کلمه (تلقى) به معناى تلقن است و تلقن به معناى گرفتن کلام است اما با فهم و علم.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

توبه دو گونه است:

1. توبه خداوند و بازگشت او به سمت بنده به رحمت.

2. توبه بنده و بازگشت او به سمت خداوند باستغفار، و دست بردارى از معصیت‏. [ نظرات / امتیازها ]

توبه بنده محفوف و پیچیده به دو توبه از خدا است و در بین آن دو قرار مى ‏گیرد:

1- اگر بنده بخواهد از لجن ‏زار گناه نجات یافته و توبه کند، محتاج به این است که خداوند چنین توفیقى به او بدهد و اعانت و رحمت خود را شامل حال او بسازد تا او موفق به توبه گردد.

2- اگر بنده موفق به توبه شد، تازه باز محتاج به یک توبه دیگرى از خداست و آن این است که باز خداوند به رحمت و عنایتش به سوى بنده رجوع کند و رجوع او را بپذیرد.

پس توبه بنده وقتى قبول شود، بین دو توبه از خداوند قرار گرفته است همچنانکه آیه «ثُمَّ تابَ عَلَیْهِمْ لِیَتُوبُوا» (توبه/118) بر این معنا دلالت دارد. [ نظرات / امتیازها ]

در میانه اسمایى که خداوند به حضرت آدم (علیه السلام) تعلیم داد، چیزى بود که براى معصیت کار بعد از معصیتش به درد می خورد و چاره گناه او را مى ‏کرد. پس اى بسا تلقى حضرت آدم (علیه السلام) از پروردگار خود مربوط به یکى از آن اسما بوده باشد (دقت بفرمائید).

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

اگر پدر و مادر بشر به زمین نمى ‏آمدند چه وقت می توانستند متوجه فقر و ذلت و مسکنت و حاجت و قصور خود شوند؟ چگونه بدون برخورد با تعب و زحمت و رنج زندگى به روح و راحت در حظیرة القدس و جوار رب العالمین مى ‏رسیدند؟ و براى جلوه کردن اسمای حسناى خداوند از عفو، مغفرت، رأفت، توبه، ستر، فضل، رأفت و رحمت موردى یافت نمی شد. چون مورد این اسمای حسناى خداوند گنهکارانند و خدا را در ایام دهر نسیم ‏هاى رحمتى است که از آن بهره ‏مند نمی شوند مگر گنهکارانى که متعرض آن شوند و خود را در معرض آن قرار دهند.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

یکى از دو امام باقر و صادق(علیهما السلام) در ذیل جمله «فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ کَلِماتٍ» فرمودند: آن کلمات این است لا اله الا انت سبحانک اللهم و بحمدک عملت سوءا و ظلمت نفسى فاغفر لى و انت خیر الغافرین لا اله الا انت سبحانک اللهم و بحمدک عملت سوءا و ظلمت نفسى فارحمنى و انت خیر الغافرین لا اله الا انت سبحانک اللهم و بحمدک عملت سوءا و ظلمت نفسى فارحمنى و انت خیر الراحمین لا اله الا انت سبحانک اللهم و بحمدک عملت سوءا و ظلمت نفسى فاغفر لى و تب على انک انت التواب الرحیم.

علامه طباطبایی: این معنا را معانى الاخبار(ص 108 ح 1) و عیاشى(ج 1 ص 41 ح 25) و تفسیر قمى(ج 1 ص 44) و دیگران نیز روایت کرده‏اند. از طرق اهل سنت و جماعت هم قریب به آن روایت شده است. چه بسا الدر المنثور(ج 1 ص 60) از آیات داستان نیز همین معنا استفاده بشود.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

در تفسیر جمله «فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ کَلِماتٍ» آمده است که فرمود: خدا را به حق محمد و على و فاطمه و حسن و حسین سوگند داد.

علامه طباطبایی: این معنا را معانى الاخبار(ص 125 ح 1- 2) و عیاشى(ج 1 ص 41 ح 27) و قمى و دیگران نیز روایت کرده ‏اند و قریب به آن از طرق اهل سنت و جماعت نیز روایت شده است.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

رسول خدا(صلّی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: وقتى آدم آن گناه را مرتکب شد، سر به سوى آسمان بلند کرد و گفت: «از تو به حق محمد مسئلت مى‌‏کنم که مرا بیامرزى. پس خدا به او وحى کرد که محمد کیست؟ گفت: «اى خدا که نامت والا است، وقتى مرا آفریدى سر به سوى عرش تو بلند کردم، دیدم در آنجا نوشته شده است لا اله الا اللَّه محمد رسول اللَّه، فهمیدم که در درگاه تو احدى عظیم المنزله تر از او نیست که نامش را با نام خود قرار داده ‏اى». پس خداى تعالى وحى کرد که اى آدم، او آخرین پیامبران از ذریه تو است و اگر او نبود تو را خلق نمى ‏کردم.

علامه طباطبایی: و این معنا هر چند که در بدو نظر از ظاهر آیات بعید است ولکن اگر کاملا در آن ها دقت شود، چه بسا تا اندازه ‏اى قریب باشد چون جمله «فَتَلَقَّى آدَمُ» الخ، تنها به معناى قبول آن کلمات نیست بلکه کلمه تلقى به معناى قبول با استقبال و روى آورى است (کانْه آدم روى به آن کلمات آورد و آن را فرا گرفت). این دلالت دارد بر اینکه آدم این کلمات را از ناحیه خداوند گرفته است و قهرا قبل از توبه علم به آن کلمات پیدا کرده بود. قبلا هم تمامى اسما را از پروردگارش آموخته بود، آنجا که پروردگارش فرمود: «من می خواهم در زمین خلیفه بگذارم». ملائکه گفتند: «آیا کسى را در زمین مى ‏گذارى که در آن فساد کند و خونریزی ها کند با اینکه ما تو را به حمدت تسبیح مى ‏گوییم و برایت تقدیس مى ‏کنیم» و پروردگارش به ایشان فرمود: «من چیزى می دانم که شما نمی دانید». سپس علم تمامى اسما را به او آموخت و معلوم است که علم به تمامى اسما هر ظلم و گناهى را از بین مى ‏برد و دواى هر دردى می شود وگرنه جواب از ایراد ملائکه تمام نمی شود و حجت بر آنان تمام نمى ‏گردد. براى اینکه خداى سبحان در مقابل این اشکال آنان که (در زمین فساد انگیزند و خون ها بریزند) چیزى نفرمود و چیزى در مقابل آن قرار نداد به جز اینکه (خدا همه اسما را به او تعلیم کرد). پس معلوم می شود علم نامبرده تمامى مفاسد را اصلاح مى ‏کرد. در سابق هم حقیقت آن اسما را شناختى که گفتیم موجودات عالیه ‏اى غایب و در پس پرده آسمان ها و زمین بوده ‏اند واسطه هایى براى فیوضات خداوند به مادون خود بوده ‏اند که کمال هیچ مستکملى جز به برکات آنان تمام نمیشد. همچنانکه در بحار الانوار (ج 11 ص 175 ح 20) وارد شده است که آدم (علیه السلام) شبح ‏هایى از اهل بیت (علیه السلام) و انوار ایشان را در هنگام تعلیم اسما بدید. و نیز اخبارى رسیده است که آن انوار را در هنگامى دید که خداى تعالى ذریه ‏اش را از پشتش بیرون کشید. نیز وارد شده است که آن انوار را در همان هنگامى که در بهشت بود دید. خواننده عزیز خودش باید به آن اخبار مراجعه نماید (و راهنما خداست).

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

صاحب کتـاب درالثـمـین در ذیل این آیه شریفـه نقـل مـى کند؛ که چـون خـداى متعال اراده فرمود توبه آدم را بپذیرد پرده از جلو چشم آدم برداشته شد و در ساق عرش اسامى خمسه آل عبا را مشاهده کرد و آنها را بر زبان راند و از جبرئیل پرسید: اینان کیستند؟
جبرئیل آنها را مـعـرفـى کرد و سپس گفت خدا را به این اسامى بخوان تا توبه ات را بپـذیرد، آدم پـرسید چگونه بخوانم ، جبرئیل گفت : بگو یا حمید بحق محمد، یا عالى بحق على ، یا فاطر بحق فاطمة ، یا محسن بحق الحسن و (یا قدیم الاحسان) بحق الحسین ، و منک الاحسان .
وقـتـى جبرئیل نام حسین را برد قلب آدم على نبینا و آله و علیه السلام شکست و سرشکش جارى شد، گفت : برادرم جبرئیل چرا هنگامى که نام پنجمى را بر زبان جارى نمودم قلبم شکست و اشکم جارى شد؟
جبرئیل گـفـت : براى این فـرزندت مصیبتى روى مى دهد که مصائب در پیش ‍ آن کوچک و حقیرند.
آدم گفت : اى برادر آن مصیبت چگونه است ؟
جبرئیل گـفـت : یقتل عطشانا غریبا وحیدا فریدا لیس له ناصر و لا معین (( او را با لب تشنه مى کشند در حالى که غریب و بیکس و تنها است و یار و یاورى ندارد ))
ولو تـراه یا آدم و هو یقـول : وا عـطشاه وا قـله ناصراه حتـى یحول العطش بینه و بین السماء کالدخان ، فلم یحبه اءحد الا باسیوف و شرب الحتوف فیذبح ذبح الشاة من قفاه و ینهب رحله اءعداوه و تشهر راسه و رؤ س انصاره فى البلدان و مـعـهم النسوان کذالک سبق فـى عـلم الواحد المـنان فـبکى آدم و جبرئیل بکاء التکلى .
(( و اگر ببینى اى آدم او را در آن روز که مى گوید: واى از تشنگى و کمى یار و یاور و تـشنگـى چـنان بر او غـلبه کند که آسمـان به چـشمـش تـیره و تـار آید مثل اینکه دود فاصله شده است پس هیچکس او را یارى نکند مگر با شمشیر که بجانش افتند و او را مـانند گـوسفند ذبح کنند و سرش را قفا ببرند و دشمنان پس از کشتن اموالش را غـارت نمایند و سرهاى او و یارانش را شهر به شهر و دیار به دیار بگردانند و زنانش را اسیر نمایند.
و این چنین در علم خداى واحد منان گذشته است .
سپس آدم و جبرئیل گریستند مانند زنى که فرزندش مرده باشد. [ نظرات / امتیازها ]

توبه بر اساس مهندسی ایات ، بعد از سقوط انسان و هبوط او مصداق پیدا می کند.
بعد از هبوط ادم بر زمین و فهمیدن اشتباه ، توبه می کند.

[ نظرات / امتیازها ]

در اینکه ((کلمات )) و سخنانى را که خدا براى توبه به آدم تعلیم داد چه سخنانى بوده است در میان مفسران گفتگو است .
معروف این است که همان جملات سوره اعراف آیه 23 مى باشد: قالا ربنا ظلمنا انفسنا و ان لم تغفر لنا و ترحمنا لنکونن من الخاسرین )): ((گفتند: خداوندا ما بر خود ستم کردیم ، اگر تو ما را نبخشى و بر ما رحم نکنى از زیانکاران
خواهیم بود)).
بعضى گفته اند منظور از کلمات ، این دعا و نیایش بوده است :
اللهم لا اله الا انت سبحانک و بحمدک رب انى ظلمت نفسى فاغفر لى انک خیر الغافرین .
اللهم لا اله الا انت سبحانک و بحمدک رب انى ظلمت نفسى فارحمنى انک خیر الراحمین .
اللهم لا اله الا انت سبحانک و بحمدک رب انى ظلمت نفسى فتب على انک انت التواب الرحیم .
پروردگارا! معبودى جز تو نیست ، پاک و منزهى ، تو را ستایش مى کنم ، من به خود ستم کردم مرا ببخش که بهترین بخشندگانى .
خداوندا! معبودى جز تو نیست ، پاک و منزهى ، تو را ستایش مى کنم ، من به خود ستم کردم بر من رحم کن که بهترین رحم کنندگانى .
بارالها! معبودى جز تو نیست ، پاک و منزهى ، تو را حمد مى گویم ، من به خویش ستم کردم رحمتت را شامل حال من کن و توبه ام را بپذیر که تو تواب و رحیمى )).
این موضوع در روایتى از امام باقر (علیه السلام ) نقل شده است .
نظیر همین تعبیرات در آیات دیگر قرآن در مورد یونس (علیه السلام ) و موسى (علیه السلام ) مى خوانیم ، یونس به هنگام درخواست بخشش از خدا مى گوید: سبحانک انى کنت من الظالمین ((خداوندا منزهى من از کسانى هستم که به خود ستم کرده ام )).
درباره حضرت موسى (علیه السلام ) مى خوانیم : قال رب انى ظلمت نفسى فاغفر لى فغفر له : ((گفت : پروردگارا من به خود ستم کردم مرا ببخش و خدا او را بخشید)).
در روایات متعددى که از طرق اهل بیت (علیهمالسلام ) وارد شده است مى خوانیم : که مقصود از کلمات تعلیم اسماء بهترین مخلوق خدا یعنى محمد و على و فاطمه و حسن و حسین (علیهماالسلام ) بوده است ، و آدم با توسل به این کلمات از درگاه خداوند تقاضاى بخشش نمود و خدا او را بخشید.
این تفسیرهاى سه گانه هیچگونه منافاتى با هم ندارد، چرا که ممکن است مجموع این کلمات به آدم ، تعلیم شده باشد تا با توجه به حقیقت و عمق باطن آنها انقلاب روحى تمام عیار، براى او حاصل گردیده و خدا او را مشمول لطف و هدایتش قرار دهد.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]