»
5- سرچشمه‌ى آفرینش انسان از خاک است. «أَنْشَأَکُمْ مِنَ الْأَرْضِ»
6- اسلام، دین جامع بین دنیا و آخرت است. (هم آباد کردن زمین، هم استغفار و توبه) «وَ اسْتَعْمَرَکُمْ فِیها فَاسْتَغْفِرُوهُ»
7- خواست خداوند، عمران و آبادى زمین است. «وَ اسْتَعْمَرَکُمْ فِیها»
8- معبود موحّدان، داراى فهم و شعور، علم و قدرت، شنوایى و جوابگویى به آنهاست که این موارد در بُت‌ها نیست. «قَرِیبٌ مُجِیبٌ»
9- برگشت به سوى خداوند، آسان و توبه زمینه‌ى تقرّب به خداست. «تُوبُوا إِلَیْهِ إِنَّ رَبِّی قَرِیبٌ مُجِیبٌ»
10- اگر استغفار و توبه بود، خداوند مى‌پذیرد. تُوبُوا ... قَرِیبٌ مُجِیبٌ‌
11- خداوند به همه نزدیک است، این ما و افکار و رفتار ماست که سبب دورى ما از خداوند مى‌شود. «رَبِّی قَرِیبٌ مُجِیبٌ» [ نظرات / امتیازها ]

وَ إِلىٰ ثَمُودَ أَخٰاهُمْ صٰالِحاً قٰالَ یٰا قَوْمِ اُعْبُدُوا اَللّٰهَ مٰا لَکُمْ مِنْ إِلٰهٍ غَیْرُهُ مانند این آیه در سورۀ اعراف، آیۀ 73، در جلد سوم و همچنین در آیۀ 50 از سورۀ هود که هود به قوم خود گفت گذشت این، همان فراخوانى تمامى پیامبران است که در هیچ عصر و دوره اى تغییر پیدا نمى کند هُوَ أَنْشَأَکُمْ مِنَ اَلْأَرْضِ هر موجود زنده اى، خواه انسان باشد، خواه حیوان و یا گیاه، در اصل خود به طور مستقیم به زمین نسبت داده مى شود و یا با واسطه و به سوى آن بازمى گردد وَ اِسْتَعْمَرَکُمْ فِیهٰا قرآن کریم واژۀ استعمار را به معناى زنده کردن زمین و آباد کردن آن به کار برده است و این، بهترین و کامل ترین معناى این واژه است امّا امروز، این واژه به معناى ستمگرى و تجاوز به حقوق دیگران و به بردگى کشیدن ملّت هاى مستضعف به کار مى رود و این، زشت ترین و بدترین معناست به بخش: «خدا زمین را اصلاح و انسان آن را تباه مى کند»، در جلد سوم نگاه کنید فَاسْتَغْفِرُوهُ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ این جمله، عین همان چیزى است که هود در آیۀ 52 از همین سوره آن را به قوم خودش گفت و در هنگام تفسیر آن، تفاوت میان طلب آمرزش و توبه را بیان کردیم إِنَّ رَبِّی قَرِیبٌ مُجِیبٌ ؛ پروردگارم به کسى نزدیک است که در عمل خود اخلاصمند باشد و دعاى کسى را اجابت مى کند که او را بخواند [ نظرات / امتیازها ]

خداوند پس از حضرت هود حضرت صالح را مبعوث بر قبیله ثمود فرمود و آنها بنابر نقل اکمال از امام باقر علیه السّلام کمتر از چهل خانوار بودند اهل یک ده در کنار دریا و بعضى گفته‌اند در وادى القرى بین شام و مدینه منزل داشتند و قوم عاد در یمن بودند در هر حال مأموریّت او هم مانند انبیاء گذشته دعوت بتوحید بود و نسبت برادر بقوم مکرّر بیان شده که بملاحظه معمول عرب است که اهل هر قبیله‌اى یکدیگر را برادر میخوانند و آنحضرت پس از دعوت بتوحید و نفى شرک فرمود خداوندى که شما را در بدو امر از خاک آفرید و فعلا هم نطفه‌اى را که شما از آن بوجود میآئید از موادّ ارضیّه خلق میفرماید و بشما طول عمر عنایت فرموده اگر استعمر کم مأخوذ از عمر باشد چون گفته‌اند عمر آنها از سیصد تا هزار سال بوده یا شما را مأمور
جلد 3 صفحه 94
بعمران و آبادى زمین فرمود اگر مأخوذ از عمارت باشد زیرا این عمل مطلوب و موجب طول عمر است یا شما را متمکّن از عمارت و محتاج بسکونت در زمین فرمود در هر حال چنین خداوندى مستحقّ پرستش و ستایش است نه بتهائیکه شما آنها را بدست خودتان میسازید پس طلب مغفرت نمائید از خداوند براى گناهان گذشته خودتان و ثابت باشید بر توبه و رجوع کنید بپرستش حقّ از پرستش باطل و بدانید که رحمت خداوند نزدیک به بنده موحّد است و اجابت میکند دعاى او را و احاطه دارد بخلق و میشنود دعاى آنها را و اگر صلاح باشد مستجاب میفرماید آنها در جواب گفتند اى صالح تو قبل از این محلّ رجاء و مورد امیدوارى ما بودى در هر امر خیرى براى عقل و کفایت و درایت و خیرخواهى که از تو بروز داشت نسبت بهمه ما ولى اینک امیدها از تو قطع شد چون ما را از عبادت بتها که دین پدران ما بوده نهى میکنى و دعوت مینمائى ما را بتوحید و نفى شرک با آنکه ما یقین نداریم بصدق مدّعاى تو بلکه شک داریم بطوریکه موجب تزلزل خاطر ما شده نسبت بخودت و دینى که آورده‌اى حضرت صالح در جواب فرمود اى قوم من اگر براى من به بیّنه و برهان قطعى واضح توحید خدا ثابت و مدلّل باشد و مرا مبعوث بر شما فرموده باشد و بخواهم با شما مماشاة نمایم و بوظیفه خودم که دعوت است عمل ننمایم کدام یک از شما میتوانید با من همراهى کنید و عذاب خدا را از من دفع نمائید با آنکه مستحقّ عقابم پس متابعت من از شما و همراهى شما با من جز زیانکارى واقعى و نسبت آن براى من و شما فائده‌اى ندارد چون تخسیر مانند تفسیق بمعناى نسبت زیانکارى است خلاصه آنکه این مدارا و مماطله براى من و شما چیزى جز نسبت زیانکارى و واقع خسران اضافه نمینماید و اگر براى رفع تزلزل خاطر خودتان و اطمینان بصدق مدّعاى من محتاج بشاهد و معجزه باشید این ماده شتر که بکیفیّت مخصوصه بهت آور براى شما از کوه بیرون آوردم و باین مناسبت ناقة اللّه خوانده میشود که اسباب عادیه در پیدایش او نبوده بلکه فقط باراده الهیّه موجود شده است و بر نفع شما است که تمامتان از شیرش بهره‌مند میشوید معجزه قطعیّه و گواه صدق من است و دیگر نباید شکّى داشته باشید و مبادا آنرا آزار نمائید بگذارید در زمین خدا بچرد و از آب رودخانه بیاشامد و بهمان میزان بشما شیر بدهد و اگر
جلد 3 صفحه 95
تخلف نمائید بزودى عذاب الهى بر شما نازل خواهد شد ولى این نصایح مشفقانه بخرج آنقوم عنود نرفت و عاقبت یکنفر از آنها با رضایت سایرین متصدّى قتل آن حیوان شد و همه از گوشت او خوردند و شریک در جرم شدند و حضرت صالح سه روز بآنها مهلت استفاده از حیات داد و بعد از آن وعده عذاب قطعى که دروغ و قابل تخلّف نیست و بعد از نزول عذاب آنحضرت و اهل ایمان مشمول رحمت الهى شدند و از ذلّت و رسوائى و عذاب آنروز و روز قیامت مأمون گشتند و قوّت و قدرت و عزّت و قهّاریّت خداوند ظاهر گشت و آنها بصیحه مهیب آسمانى مردند و برو بزمین افتادند و دیگر از جاى خودشان برنخاستند مانند آنکه هیچوقت در دنیا نبودند و بکلّى آثارشان محو شد و باقى نماند براى آنها جز تنبیه الهى اهل عالم را بکفرشان و تأکید آنرا بلعن آنها براى افاده استحقاقشان یا اخبار از محرومیّت آنها از رحمت الهیّه و تفصیل این قصه در سوره اعراف با بیان وافى گذشت .. [ نظرات / امتیازها ]