(لا یحزنهم الفزع الاکبر وتتلقیهم الملئکه هذا یومکم الذی کنتم توعدون ): (وحشت بزرگ قیامت آنها را اندوهگین نکند و ملائکه به استقبال آنهامی آیند و گویند این همان روز شماست که به شما وعده می دادند.) [ نظرات / امتیازها ]

لاَیَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْاَکْبَرُ
عذاب مرگبار و سهمگین روز رستاخیز که ترس آن از همه چیز بزرگ تر است، آنان را اندوهگین نمى سازد.
به باور پاره اى منظور دمیده شدن به صور در مرتبه دوم است که در آیه دیگرى مى فرماید:
یوم ینفخ فى الصّور ففزع من فى السّموات و من فى الأرض الاّ ما شاء اللّه...(46) و روزى که در صور دمیده مى شود، پس هر که در آسمان ها و هرکه در زمین است. - جز آن کسى که خدا بخواهد - به هراس مى افتد.
اما به باور پاره اى دیگر منظور آن هنگامى است که انسان گناه پیشه را به سوى آتش شعله ور دوزخ مى برند.
برخى مى گویند: منظور آن زمانى است که پس از حسابرسى و روشن شدن سرنوشت بهشتیان و دوزخیان، قانون مرگ که در این سرا دور کننده و پایان بخش زندگى انسان هاست، خود از میان برداشته و از میان مى رود و آن گاه ندایى طنین افکن مى شود که: هان اى بهشتیان! دیگر هرچه هست نعمت و زندگى جاودانه است و مرگى در کار نخواهد بود، و هان اى دوزخیان! شما نیز در آتش ماندگار هستید و مرگ و نجات از آتش برایتان نیست.
از پیامبر گرامى صلى الله علیه وآله آورده اند که فرمود: ثلاثة على کثبان من مسک لا یحزنهم الفزع الأکبر و لا یکترثون للحساب، رجل قرأ القرآن محتسباً، ثم امّ به قوماً محتسباً؛ و رجل اذن محتسباً؛ و مملوک ادّى حقّ اللّه عزّ و جلّ و حق موالیه.(47) سه کس هستند که در روز رستاخیز با آرامش خاطر بر توده اى از مشک و عنبر قرار دارند واز دلهره و اندوه سهمگین آن روز در امان بوده و در حسابرسى بر آنان سخت گرفته نمى شود:
1 - قرآن پژوهى که قرآن شریف را به خاطر خشنودى خدا فراگیرد و تلاوت نماید و به وسیله مفاهیم انسانساز آن مردمى را به راه حق و عدالت رهبرى نماید و پیام قرآن را برایشان باز گوید.
2 - دیگر اذان گویى که نداى عظمت خدا را به هنگامه فرا رسیدن اوقات نماز سر دهد و این کار را براى خشنودى خدا به حساب آورد.
3 - و دیگر کارگزار و کارگر و بنده اى که حقوق خدا و خلق خدا را رعایت کند.
وَ تَتَلَقّاهُمُ الْمَلائِکَةُ هذا یَومُکُمُ الَّذى کُنْتُمْ تُوْعَدُونَ
و مهر و عنایت دیگر خدا به آنان این است که در آن شرایط سخت و دلهره آور فرشتگان رحمت به پیشواز آنان آمده و ضمن شادباش به آنان مى گویند: این است همان روز جاودانه اى که در زندگى دنیا به شما وعده داده مى شد، اینک شما را به رستگارى و امن و امان و نعمت هاى جاودانه خدا بشارت و مژده باد! [ نظرات / امتیازها ]

یعنى آنجا محدودیت این جهان را ندارد که انسان آرزوى بسیارى از نعمتها بکند و به آن دسترسى نداشته باشد، هر نعمت مادى و معنوى که بخواهد بدون استثناء در دسترس او است ، آنهم نه یک روز و دو روز بلکه در یک عمر جاویدان ! سوم اینکه فزع اکبر آنها را غمگین نمى کند (لا یحزنهم الفزع الاکبر).
((فزع اکبر)) (وحشت بزرگ ) را بعضى اشاره به وحشتهاى روز قیامت دانسته اند که از هر وحشتى بزرگتر است ، و بعضى اشاره به نفخه صور و دگرگونیهاى پایان این جهان و تزلزل عجیبى که در ارکان این عالم میافتد آنچنان که در آیه 87 سوره نحل آمده است .
ولى از آنجا که وحشت روز رستاخیز مسلما از آن هم مهمتر است تفسیر اول صحیح تر به نظر مى رسد.
بالاخره آخرین لطف خدا در باره کسانى که در این آیات به آنها اشاره شده
این است که ((فرشتگان رحمت به استقبال آنها مى شتابند و به آنها تبریک و شادباش مى گویند و بشارت مى دهند این همان روزى است که به شما وعده داده مى شد)) (و تتلقاهم الملائکة هذا یومکم الذى کنتم توعدون ).
در نهج البلاغه مى خوانیم امیر مؤ منان على ( علیه السلام ) فرمود: فبادروا باعمالکم تکونوا مع جیران الله فى داره ، رافق بهم رسله ، و ازارهم ملائکته ، و اکرم اسماعهم ان تسمع حسیس نار جهنم ابدا: ((به اعمال نیک مبادرت ورزید تا از همسایگان خدا در سراى او باشید، در جائى که پیامبران را رفیق آنها قرار داده ، و فرشتگان را به زیارتشان میفرستد، خدا آنچنان این گروه را گرامى داشته که حتى گوشهایشان صداى آتش دوزخ را نمى شنود)). [ نظرات / امتیازها ]

برگزیده تفسیر نمونه، ج‏3، ص: 192
(آیه 103)- سوم این که: «فزع اکبر آنها را غمگین نمى‏کند» (لا یَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَکْبَرُ).
«فزع اکبر» (وحشت بزرگ) را بعضى اشاره به وحشتهاى روز قیامت دانسته‏اند که از هر وحشتى بزرگتر است.
بالاخره آخرین لطف خدا در باره کسانى که در آیات فوق به آنها اشاره شده این است که «فرشتگان رحمت به استقبال آنها مى‏شتابند» (و به آنها تبریک و شاد باش مى‏گویند و بشارت مى‏دهند) این همان روزى است که به شما وعده داده مى‏شد» (وَ تَتَلَقَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ هذا یَوْمُکُمُ الَّذِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ). [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر کشاف
وقری ء (لایحزنهم ) من أحزن .(والفزع الأکبر) قیل : النفخة الاخیرة ، لقوله تعالی (یوم ینفخ فی الصور ففزع من فی السموات ومن فی الأرض ) وعن الحسن : الانصراف إلی النار . وعن الضحاک : حین یطبق علی النار . وقیل : حین یذبح الموت علی صورة کبش أملح ، أی تستقبلهم (الملائکة) مهنئین علی أبواب الجنة . ویقولون : هذا وقت ثوابکم الذی وعدکم ربکم قد حل . [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر نور
بر اساس روایات، مخاطب آیه کسانى هستند که علاوه بر داشتن عقاید صحیح، در خط رهبرانى حرکت مى‏کنند که از طرف خدا و رسول او صلى الله علیه وآله تعیین شده‏اند. <766> 1- دفع شرّ، مهم‏تر از جلب منفعت است. لذا اوّل سخن از دورى از غم‏هاست بعد دریافت بشارت‏ها. «لایحزنهم الفزع الاکبر و تتلقاهم الملائکه» 2- ناگوارى‏هاى دنیا هر چند هم که بزرگ باشند، نسبت به مصائب اخروى ناچیزند. «الفزع الاکبر» 3- در قیامت، فرشتگان با انسان‏ها سخن مى‏گویند. «تتلقّاهم الملائکه» 4- استقبال و دیدار از مؤمنین، کارى فرشته گونه است. «تتلقّاهم الملائکه» 5 - اگر امروز دنیا به کام طاغوتیان است غمگین مباشیم که روزگار مؤمنان نیز فرا خواهد رسید. «هذا یومکم» 6- وعده‏هاى الهى حتمى است. «کنتم توعدون» [ نظرات / امتیازها ]

(آیه 103)- سوم این که: «فزع اکبر آنها را غمگین نمى‏کند» (لا یَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَکْبَرُ).

«فزع اکبر» (وحشت بزرگ) را بعضى اشاره به وحشتهاى روز قیامت دانسته‏اند که از هر وحشتى بزرگتر است.

بالاخره آخرین لطف خدا در باره کسانى که در آیات فوق به آنها اشاره شده برگزیده تفسیر نمونه، ج‏3، ص: 192

این است که «فرشتگان رحمت به استقبال آنها مى‏شتابند» (و به آنها تبریک و شاد باش مى‏گویند و بشارت مى‏دهند) این همان روزى است که به شما وعده داده مى‏شد» (وَ تَتَلَقَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ هذا یَوْمُکُمُ الَّذِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ).

[ نظرات / امتیازها ]

1- دفع شرّ، مهم‏تر از جلب منفعت است. لذا اوّل سخن از دورى از غم‏هاست بعد دریافت بشارت‏ها. «لایحزنهم الفزع الاکبر و تتلقاهم الملائکه»
2- ناگوارى‏هاى دنیا هر چند هم که بزرگ باشند، نسبت به مصائب اخروى ناچیزند. «الفزع الاکبر»
3- در قیامت، فرشتگان با انسان‏ها سخن مى‏گویند. «تتلقّاهم الملائکه»
4- استقبال و دیدار از مؤمنین، کارى فرشته گونه است. «تتلقّاهم الملائکه»
5 - اگر امروز دنیا به کام طاغوتیان است غمگین مباشیم که روزگار مؤمنان نیز فرا خواهد رسید. «هذا یومکم»
6- وعده‏هاى الهى حتمى است. «کنتم توعدون» [ نظرات / امتیازها ]

لا یَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَکْبَرُ وَ تَتَلَقَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ هذا یَوْمُکُمُ الَّذِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ (103)
صفت چهارم:
لا یَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَکْبَرُ: 1- اندوهناک نگرداند ایشان را ترسى که بزرگترین ترسها است. و آن قول «لا بشرى» است که ملائکه به اهل شقاوت گویند، چه هرگز ایشان این کلمه را نخواهند شنید چون اهل سعادتند. 2- ابن عباس گفته: فزع اکبر، نفخه اخیره است، زیرا حق تعالى فرموده‌ «یَوْمَ یُنْفَخُ فِی الصُّورِ فَفَزِعَ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ مَنْ فِی الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شاءَ اللَّهُ» «1». 3- مراد وقتى‌
است که امر شود بنده را به آتش. 4- وقتى که مرگ را به صورت گوسفند خاکسترى ذبح کنند و ندا شود اى اهل بهشت خلود باشید و مرگ نیست و اى اهل جهنم جاوید باشید و مرگ نیست، جهنمیان به فزع آیند و بهشتیان به فرح.
صفت پنجم: وَ تَتَلَقَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ: پیش آیند و استقبال نمایند آن بهشتیان را ملائکه در وقت بیرون آمدن از قبرها و تهنیت گویند ایشان را به اینکه: هذا یَوْمُکُمُ الَّذِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ‌: 1- این روز، روز ثواب شما باشد که در دنیا بودید که بدان وعده داده مى‌شدید. یعنى اینست روز ثواب و کرامت شما و رسیدن به مطالب مشتهیه خود.
کافى- به سندهاى خود از حضرت صادق علیه السلام فرمود: من کسى اخاه کسوة شتاء او صیفا کان حقّا على اللّه ان یکسوه من ثیاب الجنّة و ان یهوّن علیه سکرات الموت و ان یوسع علیه فى قبره و ان یلقّى الملئکة اذا خرج من قبره بالبشرى و هو قول اللّه تعالى: «و تتلقّیهم الملئکة هذا یومکم الّذى کنتم توعدون ...» «1» کسى که بپوشاند برادر دینى را جامه زمستانى یا تابستانى، بر خداى تعالى سزاوار است که بپوشاند او را از لباسهاى بهشتى.
2- آسان نماید بر او سکرات مرگ را.
3- وسعت دهد در قبر او.
4- پیش آیند ملائکه وقتى که خارج شود از قبرش به بشارت، و اینست فرمایش الهى‌ «وَ تَتَلَقَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ هذا یَوْمُکُمُ الَّذِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ».
تتمیم: در تفسیر برهان: به سندهاى خود از حضرت باقر علیه السلام در حدیثى فرمود: بدرستى که پیغمبر خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: بتحقیق على و شیعیان او بر تل ریگ مشک ازفر باشند، فزع مى‌کنند مردم، و ایشان فزع ننمایند. و محزون شوند مردم، و محزون نشوند ایشان، و اینست فرمایش الهى:
«لا یَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَکْبَرُ وَ تَتَلَقَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ هذا یَوْمُکُمُ الَّذِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ» «2» [ نظرات / امتیازها ]

لا یَحزُنُهُم‌ُ الفَزَع‌ُ الأَکبَرُ وَ تَتَلَقّاهُم‌ُ المَلائِکَةُ هذا یَومُکُم‌ُ الَّذِی‌ کُنتُم‌ تُوعَدُون‌َ (103)
محزون‌ نمی‌کند ‌آنها‌ ‌را‌ فزع‌ بزرگتر و ملاقات‌ می‌کنند ‌آنها‌ ‌را‌ ملائکه‌ و ‌به‌ ‌آنها‌ می‌گویند ‌اینکه‌ ‌است‌ روزی‌ ‌که‌ بودید وعده‌ داده‌ ‌شده‌.
(لا یَحزُنُهُم‌ُ الفَزَع‌ُ الأَکبَرُ): بعضی‌ گفتند: صیحه ثانیه‌ ‌که‌ تمام‌ زنده‌ می‌شوند بدلیل‌ ‌قوله‌ ‌تعالی‌: «وَ یَوم‌َ یُنفَخ‌ُ فِی‌ الصُّورِ فَفَزِع‌َ مَن‌ فِی‌ السَّماوات‌ِ وَ مَن‌ فِی‌ الأَرض‌ِ» نمل‌ آیه 89.
لکن‌ ‌اینکه‌ خلاف‌ نص‌ّ قرآن‌ ‌است‌ زیرا ‌من‌ ‌فی‌ السّماوات‌ ملائکه‌ هستند و مشمول‌ سبقت‌ ‌لهم‌ منّا الحسنی‌ هستند، بعضی‌ گفتند موقعی‌ ‌که‌ ذبح‌ موت‌ میشود ‌که‌ اشاره‌ ‌به‌ خلود اهل‌ جنّت‌ و نار ‌است‌ بعضی‌ گفتند: دخول‌ اهل‌ نار ‌فی‌ النّار ‌است‌.
و بعضی‌ گفتند: زمانی‌ ‌که‌ درهای‌ جهنّم‌ ‌به‌ روی‌ اهلش‌ بسته‌ می‌شود و ‌در‌ ‌آن‌ حبس‌ می‌شوند. لکن‌ تمام‌ اینها تفسیر ‌به‌ رأی‌ ‌است‌ و خلاف‌ ظاهر ‌آیه‌ ‌است‌ ‌که‌ می‌فرماید:
(وَ تَتَلَقّاهُم‌ُ المَلائِکَةُ هذا یَومُکُم‌ُ الَّذِی‌ کُنتُم‌ تُوعَدُون‌َ): ‌که‌ مراد فزع‌ روز محشر ‌است‌ موقعی‌ ‌که‌ مشاهده‌ می‌کنند اهوال‌ روز قیامت‌ ‌را‌، و محزون‌ نشدن‌ ‌آنها‌ باین‌ ‌است‌ ‌که‌ اهل‌ محشر دو دسته‌ می‌شوند یک‌ دسته‌ طرف‌ راست‌ محشر زیرسایه عرش‌ پای‌ منبر وسیله‌ ‌که‌ حضرت‌ رسالت‌ ‌بر‌ عرشه ‌آن‌ نشسته‌، و زیر لواء حمد ‌که‌ بدست‌ امیر المؤمنین‌ ‌است‌ و کنار نهر کوثر و وزیدن‌ نسیم‌ بهشت‌ ‌که‌ تمام‌ انبیاء و اولیاء و ملائکه‌ و مؤمنین‌ ‌که‌ «سَبَقَت‌ لَهُم‌ مِنَّا الحُسنی‌» هستند اینها خردلی‌ ‌از‌ اهوال‌ قیامت‌ محزون‌ نیستند بلکه‌ مسرور و فرحناک‌ می‌شوند.
و فزع‌ اکبر و حزن‌ و اندوه‌ ‌برای‌ کسانی‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌در‌ طرف‌ چپ‌ محشر هستند، زمین‌ مثل‌ کوره حدّادی‌ می‌جوشد، خورشید یک‌ نی‌ بالای‌ سر ‌آنها‌ می‌تابد، آتش‌ دور ‌آنها‌ ‌را‌ حلقه‌ می‌زند، هفت‌ طبقه‌ ملائکه‌ عذاب‌ دور ‌آنها‌ ‌را‌ میگیرند.
و اینها کفّار و مشرکین‌ و اهل‌ ضلالت‌ و ‌غیر‌ مؤمنین‌ هستند و معاندین‌، ملائکه‌ مؤمنین‌ ‌را‌ ملاقات‌ می‌کنند و سلام‌ می‌دهند، و بشارت‌ بدخول‌ جنّت‌ و تحف‌ و هدایا ‌برای‌ ‌آنها‌ می‌آورند چنانچه‌ می‌فرماید: «وَ سِیق‌َ الَّذِین‌َ اتَّقَوا رَبَّهُم‌ إِلَی‌ الجَنَّةِ زُمَراً حَتّی‌ إِذا جاؤُها وَ فُتِحَت‌ أَبوابُها وَ قال‌َ لَهُم‌ خَزَنَتُها سَلام‌ٌ عَلَیکُم‌ طِبتُم‌ فَادخُلُوها خالِدِین‌َ» زمر آیه 73.
بلکه‌ همان‌ موقع‌ ‌که‌ ‌از‌ قبر خارج‌ می‌شوند ملائکه‌ می‌آیند ‌با‌ ناقه‌های‌ بهشتی‌ و حلل‌ بهشتی‌ و بشارت‌ بآنها می‌دهند رزقنا اللّه‌. [ نظرات / امتیازها ]