(و رایت الناس یدخلون فی دین الله افواجا):(و ببینی که مردم ، گروه گروه به دین خدا می گروند) [ نظرات / امتیازها ]

1 - وارد شدن فوج فوج مردم به دین اسلام، نوید خداوند به پیامبر(ص)

و رأیت الناس یدخلون فى دین اللّه أفواجًا

2 - خداوند، به پیامبر(ص) بشارت داد که فتح مکه را درک خواهد کرد و استقبال قبایل عرب را از اسلام، به چشم خود خواهد دید.

و رأیت الناس یدخلون فى دین اللّه أفواجًا

3 - اسلام، تنها دین قابل انتساب به خداوند است.

دین اللّه

4 - پیروزى مسلمانان عصر بعثت بر مکه و فتح آن، زمینه ساز مسلمان شدن جمعیت هاى فراوانى از مردم آن زمان

إذا جاء نصر اللّه و الفتح . و رأیت الناس یدخلون فى دین اللّه أفواجًا

5 - مردم پس از فتح مکه، با رضایت و بدون تحمیل، اسلام را پذیرفتند.

یدخلون

6 - گرایش دسته جمعى اقشار مختلف مردم به اسلام، مرهون امدادهاى الهى به مسلمانان است.

إذا جاء نصر اللّه ... و رأیت الناس یدخلون فى دین اللّه أفواجًا

7 - فتح مکه، نشانه حقانیت اسلام و حمایت خداوند از پیامبر(ص)، در دیدگاه مردم عصر بعثت

[ نظرات / امتیازها ]

وَ رَأَیْتَ النَّاسَ یَدْخُلُونَ فِی دِینِ اللَّهِ أَفْواجاً

و مردم را مى بینى که گروه گروه به دین خدا در مى آیند،

آرى، آن گاه که یارى خدا و پیروزى فرا رسد، مردم را مى بینى که فوج فوج به دین خدا و اصول و فروع و معارف و مفاهیم آن مى گرایند و براى عمل به مقررات آن عهد مى بندند.

«حسن» آورده است که: پس از پیروزى پیامبر بر استبداد خون آشام مکّه و گشوده شدن دروازه هاى شهر، تحلیل گران و صاحب نظران عرب گفتند: هان اى مردم! خدا مردم مکّه را در برابر سپاه «ابرهه» و پیل سواران او پناه داد و آن سپاه گران را درهم شکست، امّا اینک محمد(ص) بر ساکنان مکّه پیروز شد، و این نشانگر درستى راه و رسم و عقیده اوست و بدانید که دیگر هیچ نیرویى توان ایستادگى در برابر او را ندارد. این گونه بود که مردم با دیدن نشانه هاى حقانیت دین خدا و دادگرى و بشردوستى پیامبرش به تدریج به سوى اسلام روى آوردند. این گرایش نخست به صورت تک تک و به تدریج دو نفرى و چند نفرى و سرانجام به صورت فوج فوج و گروه گروه درآمد؛ به گونه اى که گاه یک منطقه و یا یک قبیله بزرگ همگى نمایندگان خود را به سوى پیامبر گسیل داشته و به دین خدا وارد مى شوند.

به باور پاره اى منظور از «دین خدا» در آیه اطاعت و فرمانبردارى اوست. واژه «دین» در اصل به معنى «جزاء» و پاداش و کیفر است، آن گاه در مورد اطاعت و فرمانبردارى - که انسان را در خور پاداش مى سازد - به کار مى رود. گواه این سخن قرآن است که از اطاعت و فرمانبردارى شاه، به «دین شاه» تعبیر شده و مى فرماید:

... و ما کان لیأخذ اخاه فى دین الملک الّا ان یشأالله...(333)

یوسف در قلمرو اطاعت و قدرت پادشاه نمى توانست برادرش را بازداشت کند، مگر این که خدا بخواهد... [ نظرات / امتیازها ]

فی دین الله ) فی ملة الاسلام التی لا دین له یضاف إلیه غیرها ( ومن یبتغ غیر الاسلام دینا فلن یقبل منه ) . ( أفواجا ) جماعات کثیفة کانت تدخل فیه القبیلة بأسرها بعد ما کانوا یدخلون فیه واحدا واحدا و اثنین اثنین . وعن جابر بن عبد الله رضی الله عنه أنه بکی ذات یوم ، فقیل له . فقال سمعت رسول الله صلی الله علیه وسلم یقول : " دخل الناس فی دین الله أفواجا وسیخرجون منه أفواجا" وقیل : أراد بالناس أهل الیمن . قال أبو هریرة : لما نزلت قال رسول الله صلی الله علیه وسلم : " الله أکبر جاء نصر الله والفتح ، وجاء أهل الیمن : قوم رقیقة قلوبهم ، الإیمان یمان ، والفقه یمان ، والحکمة یمانیة " ، " وقال أجد نفیر ربکم من قبل الیمن " وعن الحسن : لما فتح رسول الله صلی الله علیه وسلم مکة أقبلت العرب بعضها علی بعض ، فقالوا : أما إذ ظفر بأهل الحرم فلیس به یدان ، وقد کان الله أجارهم من أصحاب الفیل وعن کل من أرادهم ، فکانوا یدخلون فی الإسلام أفواجا من غیر قتال . وقرأ ابن عباس : فتح الله والنصر : وقرئ : یدخلون ، علی البناء للمفعول . فإن قلت : ما محل یدخلون ؟ قلت : النصب إما علی الحال ، علی أن رأیت بمعنی أبصرت أو عرفت . أو هو مفعول ثان علی أنه بمعنی علمت [ نظرات / امتیازها ]

[2] نصر ‌ یا ‌ فتح‌ ‌به‌ خودی‌ ‌خود‌ ‌در‌ نزد مؤمنان‌ هدف‌ ‌به‌ شمار نمی‌رود، بلکه‌ همچون‌ وسیله‌ای‌ ‌برای‌ رسیدن‌ ‌به‌ هدفی‌ برتر ‌یعنی‌ راهنمایی‌ مردمان‌ ‌به‌ نور رسالت‌ ‌است‌.

«وَ رَأَیت‌َ النّاس‌َ یَدخُلُون‌َ فِی‌ دِین‌ِ اللّه‌ِ أَفواجاً‌-‌ و مردمان‌ ‌را‌ دیدی‌ ‌که‌ فوج‌ فوج‌ ‌به‌ دین‌ ‌خدا‌ ‌در‌ می‌آیند،» ‌پس‌ چون‌ پرده‌های‌ گمراهی‌ فرو ریخت‌ و مردمان‌ نور دین‌ ‌را‌ دیدند و ‌آن‌ ‌را‌ دین‌ فطرت‌ و خرد و فرزانگی‌ و نرمی‌ و بخشندگی‌ یافتند، گروهی‌ ‌پس‌ ‌از‌ گروه‌ دیگر ‌به‌ ‌آن‌ ‌در‌ آمدند ‌در‌ حالی‌ ‌که‌ امام‌ و دعوت‌ کننده ‌هر‌ گروه‌ ‌در‌ پیشاپیش‌ ‌ایشان‌ قرار داشت‌، و مفسران‌ گفته‌اند ‌که‌ درباره اهل‌ یمن‌ نازل‌ ‌شده‌ ‌است‌ ‌که‌ فوج‌ فوج‌ ‌بر‌ پیامبر اسلام‌ وارد می‌شدند، و روایت‌ ‌به‌ جا مانده‌ ‌از‌ ‌إبن‌ عباس‌ چنین‌ ‌است‌: پیامبر‌-‌ ‌صلی‌ اللّه‌ ‌علیه‌ و آله‌‌-‌ إِذا جاءَ نَصرُ اللّه‌ِ وَ الفَتح‌ُ ‌را‌ خواند و مردم‌ یمن‌ ‌با‌ قلبهای‌ رقیق‌ و طبعهای‌ ملایم‌ و ترس‌ و خشیت‌ بزرگ‌ فوج‌ فوج‌ ‌به‌ دین‌ ‌خدا‌ ‌در‌ آمدند.«5»

بدین‌ گونه‌ نور اسلام‌ ‌پس‌ ‌از‌ گشوده‌ شدن‌ مکه‌ ‌در‌ همه‌ جای‌ جزیرة العرب‌ پراکنده‌ شد، و مسلمانان‌ ‌به‌ ‌آن‌ آغاز کردند ‌که‌ ‌برای‌ برانگیخته‌ شدن‌ ‌در‌ همه‌ جای‌ زمین‌ ‌بر‌ انگیخته‌ شوند.

بصیرتهای‌ ‌اینکه‌ سوره‌ و راهنمایی‌ سیره نبوی‌ و عبرتهای‌ حاصل‌ ‌از‌ تاریخ‌ نهضتهای‌ دینی‌ ‌ما ‌را‌ ‌به‌ ‌آن‌ هدایت‌ می‌کند ‌که‌ ‌بر‌ ویران‌ کردن‌ قلعه‌های‌ کفر پیش‌ ‌از‌ انتشار رسالت‌ عزم‌ جزم‌ کنیم‌، چه‌ ‌تا‌ ‌آن‌ زمان‌ ‌که‌ ‌اینکه‌ دژها ‌از‌ ارزشهای‌ نادانی‌ و ‌پس‌ ماندگی‌ دفاع‌ می‌کند، و ‌با‌ ترساندن‌ و گمراه‌ کردن‌ ‌ یا ‌ تشویق‌ مردمان‌ ‌را‌ ‌از‌ تغییر و اصلاح‌ باز می‌دارد، تبلیغ‌ و تبشیر چندان‌ فایده‌ای‌ ندارد، و ‌برای‌ همین‌ امر بسیاری‌ ‌از‌ پیامبران‌ و مردان‌ ‌خدا‌ ‌به‌ مبارزه‌ برخاستند، و پیامبر بزرگوار ‌ما ‌به‌ همین‌ منظور کوشش‌ و مجاهده‌ کرد، و ‌هر‌ مبلغ‌ دین‌ نیز باید ‌به‌ همین‌ گونه‌ جهاد کند و ‌در‌ راه‌ ‌خدا‌ بجنگد. [ نظرات / امتیازها ]

6292. The Prophet migrated from Makkah to Madinah, a hunted and persecuted man. In Madinah all the forces of truth and righteousness rallied round him, and the efforts by the Makkans and their confederates to destroy him and his community recoiled on their own heads. Gradually all the outlying parts of Arabia ranged themselves round his standard and the bloodless conquest of Makkah was the crown and prize of his patience and constant endeavour. After that, whole tribes and tracts of country gave their adhesion to him collectively, and before his earthly ministry was finished, the soil was prepared for the conquest of the wide world of Islam. What was the lesson to be learnt from this little epitome of the world's history? Not man's self-glory, but humility; not power but service; not an appeal to man's selfishness or self-sufficiency, but a realisation of Allah's Grace and Mercy, and the abundant outpouring of Allah's Praises in word and conduct. [ نظرات / امتیازها ]

راغب در مفردات مى گوید کلمه (فوج ) به معناى جماعتى است که به سرعت عبور کنند، و جمع این کلمه (افواج ) مى آید. و بنا به گفته وى معناى (داخل شدن مردم در دین خدا افواجا) این است که جماعتى بعد از جماعتى دیگر به اسلام در آیند، و مراد از دین اللّه همان اسلام است، چون خداى تعالى به حکم آیه (ان الدین عند اللّه السلم) غیر اسلام را دین نمى داند. [ نظرات / امتیازها ]