(قل ادعوا الله اودعوا الرحمن ایـامـا تدعوا فله الاسماءالحسنی و لاتجهر بصلاتک و لا تخافت بها وابتغ بین ذلک سبیلا): (بگو خدا را به اسم الله بخوانید یا به نام رحمان ، هر یک را بخوانید، همه نامهای نیکو مخصوص اوست و نماز خویش را بلند مخوان و آهسته هم مخوان ، بلکه راهی میان این دو درپیش بگیر)، (الله ) و (رحمن ) دو اسم هستند که هر دو بر یک مسمی دلالت می کنند، لذا می فرماید آن پروردگار و آن ذات مقدس را چه (الله ) بگویید و چه (رحمن ) تفاوتی نمی کند، یعنی هر یک از این دو اسم را که بخوانید یکی ازاسماء حسنای او را خوانده اید، چون همه نامهای نیکوتر از آن خداست . توضیح آنکه نامهاو اسماء دوگونه اند: 1) نامهایی که دلالت بر مسمیات نیکومی کنند، 2) نامهایی که دلالت بر مسمیات قبیح می نمایند و چون قبح در ساحت مقدس پروردگار راه ندارد، ناگزیر فقط قسم اول در مورد خدا مصداق دارد. اما همین قسم نیز خود بر دو گونه است : 1) اسماء نیکوئی که حسن محضند و ابداآمیخته با نقص نمی باشند مانند علمی که آمیخته با جهل نیست یا غنائی که آمیخته با فقرنیست . 2) اسماء نیکوئی که آمیخته با قبح و نقص هستند اما حسنشان بر قبح آنها فزونی دارد، مثل علم انسان که آمیخته با جهل است . و مسلم است که در اینجا نیز فقط قسم اول در مورد خدا صدق می کند، پس اسماءخدا، اسمائی است که معنای آن بهترین نامها باشد، یعنی حسنی که ابدا آمیخته با نقص وقبح نباشد، این است معنای اسماء حسنی و چنین اسمائی مسلما فقط شایسته خداست ،لذا به نحو انحصار و تعین فرمود، (فله الاسماء الحسنی ) و حال که همه نامهای نیکوتر ازآن خداست (70)، هر کدام از نامهای حسنای او را که بخوانیم تفاوتی نمی کند، چون اینهاتنها نام اویند و فقط مرآت وجود او هستند و بر غیر او صدق نمی کنند و همه آنها دلالت بر یک مسمی می نمایند که همان ذات مقدس اوست . اما پیروان وثنیت و بت پرستان خداوند را ذاتی برتر از هر حد و وصفی می دانند وزمانیکه همین ذات به یکی از اسماء مشخص شود آن را تولد می نامند و ایشان ملائکه وجن را مظاهر عالی برای اسماء خدا می دانند و معتقدند آنها فرزندان خدا بوده و درعالم وجود دخل و تصرف دارند، و از نظر آنها عبادت هر عابدی از مرحله همین اسماءو فرزندان تجاوز نمی کند و به خود خدا نمی رسد. و چون اینها این اعتقادات سخیف را داشتند، لذا وقتی می دیدند که پیامبر، خداوند راگاهی با نام (الله ) و گاهی به نام (رحمان ) می خواند تعجب می کردند و می گفتند این چه پیامبریست که ما را از پرستش دو معبود نهی می کند، اما خودش دو اله را می خواند؟€ پس خداوند با این آیه جواب آنها را میدهد و می فرماید این اسماء همه دلالت بریک مسمی می کنند، نه اینکه خودشان معبود مستقلی باشند. آنگاه خطاب به پیامبر ص می فرماید: در نمازهایت نه چندان صدایت را آشکار وبلند کن و نه چندان در آرامی و آهستگی نماز بجا بیاور، یعنی از هر دو طرف زیاده روی و مبالغه نداشته باش ، بلکه حد اعتدال را رعایت کن . و این کلام با آنچه در سنت وارد شده که نماز صبح و مغرب و عشا باید با صدای جهر و بلند خوانده شود و نماز ظهر و عصر با صدای آهسته و اخفا بجا آورده شود،تطبیق می نماید. و جهت آن این است که بلند کردن صدا در نماز معنایش متعالی بودن و بالا بودن خداست و آهسته خواندن نماز به معنای نزدیک بودن اوست ، لذا به هر دو صورت بایدنماز را ادا کرد تا حق همه اسماء خدا بجا آورده شود. [ نظرات / امتیازها ]

چنین نقل شده که پیامبر یک شب در مکه در حال سجده بود و خدا را به نام یا رحمان و یا رحیم مى‏خواند، مشرکان بهانه‏جو از فرصت استفاده کرده و گفتند: ببینید این مرد (ما را سرزنش مى‏کند که چرا چند خدایى هستیم اما) خودش دو خدا را پرستش مى‏کند. آیه نازل شد و به آنها پاسخ گفت.

تفسیر:

آخرین بهانه‏ها! به دنبال ایرادهاى سست و بى‏اساس مشرکان، در این آیه به آخرین بهانه‏هاى آنها مى‏رسیم، و آن این که: آنها مى‏گفتند چرا پیامبر، خدا را به نامهاى متعددى مى‏خواند با این که مدعى توحید است قرآن در پاسخ آنها مى‏گوید: «بگو: شما او را به نام «اللّه» بخوانید و یا به نام رحمان هر کدام را بخوانید فرق نمى‏کند براى او نامهاى متعدد نیک است» (قُلِ ادْعُوا اللَّهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمنَ أَیًّا ما تَدْعُوا فَلَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‏).

این کوردلان گاه براى یک شخص، یا یک مکان و مانند آن اسمهاى مختلفى مى‏گذارند که هر کدام معرّف گوشه‏اى از زوایاى وجود او بود.

آیا با این حال تعجب دارد خدایى که وجودش از هر نظر بى‏نهایت است و منبع و سر چشمه همه کمالات، نعمتها و تمام نیکیهاست و به تناسب هر کارى که انجام مى‏دهد و هر کمالى که ذات مقدسش دارد نام مخصوص داشته باشد؟! در پایان آیه نظر به گفتگوى مشرکان در مکّه در رابطه با نماز پیامبر صلّى اللّه علیه و آله و این که مى‏گفتند: او نماز خود را بلند مى‏خواند و ما را ناراحت مى‏کند، این چه عبادتى است؟ این چه برنامه‏اى است؟ به پیامبر صلّى اللّه علیه و آله دستور مى‏دهد: «نمازت را زیاد بلند مخوان، زیاد هم آهسته مخوان، بلکه میان این دو راه اعتدال را انتخاب کن» (وَ لا تَجْهَرْ بِصَلاتِکَ وَ لا تُخافِتْ بِها وَ ابْتَغِ بَیْنَ ذلِکَ سَبِیلًا).
آیه مى‏گوید: نه بیش از حد بلند بخوان و فریاد بزن، و نه بیش از حد آهسته که تنها حرکت لبها مشخص شود و صدایى به گوش نرسد.
[ نظرات / امتیازها ]

قُلِ ادْعُوا اللَّهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمنَ أَیًّا ما تَدْعُوا فَلَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‌ وَ لا تَجْهَرْ بِصَلاتِکَ وَ لا تُخافِتْ بِها وَ ابْتَغِ بَیْنَ ذلِکَ سَبِیلاً (110)
شأن نزول‌ «1»: مفسرین نقل نموده‌اند که حضرت رسالت صلّى اللّه علیه و آله و سلّم در سجده مى‌فرمود: یا اللّه یا رحمن، مشرکان به یکدیگر گفتند: ما را از پرستیدن دو خدا منع مى‌کند و خود دو خداى را مى‌خواند؛ آیه شریفه نازل شد:
قُلِ ادْعُوا اللَّهَ‌: بگو اى پیغمبر بخوانید خدا را. أَوِ ادْعُوا الرَّحْمنَ‌: یا بخوانید رحمن را که مقصود از هر دو خط یک ذات است. نزد بعضى‌ «2» آنکه اهل کتاب به حضرت رسالت صلّى اللّه علیه و آله و سلّم عرض کردند: خداوند در تورات ذکر «رحمن» بسیار فرموده و تو به این اسم کم یاد مى‌کنى. آیه شریفه نازل شد که این هر دو اسم در حسن اطلاق برابرند. أَیًّا ما تَدْعُوا: هر کدام را که بخوانند از اللّه یا رحمن.
فَلَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‌: پس مر ذات خداى راست نامهاى نیکو، و بعضى دال بر صفات جلال و برخى بر صفات کمال، یعنى اسماء سبحانى منبى‌ء است از صفات حسنه، یا افعال حسنه یا معانى حسنه. اما اسماء منبئه از صفات ذات مانند: قادر، عالم، حىّ، سمیع و بصیر. اما اسماء منبئه از افعال حسنه او مثل: خالق، رازق، عادل، محسن، مجمل، منعم، رحمن و رحیم. اما اسماء منبئه از معانى حسنه مانند: صمد، معبود و مشکور تمام اینها دالند بر ذات یکّه یکتاى خداوند جل جلاله.
تنبیه: ذات احدیت الهى را نود و نه اسم، یا چهار هزار اسم مى‌باشد بنابر اختلاف روایات. و این اسماء توقیفى است، یعنى در گفتن و اطلاق آن بر خداى تعالى، باید دستور از پیغمبر یا امام رسیده باشد، نه آنکه از پیش خود با اعتبار بعض معانى، جعل اسمى شود، مثلا تمام علوم را خداوند به بندگان تعلیم‌و عطا فرماید، لکن جائز نیست گفتن «یا معلم» بر خدا، زیرا بدعت و ضلالت خواهد بود.
تفسیر برهان‌ «1»- از حضرت باقر و صادق علیهما السّلام مروى است که:
وقتى پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله و سلّم در مکه تشریف داشتند، بلند قرائت مى‌نمودند. مشرکان آگاه مى‌شدند به مکان آن حضرت، پس اذیت مى‌نمودند؛ آیه شریفه نازل شد:
وَ لا تَجْهَرْ بِصَلاتِکَ‌: و آشکارا مکن به قرائت نماز خود، یعنى بلند مخوان تا استهزا کنند. وَ لا تُخافِتْ بِها: و پنهان مکن صداى خود را به حدى که مأمومین نشنوند. وَ ابْتَغِ بَیْنَ ذلِکَ سَبِیلًا: و طلب نما بین جهر و اخفات راهى میانه، چه میانه روى در همه چیز محبوب است.
تفسیر برهان‌ «2»- از حضرت صادق علیه السّلام در این آیه فرمود: جهر به قرائت، بلند کردن صوت، و اخفات آن به اندازه‌اى که گوش تو نشنود، و میانه این دو آنکه گوش تو بشنود.
ایضا از حضرت باقر علیه السّلام مروى است‌ «3» که این نسخ شده به آیه (فاصدع بما تؤمر). [ نظرات / امتیازها ]

قُل‌ِ ادعُوا اللّه‌َ أَوِ ادعُوا الرَّحمن‌َ أَیًّا ما تَدعُوا فَلَه‌ُ الأَسماءُ الحُسنی‌ وَ لا تَجهَر بِصَلاتِک‌َ وَ لا تُخافِت‌ بِها وَ ابتَغ‌ِ بَین‌َ ذلِک‌َ سَبِیلاً (110)
بفرما بخوانید خداوند تبارک‌ و ‌تعالی‌ ‌را‌ باسم‌ اللّه‌ ‌ یا ‌ بخوانید باسم‌ الرحمن‌ بهر اسمی‌ بخوانید ‌از‌ ‌برای‌ ‌خدا‌ اسماء حسنی‌ هست‌ و جهر نکن‌ بنماز و اخفات‌ ‌هم‌ نکن‌ و طلب‌ کن‌ ‌بین‌ جهر و اخفات‌ راهی‌ ‌را‌ ‌که‌ نه‌ جهر ‌باشد‌ و نه‌ اخفات‌ قُل‌ِ ادعُوا اللّه‌َ بنده‌ ‌در‌ ‌هر‌ حالی‌ ‌که‌ ‌باشد‌ باید توجه‌ ‌او‌ بخدا ‌باشد‌ و بذکر ‌خدا‌ ‌که‌ گفتندذکر اللّه‌ حسن‌ ‌فی‌ ‌کل‌ حال‌چه‌ باسم‌ اللّه‌ بخوانید ‌ یا ‌ اللّه‌ ‌ یا ‌ اللّه‌ ‌که‌ ‌در‌ حدیث‌ داریم‌ ‌که‌ ‌هر‌ ‌که‌ ‌خدا‌ ‌را‌ باین‌ اسم‌ بخواند جواب‌ میآید ‌که‌ ای‌ بنده‌ ‌من‌ ‌ما حاجتک‌ بکلمه‌ لبّیک‌ أَوِ ادعُوا الرَّحمن‌َ بگوید ‌ یا ‌ رحمن‌ ‌ یا ‌ رحمن‌ و ذکر ‌اینکه‌ دو اسم‌ ‌از‌ باب‌ مثال‌ ‌است‌ و چون‌ ‌اینکه‌ دو اسم‌ ‌از‌ اسامی‌ مختص‌ بذات‌ ‌است‌ ‌است‌ ‌بر‌ ‌غیر‌ ‌خدا‌ اطلاق‌ نمیشود ‌اینکه‌ دو ‌را‌ ذکر فرمود أَیًّا ما تَدعُوا فَلَه‌ُ الأَسماءُ الحُسنی‌ ‌از‌ ‌برای‌ ‌خدا‌ هزار اسم‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌در‌ جوشن‌ کبیر ‌در‌ صد فصل‌ بیان‌ فرموده‌ و گفتند و ‌در‌ اخبار داریم‌ ‌که‌ اسماء حسنی‌نود و نه‌ اسم‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌در‌ قرآن‌ مجید ذکر ‌شده‌ و ‌در‌ حدیث‌ معیّن‌ فرموده‌ ‌که‌ ‌در‌ ‌هر‌ سوره‌ ‌خود‌ اسم‌ ذکر ‌شده‌ ‌که‌ نقل‌ حدیث‌ طویل‌ ‌است‌ بمحل‌ ‌آن‌ رجوع‌ کنید شرح‌ اسماء الحسنی‌ و خداوند ‌را‌ بهر اسمی‌ بخوانید اجابت‌ میفرماید چنانچه‌ میفرماید وَ قال‌َ رَبُّکُم‌ُ ادعُونِی‌ أَستَجِب‌ لَکُم‌ الایة مؤمن‌ آیه 62.
وَ لا تَجهَر بِصَلاتِک‌َ وَ لا تُخافِت‌ بِها مسئله جهر و اخفات‌ ‌در‌ فقه‌ بیان‌ ‌شده‌ صلوات‌ جهریّه‌ مغرب‌ و عشاء و صبح‌ و اخفاتیه‌ ظهر و عصر و ‌در‌ سایر صلوات‌ مخیر ‌است‌ و حدّ جهر آنست‌ ‌که‌ بحدّ داد و فریاد نرسد و ‌از‌ استماع‌ کسانی‌ ‌که‌ ‌در‌ جنب‌ مصلّی‌ هستند کمتر نباشد و حدّ اخفات‌ آنست‌ ‌که‌ ‌خود‌ مصلّی‌ ‌اگر‌ آفت‌ ‌در‌ گوشش‌ نباشد استماع‌ کند و بعبارت‌ اوضح‌ جهر جوهر صوت‌ ‌است‌ و اخفات‌ بدون‌ جوهر و اینست‌ مراد ‌از‌ وَ ابتَغ‌ِ بَین‌َ ذلِک‌َ سَبِیلًا و مراد ‌از‌ جهر منتهی‌ فریاد و داد ‌است‌ و ‌از‌ اخفات‌ منتهی‌ اینکه‌ ‌خود‌ مصلّی‌ ‌هم‌ نشنود. [ نظرات / امتیازها ]

قُلِ اُدْعُوا اَللّٰهَ أَوِ اُدْعُوا اَلرَّحْمٰنَ ؛ دعا در این جا به معناى نامگذارى است، نه صدا زدن، و به دو مفعول متعدى مى شود مثل دعوته زیدا (نام او را زید گذاشتم) و گاهى به دلیل بى نیازى از یک مفعول آن را حذف مى کنند و مى گویند: دعوت زیدا که به همان معناست مقصود از اللّٰه و رحمان اسم است نه مسمّى، حرف «او» براى تخییر است، یعنى خدا را به این اسم بنامید یا به آن اسم، تنوین «ایّا» عوض از مضاف الیه و «ما» زایده و تأکیدکنندۀ شرط است فعل «تدعوا» مجزوم به «اىّ » است که مفید شرط مى باشد و معناى عبارت این است: خدا را به هر کدام از این دو اسم بنامید و یا یاد کنید، براى او نامهاى بسیار نیکوست مرجع ضمیر «له» مسمّاى این دو اسم است، یعنى ذات مقدّس او، زیرا نامگذارى براى ذات است و مقصود این است که به هر نامش بخوانید خوب است و این معنا را با جملۀ « فَلَهُ اَلْأَسْمٰاءُ اَلْحُسْنىٰ » بیان کرده، زیرا وقتى همۀ نامهایش نیکو باشد این دو هم که از جملۀ آنهاست نیکو خواهد بود و معناى این که اسماء خداوند نیکوترین اسماء مى باشند این است که این نامها هر کدام به طور مستقل دلالت بر عظمت و پاکى و بزرگى خداوند دارند وَ لاٰ تَجْهَرْ بِصَلاٰتِکَ ؛ بقراءة صلاتک بوده، مضاف حذف شده چون نیازى به آن نبوده زیرا معلوم است که جهر و اخفات صفت براى صوت و خواندن است نه غیر آن نماز عبارت از همان افعال و ذکرهاى مخصوص است وَ اِبْتَغِ بَیْنَ ذٰلِکَ سَبِیلاً ؛ بین جهر و اخفات راهى معتدل و متوسّط برگزین بعضى گفته اند: نماز شبانه را بلند و روزانه را آهسته بخوان و بعضى گفته اند منظور از «صلات» مطلق دعاست [ نظرات / امتیازها ]

قُلِ ادْعُوا اللَّهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمنَ أَیًّا ما تَدْعُوا فَلَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‌ وَ لا تَجْهَرْ بِصَلاتِکَ وَ لا تُخافِتْ بِها وَ ابْتَغِ بَیْنَ ذلِکَ سَبِیلًا «110»
بگو: نام اللّه را بخوانید یا نام رحمان را، هر کدام را بخوانید، پس بهترین نامها از آن اوست. ونمازت را خیلى بلند یا خیلى آهسته نخوان ومیان این دو، راهِ (معتدلى) را انتخاب کن.
نکته ها
در بعضى تفاسیر آمده است: پیامبر در مسجدالحرام دعا مى‌خواند و مى‌گفت: «یا الله یا رحمن»، عدّه‌اى پنداشتند که او دو خدا را مى‌خواند که یکى «اللّه» است و دیگرى «رحمان». آیه نازل شد و این شبهه را زدود. «1»
بعضى نام‌ها تنها علامت و نشان است و کارى به تطابق معنا با مسمّى ندارد، مثل شناسایى افراد از طریق صدا، لباس، ماشین، یا شناسایى کشور یا مؤسسه‌اى از راه آرم و نشان. امّا گاهى اسامى تنها آرم نیستند، بلکه محتوا و پیام دارند، مثل نام‌هاى مبارک خدا که هر یک، گویاى کمالى از ذات اوست.هرگاه پیامبر بلند نماز مى‌خواند، کفّار با شعر خواندن بلند، مزاحم مى‌شدند و هرگاه آهسته مى‌خواند، اصحاب نمى‌شنیدند. نزول این آیه، دستور به قرائتى بین بلند و آهسته بود. «1»
در روایات شیعه و سنّى آمده است: خداوند 99 اسم دارد که هر که در دعا خداوند را به آنها بخواند، رستگار وپیروز مى‌شود. «2»
پیام ها
1- پیامبر باید شبهات را برطرف کند. «قُلِ»
2- نام‌هاى خدا، همه به یک حقیقت برمى‌گردد و عین ذات اوست. «أَیًّا ما تَدْعُوا»
3- اسماى حُسنى‌ وبرترین صفات، مخصوص خداوند است. «فَلَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‌»
4- چون از سویى خدا و کمالاتش بى‌نهایت است، و از سوى دیگر عقل و کلمات انسان محدود، بهترین راه آن است که خدا را به نام‌هایى بخوانیم که از خود او و قرآن گرفته‌ایم، وگرنه انسان ممکن است به انحراف افتد واسم‌هاى نامناسب براى خدا بتراشد. «الْأَسْماءُ الْحُسْنى‌»
5- در دعا خواندن، انسان آزاد است که خدا را به هر یک از نام‌هایش که مى‌خواهد، بخواند. أَیًّا ما تَدْعُوا ...
6- در همه‌ى نام‌هاى خدا، بهترین معانى و مقدّس‌ترین مفاهیم به کار رفته است. «فَلَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‌»
7- اسلام، دینى میانه و معتدل است، حتّى قرائت نمازش باید با صدایى میانه باشد. «وَ ابْتَغِ بَیْنَ ذلِکَ سَبِیلًا»
8- اسلام، غیر از نیّت و عمل، به شیوه و کیفیّت عمل هم نظر دارد. نماز باید روى آداب خاصّ خوانده شود. «لا تَجْهَرْ لا تُخافِتْ‌ ابْتَغِ بَیْنَ ذلِکَ» [ نظرات / امتیازها ]

قُلِ اُدْعُوا اَللّٰهَ أَوِ اُدْعُوا اَلرَّحْمٰنَ أَیًّا مٰا تَدْعُوا فَلَهُ اَلْأَسْمٰاءُ اَلْحُسْنىٰ مشرکان بت هاى گوناگونى داشتند که آنها را به نام هایى نام گذارى مى کردند که هیچ دلیل و مستندى نداشتند نام الرّحمن از جملۀ این نام ها نبود ازاین رو، وقتى پیامبر بزرگ اسلام صلّى اللّه علیه و آله آنان را به پرستش رحمان فراخواند، آنان گفتند: رحمان چیست ؟: «و چون آنان را گفتند که رحمان را سجده کنید، گفتند: رحمان چیست ؟» یعنى این صفتى که هیچ اثرى از آن در خدایان ما به چشم نمى خورد چیست ؟ سخن خداوند: «قُلِ اُدْعُوا اَللّٰهَ أَوِ اُدْعُوا اَلرَّحْمٰنَ »، پاسخ به این استنکار مشرکان است؛ زیرا معنایش چنین است: نام ها و واژه ها جز وسیله اى براى تعبیر نیست و مهم مسماى این نام هاست بنابراین، خدا را با هرکدام از نام هایش که مى خواهید بخوانید که همۀ آنها نیکو مى باشند؛ زیرا بهترین معناها را بیان مى کنند و همگى از لحاظ نیکویى و زیبایى در یک سطح قرار دارند: «از آن خداست نیکوترین نام ها بدان نام هایش بخوانید» در این باره در تفسیر همین آیه، در بخش «آیا نام هاى خدا توفیقى است و یا قیاسى»، جلد سوم، به تفصیل سخن گفتیم وَ لاٰ تَجْهَرْ بِصَلاٰتِکَ وَ لاٰ تُخٰافِتْ بِهٰا وَ اِبْتَغِ بَیْنَ ذٰلِکَ سَبِیلاً «لاٰ تَجْهَرْ بِصَلاٰتِکَ »، یعنى به هنگام خواندن نماز صدایت را بلند مکن جهر الصوت، یعنى بلند کردن صدا المخافتة، یعنى آهسته کردن صدا از امام صادق علیه السّلام نقل شده که در تفسیر این آیه فرموده: جهر در نماز، یعنى بلند کردن صدا و مخافته، یعنى صدا را گوش هایتان نشوند و در قرائت میانۀ این دو حالت را برگزینید [ نظرات / امتیازها ]