(الله الذی خلق السموات و الارض و انزل من السماء ماء فاخرج به من الثمرات رزقا لکم و سخر لکم الفلک لتجری فی البحر بامره و سخر لکم الانهار):(خداوند کسی است که آسمانها و زمین را آفرید و از آسمان آبی نازل کرد و بوسیله آن میوه ها را برای روزی شما پدید آورد و کشتی را مسخر شماگردانید تا به امر خدا در دریا به حرکت درآید و نهرها را به خدمت شما درآورد)،در این آیه و دو آیه بعد توحید ربوبیت خدای تعالی را استدلال می نماید و آن رااز راه اختصاص تدبیر عام موجودات در نظام خلقت ، و فرستادن باران از آسمان و بیرون کردن روزیها از زمین و تسخیر دریاها و جریان کشتی ها و نهرها، به نتیجه می رساند. پس ربوبیت فقط از آن خدای متعال است ، نه اندادی که مشرکان برای خداقائل شده اند، چون فقط اوست که این نظام دقیق خلقت را آفرید و از آسمان بارانی نازل فرمود تا از روئیدنیهای زمین روزی پاکیزه برای موجودات نباتی وحیوانی فراهم گردد و کشتیها را در دریا روانه ساخته (یعنی قانون شناوری اجسام در آب و مواد اولیه ساخت کشتی و تدبیر چگونگی ساختن کشتی را به بشر الهام نمود) تا بشر از آنها در راه مقاصدش استفاده نماید و جویها را روان ساخت تا ایشان از آن برای مقاصد شرب و شستشو و آبیاری زمینها کشاورزی وسیراب نمودن حیوانات استفاده نمایند. [ نظرات / امتیازها ]

اللَّهُ الَّذِی خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَراتِ رِزْقاً لَکُمْ وَ سَخَّرَ لَکُمُ الْفُلْکَ لِتَجْرِیَ فِی الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَ سَخَّرَ لَکُمُ الْأَنْهارَ (32)
بعد از آن اثبات حقانیت ستایش و پرستش ذات احدیت خود را به ذکر آیات بینات بیان مى‌فرماید:
اللَّهُ الَّذِی خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ‌: خداى به حق آن ذاتى است که به قدرت کامله ایجاد فرمود آسمانها و زمینها را.
«1» مجمع البیان، جلد 3، صفحه 316.
«2» سوره زخرف آیه 67.
جلد 7 - صفحه 56
اما آسمانها: اولا: اختصاص هر یک به قطرى معین با آنکه عقلا زاید و ناقص بودن ممکن است، هر آینه ترجیح مقدار خاص، ایجاد و ابداع خالق عالم را ثابت گرداند. ثانیا: حدوث آنان خلاق قدیم را گواهى دهد. ثالثا: صفات متعدده در آیات شریفه براى آنها ذکر فرموده: 1- شدت. 2- حفظ از خرابى 3- عدم تفاوت و فطور 4- مانند سقف مرفوع برافراشته. 5- انوار مضیه در آن مقرر 6- محل نزول روزى مخلوقات 7- مقر ملائکه.
اما زمین: 1- به حکمت بالغه بعض آن را نرم و بعض آن را سخت. 2- ربعى را مسکونى نمود. 3- خلق کوهها داراى منافع بسیار از جمله معادن فلزات و جواهر. 4- اختلاف اجزاء زمین در طبع و طعم و لون و رائحه، هر آینه این آثار غریبه قدرت ذات احدیت را برهانى خواهد بود.
وَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً: و نازل فرمود از آسمان آب باران را. اگر جمله عقلاء عالم خواهند که قطره‌اى آب بر هوا معلق دارند نتوانند، حق تعالى به حکمت بالغه، آب را در ابر و ابر را در هوا معلق و باد را بر او مسلط نمود تا آب را براند و به زمینهائى که خواهد ابر را ساکن و ببارد تا سیراب شوند. فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَراتِ رِزْقاً لَکُمْ‌: پس بیرون آورد خداى تعالى به سبب باران از میوه‌جات روزى را براى شما تا بدان روزگار گذرانید، و آن شامل مطعومات و ملبوسات باشد، و چقدر فائده در هر یک از میوه‌ها مقرر که قسمت عمده حیات انسان منظم گردد.
وَ سَخَّرَ لَکُمُ الْفُلْکَ‌: و رام گردانید براى نفع شما کشتى را. لِتَجْرِیَ فِی الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ‌: تا جریان گردد در دریا به فرمان الهى. چون جهات حاجات خلق را بسیار و براى هر نوعى از حاجات انواع مخلوقات و هر یک را به طرفى مخصوص کرده، مشرقى را به چیزهائى که در مغرب است محتاج نموده، و مغربى را هم به چیزهاى مشرقى، پس براى آسانى نقل، کشتیها بر آب روان، تا بدین سبب رفع احتیاج خلق، و روزى بر آنها گشاده شود. وَ سَخَّرَ لَکُمُ الْأَنْهارَ: و مسخر گردانید براى شما جویهاى آب را، یعنى آماده ساخت براى‌
جلد 7 - صفحه 57
شما نهرها مانند فرات و دجله و سیحون و جیحون و غیر آن تا آب به اطراف منتشر و همه مخلوقات سیراب شوند. [ نظرات / امتیازها ]

اللّه‌ُ الَّذِی‌ خَلَق‌َ السَّماوات‌ِ وَ الأَرض‌َ وَ أَنزَل‌َ مِن‌َ السَّماءِ ماءً فَأَخرَج‌َ بِه‌ِ مِن‌َ الثَّمَرات‌ِ رِزقاً لَکُم‌ وَ سَخَّرَ لَکُم‌ُ الفُلک‌َ لِتَجرِی‌َ فِی‌ البَحرِ بِأَمرِه‌ِ وَ سَخَّرَ لَکُم‌ُ الأَنهارَ (32) وَ سَخَّرَ لَکُم‌ُ الشَّمس‌َ وَ القَمَرَ دائِبَین‌ِ وَ سَخَّرَ لَکُم‌ُ اللَّیل‌َ وَ النَّهارَ (33) وَ آتاکُم‌ مِن‌ کُل‌ِّ ما سَأَلتُمُوه‌ُ وَ إِن‌ تَعُدُّوا نِعمَت‌َ اللّه‌ِ لا تُحصُوها إِن‌َّ الإِنسان‌َ لَظَلُوم‌ٌ کَفّارٌ (34)
ترجمه‌ واضح‌ ‌است‌ و مضامین‌ ‌اینکه‌ ‌آیه‌ شریفه‌ مکررا بیان‌ ‌شده‌ و ‌ما بنحو اختصار اشاره‌ میکنیم‌ و رد میشویم‌.
اللّه‌ُ الَّذِی‌ خَلَق‌َ السَّماوات‌ِ وَ الأَرض‌َ سماوات‌ عالم‌ بالا ‌است‌ ‌که‌ تمام‌ ‌اینکه‌ کرات‌ جویّه‌ ‌در‌ ‌آنها‌ ‌است‌ و هفت‌ طبقه‌ ‌است‌ و مطروس‌ ‌از‌ ملائکه‌ ‌که‌ ‌از‌ حضرت‌ رسالت‌ صلّی‌ اللّه‌ ‌علیه‌ و آله‌ و سلّم‌ مرویست‌ ‌که‌ فرمود ‌در‌ لیلة المعراج‌ تمام‌ ‌اینکه‌ طبقات‌ مطروس‌ ‌از‌ ملائکه‌ ‌بود‌ ‌که‌ جای‌ یک‌ قدم‌ نبود و تمام‌ اشتغال‌ بعبادت‌ داشتند بعضی‌ ‌در‌ حال‌ قیام‌، بعضی‌ ‌در‌ سجود، بعضی‌ ‌در‌ رکوع‌، بعضی‌ ‌در‌ قعود و خداوند میداند ‌که‌ ‌در‌ ‌هر‌ یک‌ ‌از‌ ‌اینکه‌ کرات‌ چه‌ اندازه‌ خلق‌ فرموده‌ و بسا بعضی‌ ‌اینکه‌ کرات‌ هزارها برابر ‌اینکه‌ کره‌ زمین‌ ‌است‌ و ارض‌ ‌اینکه‌ کرات‌ سفلیه‌ مثل‌ کره‌ ماه‌ و هوی‌ ‌که‌ کره‌ زمین‌ ‌در‌ جنب‌ ‌آنها‌ بسیار کوچک‌ ‌است‌ و ‌در‌ کره‌ زمین‌ چه‌ اندازه‌ ‌از‌ معادن‌ و و جمادات‌ و نباتات‌ و حیوانات‌ خلق‌ فرموده‌ و ‌از‌ طائفه‌ جن‌ ‌که‌ طائفه‌ انس‌ ‌در‌ جنب‌ ‌آنها‌ بسیار قلیل‌ هستند و ‌در‌ طائفه‌ انس‌ اشکال‌ مختلف‌ و رنگهای‌ متشتت‌ ‌است‌ ‌که‌ میتوان‌ ‌گفت‌ دو نفر ‌در‌ جمیع‌ جهات‌ مشابه‌ یکدیگر نیستند (جل‌ّ الخالق‌) وَ أَنزَل‌َ مِن‌َ السَّماءِ ماءً ‌که‌ ابخره ‌از‌ دریاها بطرف‌ بالا میرود و بصورت‌ابرها میشود و باد ‌آنها‌ ‌را‌ سیر میدهد بهر نقطه‌ ‌که‌ مأمور هستند و باران‌ نازل‌ میشود بامر الهی‌.
فَأَخرَج‌َ بِه‌ِ مِن‌َ الثَّمَرات‌ِ رِزقاً لَکُم‌ ‌از‌ فواکه‌ و خضرویات‌ و حبوب‌ و اقسام‌ بطیخ‌ و دابوقه‌ و یقطین‌ و ‌غیر‌ اینها ‌از‌ مأکولات‌.
وَ سَخَّرَ لَکُم‌ُ الفُلک‌َ لِتَجرِی‌َ فِی‌ البَحرِ بِأَمرِه‌ِ ‌که‌ روی‌ آب‌ بتوسط باد ‌از‌ یک‌ قسمت‌ زمین‌ بیک‌ قسمت‌ دیگر سیر دهد ‌ یا ‌ بوسائل‌ امروزه‌ بلکه‌ امروز بتوسط هواپیما ‌در‌ هوا سیر دهد ‌اینکه‌ قوه‌ بنزین‌ و نفت‌ ‌را‌ خداوند عنایت‌ فرموده‌ و همچنین‌ تخته‌ چوبی‌ زیر آب‌ نرود.
وَ سَخَّرَ لَکُم‌ُ الأَنهارَ ‌که‌ باران‌ ‌از‌ کوه‌ها سرازیر شود و رودخانه‌ها و نهرها جاری‌ شود و مراکز کشت‌ ‌را‌ مشروب‌ سازد و همچنین‌ ‌در‌ تخوم‌ الارض‌ فرو رود و تشکیل‌ نهرها و چشمه‌ها دهد. [ نظرات / امتیازها ]

(آیه 32)- سپس به معرفی خدا از طریق نعمتهایش می‌پردازد، آن گونه معرفی که عشق او را در دلها زنده می‌کند، و انسان را به تعظیم در برابر عظمت و لطفش وا می‌دارد زیرا این یک امر فطری است که انسان نسبت به کسی که به او کمک کرده و لطف و رحمتش شامل اوست علاقه و عشق پیدا می‌کند و این موضوع را ضمن آیاتی چند چنین بیان می‌دارد:
«خداوند همان کسی است که آسمانها و زمین را آفریده است» (اللَّهُ الَّذِی خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ).
«و از آسمان آبی فرستاد که به وسیله آن میوه‌های مختلف را خارج ساخت و از آنها به شما روزی داد» (وَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَراتِ رِزْقاً لَکُمْ).
«و کشتی را مسخّر شما ساخت» (وَ سَخَّرَ لَکُمُ الْفُلْکَ).
هم از نظر مواد ساختمانیش که در طبیعت آفریده است و هم از نظر نیروی محرکش که بادهای منظم سطح اقیانوسهاست.
«تا این کشتیها بر صفحه اقیانوسها به فرمان او به حرکت در آیند» (لِتَجْرِیَ فِی الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ). و سینه آبها را بشکافند و به سوی ساحل مقصود پیش روند، و انسانها و وسائل مورد نیازشان را از نقطه‌ای به نقاط دیگر به آسانی حمل کنند.
ج2، ص511
همچنین «نهرها را در تسخیر شما درآورد» (وَ سَخَّرَ لَکُمُ الْأَنْهارَ).
تا از آب حیاتبخش آنها زراعتهایتان را آبیاری کنید، و هم خود و دامهایتان سیراب شوید، و هم در بسیاری از اوقات، صفحه آنها را به عنوان یک جاده هموار مورد بهره‌برداری قرار داده، با کشتیها و قایقها از آنها استفاده کنید، و هم از ماهیان آنها و حتی از صدفهایی که در اعماقشان موجود است، بهره گیرید [ نظرات / امتیازها ]

اَللّٰهُ اَلَّذِی خَلَقَ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضَ وَ أَنْزَلَ مِنَ اَلسَّمٰاءِ مٰاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ اَلثَّمَرٰاتِ رِزْقاً لَکُمْ وَ سَخَّرَ لَکُمُ اَلْفُلْکَ لِتَجْرِیَ فِی اَلْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَ سَخَّرَ لَکُمُ اَلْأَنْهٰارَ این آیه و دو آیه بعدى در این زمینه است که عالم پر از دلائل توحید است که اگر مردم دقت کنند به توحید راه خواهند یافت، این سه آیه در حقیقت ریشه و پایه هاى ثابت کلمه طیبه لا اله الا اللّٰه هستند و مصداق أَصْلُهٰا ثٰابِتٌ مى باشند خلقت آسمانها و زمین، نزول بارانها، روئیدن میوه ها، مسخر شدن دریاها به وسیله کشتى ها و رام شدن نهرها و برگشتن اضافى آنها به دریاهایى که بارانها از آنها به وجود آمده اند از نظامات عجیب جهان و حاکى از جریان یک مشیّت ازلى در آنهاست و به خوبى روشن مى کند که گرداننده همان آفریننده است نظیر این آیه در بقره 164 گذشت تکرار «لکم» در سه مورد و در آیه بعدى نشان مى دهد که همه اینها براى بشر و بشر براى توحید است [ نظرات / امتیازها ]

اَللّٰهُ اَلَّذِی خَلَقَ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضَ وَ أَنْزَلَ مِنَ اَلسَّمٰاءِ مٰاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ اَلثَّمَرٰاتِ رِزْقاً الخ ذات متعال مقابل قول کفار و مشرکین که براى خدا ندّ و ضدّ قرار داده اند خود را معرفى مى نماید که (اَللّٰهُ ) آن کسى است که آسمانها و زمین را آفریده و از آسمان آب باران فرود مى آورد و میوه جات را به آب باران از زمین بیرون مى آورد که روزى شما باشد و موجودات را براى شما مسخّر گردانیده کشتى بامر او در دریاها جریان دارد [ نظرات / امتیازها ]