این کلامى است که یعقوب به فرزندان خود گفته است وقتى که فرزندانش آن موثق را که پدر از ایشان خواسته بود آورده و آماده کوچ کردن به سوى مصر بودند. و از سیاق داستان چنین استفاده مى‏شود که یعقوب از جان فرزندان خود که یازده نفر بودند مى‏ترسیده نه اینکه از این ترسیده باشد که عزیز مصر ایشان را در حال اجتماع، وصف بسته ببیند، زیرا یعقوب ‏(علیه السّلام) مى‏دانست که عزیز مصر همه آنها را نزد خود مى‏طلبد، و ایشان در یک صف یازده نفرى در برابرش قرار مى‏گیرند، و عزیز هم مى‏داند که ایشان همه برادران یکدیگر و فرزندان یک پدرند، این جاى ترس نیست، بلکه ترس یعقوب بطورى که دیگران هم گفته‏اند، از این بوده که مردم ایشان را که برادران از یک پدرند در حال اجتماع ببینند و چشم بزنند، و یا بر آنان حسد برده (و براى خاموش ساختن آتش جسد خود، وسیله از بین بردن آنان را فراهم سازند) و یا از ایشان حساب ببرند و براى شکستن اتفاقشان توطئه بچینند، یا بقتلشان برسانند و یا بلاى دیگرى بر سرشان بیاورند.
و جمله ‏«وَ ما أُغْنِی عَنْکُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ شَیْ‏ءٍ إِنِ الْحُکْمُ إِلَّا لِلَّهِ» خالى از دلالت و یا حد اقل اشعار بر این معنا نیست که یعقوب ‏(علیه السّلام) از این حوادثى که احتمال مى‏داده جدا مى‏ترسیده، گویا (و خدا داناتر است) در آن موقع که فرزندان، مجهز و آماده سفر شدند، و براى خداحافظى در برابرش صف کشیدند، این بطور الهام درک کرد که این پیوستگى، آنهم با این وضع و هیات جالبى که دارند بزودى از بین مى‏رود و از عدد ایشان کم مى‏شود، و چون چنین معنایى را احساس کرد لذا سفارش کرد که هرگز تظاهر به اجتماع نکنند، و زنهارشان داد که از یک دروازه وارد شوند، و دستور داد تا از درهاى متفرق وارد شوند، تا شاید بلاى تفرقه و کم شدن عدد، از ایشان دفع شود.
سپس به اطلاق کلام خود رجوع نموده از آنجایى که ظهور در این داشت که وارد شدن از درهاى متعدد سبب اصیل و مستقلى است براى دفع بلا،- و هیچ مؤثرى در وجود بجز خداى سبحان در حقیقت نیست- لذا کلام خود را به قیدى که صلاحیت آن را دارد مقید نموده چنین خطاب کرد: ‏«وَ ما أُغْنِی عَنْکُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ شَیْ‏ءٍ- من با این سفارشم بهیچ وجه نمى‏توانم شما را از دستگیرى خدا بى‏نیاز کنم،» آن گاه همین معنا را تعلیل نموده به اینکه ‏«إِنِ الْحُکْمُ إِلَّا لِلَّهِ» یعنى من با این سفارشم حاجتى را که شما به خداوند سبحان دارید برنمى‏آورم، و نمى‏گویم که این سفارش سبب مستقلى است که شما را از نزول بلا نگاهداشته و توسل به آن موجب سلامت و عافیت شما مى‏شود، زیرا اینگونه اسباب، کسى را از خدا بى‏نیاز نمى‏سازد، و بدون حکم و اراده خدا اثر و حکمى ندارد، پس بطور مطلق حکم جز براى خداى سبحان نیست، و این اسباب، اسباب ظاهرى هستند که اگر خدا اراده کند صاحب اثر مى‏شوند.
یعقوب ‏(علیه السّلام) بهمین جهت دنبال گفتار خود اضافه کرد که: ‏«عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ عَلَیْهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُتَوَکِّلُونَ» یعنى در عین اینکه دستورتان دادم که به منظور دفع بلایى که از آن بر شما مى‏ترسم متوسل به آن شوید، در عین حال توکلم به خداست، چه در این سبب و چه در سایر اسبابى که من در امورم اتخاذ مى‏کنم.
و این مسیرى است که هر عاقل رشیدى باید سیره خود قرار دهد، زیرا اگر انسان دچار گمراهى نباشد مى‏بیند و احساس مى‏کند که نه خودش مستقلا مى‏تواند امور خود را اداره کند، و نه اسباب عادى که در اختیار اوست مى‏توانند مستقلا او را به مقصدش برسانند، بلکه باید در همه امورش به وکیلى ملتجى شود که اصلاح امورش به دست اوست، و او است که به بهترین وجهى امورش را تدبیر مى‏کند، و آن وکیل همان خداى قاهرى است که هیچ چیز بر او قاهر نیست، و خداى غالبى است که هیچ چیز بر او غالب نیست، هر چه بخواهد مى‏کند و هر حکمى که اراده کند انفاذ مى‏نماید. [ نظرات / امتیازها ]

حضرت یعقوب‏علیه السلام به هنگام سفر برادران به مصر چهار نکته توحیدى مى‏گوید:
اوّل: «ما اغنى عنکم»، یعنى من با این سفارش ورود از چند در نمى‏توانم چیزى از مقدّرات خدا را از شما دور کنم.
دوم: در آیه قبل فرمود: «الا ان یحاط بکم»، یعنى مگر آنکه همه شما به گونه‏اى که تصوّر نمى‏کردید گرفتار حادثه‏اى شوید.
سوم: در آیه‏ى 64 فرمود: «فاللّه خیر حافظاً».
چهارم: در آیه 67 فرمود: «علیه توکّلت».
آرى، رسول خدا سراپا توجّه به خدا و توحید دارد، امّا فرزندان یعقوب در سفر تنها مى‏گفتند: «و انّا له لحافظون» یعنى ما خودمان برادرمان را حفظ مى‏کنیم. در این گفتگوها سیماى موحّد مخلص، با افراد عادّى به زیبایى نشان داده مى‏شود.* [ نظرات / امتیازها ]