در این دو آیه بیان عجیبی در حقیقت زندگی بشر در زمین ایراد شده است و آن این است که نفوس انسانی- که در اصل جوهری است علوی و شریف- هرگز مایل نبوده است که به زمین دل ببندد و در آنجا زندگی کند ولی عنایت خداوند تبارک و تعالی چنین تقدیر کرده است که کمال و سعادت جاودانه او از راه اعتقاد و عمل حق تامین گردد، به همین جهت تقدیر خود را از این راه به کار بسته است که او را در موقف اعتقاد و عمل نهاده و به محک تصفیه و تطهرش برساند و تا مدتی مقدر در زمینش اسکان دهد و میان او و آنچه که در زمین هست علقه و جذبه ای برقرار کند و دلش به سوی مال، اولاد، جاه و مقام شیفته گردد.
توضیح : این معنا را از این جای آیه استفاده کردیم که می فرماید: آنچه در زمین هست را ما زینت زمین قرارش دادیم. زینت بودن مادیات فرع بر این است که در دل و نظر بشر محبوب باشد و دل او به آن ها بستگی و تعلق یافته باشد و در نتیجه سکونت و آرامش یابد. آنگاه وقتی آن مدت معین که خداوند برای سکونتشان در زمین مقرر کرده بود، به سر‌آمد و یا به عبارتی آن آزمایشی که خداوند می خواست از فرد فرد آنان به عمل آورد و تحقق یافت، خداوند آن علاقه را از بین آن ها و مادیات محو نموده و آن جمال و زینت و زیبایی که زمین را از آن می گیرد و زمین به صورت خاکی خشک و بی گیاه می شود، آن سرسبزی و طراوت را از آن سلبمی کند و ندای رحیل و کوس کوچ را برای اهلش می کوبد، از این آشیانه بیرون می روند در حالیکه چون روز تولدشان منفرد و تنها هستند.
این سنت خداوند تعالی در خلقت بشر و اسکانش در زمین و زینت دادن زمین و لذائذ مادی آن است تا به این وسیله فرد فرد بشر را امتحان کند و سعادتمندان از دیگران متمایز شوند و به همین منظور نسل ها را یکی پس از دیگری به وجود می آورد و متاع های زندگی را که در زمین است در نظرشان جلوه می دهد، آنگاه آنان را به اختیار خود وا می گذارد تا آزمایش تکمیل گردد. بعد از اتمام آن، ارتباط مزبور را که میان آنان و آن موجودات بود خواهد برید و از این عالم که جای عمل است به آن نشئه که سرای حساب است، منتقلشان می کند همچنانکه فرموده است: «وَ لَوْ تَری إِذِ الظَّالِمُونَ فی غَمَراتِ الْمَوْتِ وَ الْمَلائِکَةُ باسِطُوا أَیْدیهِمْ أَخْرِجُوا أَنْفُسَکُمُ الْیَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذابَ الْهُونِ بِما کُنْتُمْ تَقُولُونَ عَلَی اللَّهِ غَیْرَ الْحَقِّ وَ کُنْتُمْ عَنْ آیاتِهِ تَسْتَکْبِرُونَ وَ لَقَدْ جِئْتُمُونا فُرادی کَما خَلَقْناکُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ تَرَکْتُمْ ما خَوَّلْناکُمْ وَراءَ ظُهُورِکُمْ وَ ما نَری مَعَکُمْ شُفَعاءَکُمُ الَّذینَ زَعَمْتُمْ أَنَّهُمْ فیکُمْ شُرَکاءُ لَقَدْ تَقَطَّعَ بَیْنَکُمْ وَ ضَلَّ عَنْکُمْ ما کُنْتُمْ تَزْعُمُونَ» (انعام/93-94).
[ بستن توضیحات ]