«واحد» : در متن آمده است.
 توضيح :
۱. ریشه‌شناسی و مفهوم لغوی
واژه «واحد» از ریشه «وَ-حَ- دَ» گرفته شده و به معنای یگانه، منفرد و بی‌همتا است. این واژه صفت مشبهه از فعل «وَحَدَ» به معنای یگانه بودن است و بر تمایز و انفراد دلالت دارد. از نظر واژگانی، «واحد» در زبان عربی به چیزی اطلاق می‌شود که از هر جهت یکتاست، اما ممکن است در مقایسه با امور دیگر در نظر گرفته شود.

۲. کاربرد قرآنی و ابعاد توحیدی
در قرآن کریم، «واحد» به‌عنوان وصف الهی در زمینه‌های مختلف توحیدی به‌کار رفته است:

الف. توحید عبادی (یگانگی در معبودیت)
خداوند یگانه معبود حقیقی است و هیچ شریکی در عبادت ندارد:

✅«وَإِلَٰهُکُمْ إِلَٰهٌ وَٰحِدٌۖ لَّا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ الرَّحْمَٰنُ ٱلرَّحِیمُ » (بقره: ۱۶۳)
( و معبود شما، معبودی یگانه است؛ هیچ معبودی جز او نیست، که بخشنده و مهربان است.)

ب. توحید ذاتی (نفـی شرک و تثلیث)
واژه «واحد» در آیاتی که به نفی شرک و تثلیث می‌پردازند، نقش محوری دارد:

✅«إِنَّمَا ٱللَّهُ إِلَٰهٌ وَٰحِدٌۖ سُبْحَٰنَهُۥٓ أَن یَکُونَ لَهُۥ وَلَدٌ» (نساء: ۱۷۱)
( همانا خداوند، فقط معبودی یگانه است؛ منزّه است از اینکه فرزندی داشته باشد.)

ج. توحید افعالی (یگانگی در ربوبیت و تدبیر عالم)
خداوند تنها خالق و مدبّر هستی است:

✅«لَّقَدْ کَفَرَ ٱلَّذِینَ قَالُوٓا إِنَّ ٱللَّهَ ثَٰلِثُ ثَلَٰثَةٍۘ وَمَا مِنْ إِلَٰهٍ إِلَّآ إِلَٰهٌ وَٰحِدٌ» (مائدة: ۷۳)
( کسانی که گفتند: خدا یکی از سه است، به یقین کافر شدند؛ در حالی که هیچ معبودی جز معبود یگانه نیست.)

د. یگانگی خداوند در سرمنشأ خلقت

✅«هُوَ ٱلَّذِى خَلَقَکُم مِّن نَّفْسٍۢ وَٰحِدَةٍۢ» (أعراف: ۱۸۹)
( او کسی است که شما را از یک جان واحد آفرید.)
این آیه نشان می‌دهد که وحدت در آفرینش انسان، بازتابی از وحدت الهی است.

۳. تفاوت «واحد» و «أحد» در قرآن
هرچند «واحد» و «أحد» هر دو به یگانگی خداوند اشاره دارند، اما تفاوت‌های ظریفی دارند:

✅ «أحد» دلالت بر یگانگی مطلق و بسیط دارد، به‌گونه‌ای که هیچ ترکیب، جزء، یا نظیری برای ذات الهی قابل تصور نیست. این واژه تنها در مورد خداوند به‌کار می‌رود:
قُلْ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ (الإخلاص: ۱)

✅ «واحد» بیشتر بر یگانگی در مقایسه با فرض تعدد تأکید دارد، یعنی در جایی استفاده می‌شود که ممکن است فرض شود خداوند دارای شریک، نظیر یا همتا باشد، و قرآن این فرض را رد می‌کند.

✅ «واحد» اولین عدد در شمارش است و در جملات اثباتی به‌کار می‌رود، اما «أحد» در شمارش عددی استفاده نمی‌شود و اغلب در جملات نفی ظاهر می‌شود.

✅ «واحد» در زبان عربی جمع‌پذیر است («آحاد»)، ولی «أحد» هیچ‌گاه جمع بسته نمی‌شود، زیرا به بساطت و عدم ترکیب ذات الهی اشاره دارد.

۴. نتیجه‌گیری نهایی
🔹 واژه «واحد» در قرآن کریم بیانگر یگانگی مطلق خداوند در ذات، الوهیت، ربوبیت و تدبیر عالم است.
🔹 این واژه بر انحصار الوهیت و نفی هرگونه شریک یا تعدد در خداوند تأکید دارد.
🔹 برخلاف «أحد» که دلالت بر بساطت ذات الهی و نفی هرگونه ترکیب و تجزیه دارد، «واحد» بر تفرد خداوند در برابر فرض تعدد و شرک تأکید می‌کند.
🔹 قرآن کریم با استفاده از این واژه، شرک و تثلیث را نفی کرده و مفهوم توحید را به‌عنوان اساسی‌ترین اصل عقیدتی اسلام معرفی می‌کند.
[ نظرات / امتیازها ]