کلمهى «زبور» در لغت عرب به معناى هر نوع نوشته و کتاب است. «و کل شىء فعلوه فىالزبر»(97) ولى به قرینهى آیه «و آتینا داود زبوراً»(98) به نظر مىرسد که مراد، کتاب اختصاصى حضرت داود علیه السلام باشد که در برگیرنده مجموعهى مناجاتها، نیایشها واندرزهاى آن حضرت است. این کتاب بعد از تورات نازل شده ومراد از «ذِکْر» در این آیه نیز همان تورات است، چنانکه در آیه 48 همین سوره هم گذشت که تورات، ذکر است. «و لقد آتینا موسى و هارون الفرقان و ضیاء و ذکراً للمتقین»
بعضى گفتهاند که منظور از «زبور» در این آیه، تمام کتب آسمانى و مراد از «ذکر»، قرآن مجید است و کلمهى «من بعد» نیز بمعناى «علاوه بر» مىآید، که در این صورت معناى آیه چنین مىشود: ما علاوه بر قرآن، در تمام کتب آسمانى نوشتیم که وارثان زمین هر آینه بندگان صالح من خواهند بود.
از امام صادقعلیه السلام دربارهى زبور و ذکر سؤال شد، حضرت فرمودند: ذکر در نزد خداوند است و زبور کتاب نازل شده بر داود است و همهى کتابهاى نازل شده در نزد اهل علم است و آنان ما (اهلبیت) هستیم.(99)
در پنج مورد از زبور «مزامیر» حضرت داود که امروزه جزء کتب عهد قدیم بشمار مىرود، شبیه این تعابیر آمده است که: مردان صالح، وارث زمین خواهند شد. (100)
در روایات متعدّد آمده است که آن بندگان صالحى که وارث زمین خواهند شد، یاران حضرت مهدى علیه السلام هستند.(101)
در بعضى روایات مىخوانیم که اهلبیت پیامبر اسلامعلیهم السلام وارثان زمین خواهند شد و افراد بد دوباره زنده خواهند شد.(102)
--------------------------------------------------------------------------------
97) قمر، 52.
98) نساء، 63 و اسراء، 55.
99) کافى، ج1، ص 225.
100) تفسیر نمونه.
101) تفسیر نورالثقلین.
102) تفسیر قمى، ج2، ص297.
[ نظرات / امتیازها ] 1 ـ روایات پیرامون قیام مهدى(علیه السلام)
در بعضى از روایات صریحاً این آیه به یاران مهدى(علیه السلام) تفسیر شده است: در «مجمع البیان» ذیل همین آیه از امام باقر(علیه السلام) چنین مى خوانیم: هُمْ أَصْحابُ الْمَهْدِىِّ فِى آخِرِ الزَّمانِ: «بندگان صالحى را که خداوند در این آیه به عنوان وارثان زمین یاد مى کند، یاران مهدى(علیه السلام) در آخر الزمان هستند».
در تفسیر «قمى» نیز در ذیل این آیه، چنین آمده است: أَنَّ الاْ َرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصّالِحُونَ، قالَ الْقائِمُ وَ أَصْحابُهُ: «منظور از این که زمین را بندگان صالح خدا به ارث مى برند، مهدى قائم(علیه السلام) و یاران او هستند».
ناگفته پیدا است مفهوم این روایات، انحصار نیست، بلکه بیان یک مصداق عالى و آشکار است، و بارها گفته ایم: این تفسیرها هرگز عمومیت مفهوم آیه را محدود نمى سازد.
بنابراین در هر زمان و در هر جا بندگان صالح خدا قیام کنند، پیروز و موفق خواهند بود، و سرانجام وارث زمین و حکومت آن خواهند شد.
علاوه بر روایات فوق، که در خصوص تفسیر این آیه وارد شده، روایات بسیار زیادى که بالغ بر حدّ تواتر است از طرق شیعه و اهل تسنن در مورد مهدى(علیه السلام) از پیامبر گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) و همچنین از ائمه اهل بیت(علیهم السلام) نقل شده که همه آنها دلالت بر این دارد، سرانجام حکومت جهان به دست صالحان خواهد افتاد، مردى از خاندان پیامبر(صلى الله علیه وآله) قیام مى کند و زمین را پر از عدل و داد مى سازد آن چنان که از ظلم و جور پر شده باشد.
از جمله این حدیث معروف است که در اکثر منابع اسلامى از پیامبر(صلى الله علیه وآله) نقل شده: لَوْ لَمْ یَبْقَ مِنَ الدُّنْیا إِلاّ یَوْمٌ، لَطَوَّلَ اللّهُ ذلِکَ الْیَوْمَ، حَتّى یَبْعَثَ رَجُلاً (صالِحاً) مِنْ أَهْلِ بَیْتِى یَمْلاَ ُ الاْ َرْضَ عَدْلاً وَ قِسْطاً کَما مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً:
«اگر از عمر جهان جز یک روز نماند، خداوند آن روز را آن قدر طولانى مى کند تا مرد صالحى را از خاندان من برانگیزد، که صفحه زمین را پر از عدل و داد کند همان گونه که از ظلم و جور پر شده است».
این حدیث، با همین تعبیر یا مختصر تفاوتى در بسیارى از کتب شیعه و اهل سنت آمده است.(3)
در ذیل آیه 33 سوره «توبه» آوردیم: گروهى از بزرگان علماى اسلام، از قدیم و جدید، سنى و شیعه در کتاب هاى خود تصریح کرده اند: احادیث در زمینه قیام مهدى(علیه السلام) در سر حد تواتر است و به هیچ وجه قابل انکار نیست، حتى کتاب هائى بالخصوص در این مورد نوشته اند که شرح آن را مى توانید در جلد هفتم تفسیر «نمونه» ذیل آیه 33 سوره «توبه» (صفحه 374 به بعد) مطالعه فرمائید.
* * *
2 ـ بشارت حکومت صالحان در «مزامیر داود»
جالب این که: در کتاب «مزامیر داود» که امروز جزء کتب «عهد قدیم» است عین تعبیرى که در آیات فوق خواندیم، یا مشابه آن در چند مورد دیده مى شود و نشان مى دهد با تمام تحریفاتى که در این کتب، به عمل آمده، این قسمت همچنان از دستبردها مصون مانده است.
1 ـ در مزمور 37، جمله 9 مى خوانیم:
«... زیرا که شریران منقطع خواهند شد، و اما منتظران خداوند، وارث زمین خواهند بود، هان بعد از اندک زمانى شریر نخواهد بود، در مکانش تأمل خواهى کرد و نخواهد بود»!.
2 ـ و در جاى دیگر در همین مزمور (جمله 11) مى خوانیم: «و اما حلیمان وارث زمین خواهند شد و از فراوانى سلامتى متلذذ خواهند گردید».
3 ـ و نیز در همان مزمور 37 جمله 29 چنین آمده: «و اما نسل شریر منقطع خواهد شد، صالحان وارث زمین خواهند بود و در آن تا ابد سکونت خواهند نمود».
4 ـ و در جمله 18 از همین مزمور آمده است: «خداوند روزهاى کاملان را مى داند و میراث ایشان خواهد بود تا ابد الآباد».
در اینجا به خوبى مشاهده مى کنیم همان عنوان «صالحان» که در قرآن آمده با همان تعبیر در «مزامیر داود» به چشم مى خورد، علاوه بر این تعبیرات دیگرى مانند حلیمان، منتظران، که با آن قریب الافق است نیز در جمله هاى دیگر ذکر شده است.
این تعبیرات، دلیل بر عمومیت حکومت صالحان است و کاملاً با احادیث قیام مهدى(علیه السلام) تطبیق مى کند.
* * *
3 ـ حکومت صالحان یک قانون آفرینش است
گر چه براى آنها که غالباً شاهد و ناظر حکومت طاغیان ظالم و یاغیان قلدر بوده اند، مشکل است این حقیقت را به آسانى پذیرا شوند که تمام این حکومت ها بر خلاف نوامیس آفرینش و قوانین جهان خلقت است و آنچه با آن هماهنگ مى باشد، همان حکومت صالحان با ایمان است.
ولى تحلیل هاى فلسفى به اینجا منتهى مى شود که این یک واقعیت است، بنابراین، جمله «أَنَّ الاْ َرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصّالِحُونَ» پیش از آن که یک وعده الهى باشد، یک قانون تکوینى محسوب مى شود.
توضیح این که: جهان هستى تا آنجا که ما مى دانیم مجموعه اى از نظام ها است وجود قوانین منظم و عمومى در سرتاسر این جهان، دلیل بر یکپارچگى و به هم پیوستگى این نظام است.
مسأله نظم، قانون و حساب در پهنه آفرینش یکى از اساسى ترین مسائل این عالم محسوب مى شود، فى المثل اگر مى بینیم صدها دستگاه مغز الکترونیکى نیرومند دست به دست هم مى دهند تا با انجام محاسبات دقیق راه سفرهاى فضائى را براى مسافران فضا هموار سازند، و محاسبات آنها درست از آب درمى آید و قائق ماه نشین در همان محل پیش بینى شده در کره ماه، مى نشیند با این که کره ماه و زمین هر دو به سرعت در حرکتند، باید توجه داشته باشیم که: این جریان مدیون نظام دقیق منظومه شمسى، سیارات و اقمار آن است; زیرا اگر حتى یک صدم ثانیه از سیر منظم خود منحرف مى شدند، معلوم نبود مسافران فضا به کدام نقطه پرتاب خواهند شد.
از جهان بزرگ، وارد عالم کوچک و کوچکتر و بسیار کوچک مى شویم، در اینجا مخصوصاً در عالم موجودات زنده، نظم مفهوم زنده ترى به خود مى گیرد و هرج و مرج در آن هیچ محلى ندارد، مثلاً به هم خوردن تنظیم یک سلول مغزى انسان کافى است که سازمان زندگى او را به گونه غم انگیزى بر هم بریزد.
نظرى به ساختمان دستگاه هاى گوناگون و پیچیده بدن هر انسان که مى افکنیم! از قلب و مغز گرفته، تا چشم و گوش و زبان، و حتى یک پیاز مو، مى بینیم همه آنها تابع قوانین و نظم و حسابى هستند، با این حال چگونه جامعه بشریت بدون پیروى از ضوابط، مقررات و نظام صحیح عادلانه مى تواند برقرار بماند؟
ما خواهان بقاى بشریت هستیم و براى آن تلاش مى کنیم منتها هنوز سطح آگاهى اجتماع ما به آن حد نرسیده که: بدانیم ادامه راه کنونى منتهى به فنا و نابودى ما مى شود، ولى کم کم بر سر عقل مى آئیم و این درک و رشد فکرى براى ما حاصل مى گردد.
ما خواهان منافع خویشتن هستیم، ولى هنوز نمى دانیم ادامه وضع فعلى منافع ما را بر باد مى دهد، اما تدریجاً ارقام و آمار زنده و گویا را مثلاً در مورد مسابقه تسلیحاتى در برابر چشممان مى گذاریم و مى بینیم چگونه نیمى از فعال ترین نیروهاى فکرى و جسمانى جوامع جهان و نیمى از ثروت ها و سرمایه هاى بزرگ در این راه، به هدر مى رود، نه تنها به هدر مى رود بلکه در مسیر نابود کردن نیم دوم به کار مى افتد!
هم زمان با افزایش سطح آگاهى، به روشنى مى یابیم که باید به نظام عمومى عالم هستى بازگردیم و با آن هم صدا شویم.
و همان طور که واقعاً جزئى از این کل هستیم، عملاً هم باید چنین باشیم تا بتوانیم به اهداف خود در تمام زمینه ها برسیم.
[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]توضیح : نتیجه این که: نظام آفرینش، دلیل روشنى بر پذیرش یک نظام صحیح اجتماعى در آینده، در جهان انسانیت خواهد بود، و این همان چیزى است که از آیه مورد بحث و احادیث مربوط به قیام «مصلح بزرگ جهانى» (مهدى ارواحنا فداه) استفاده مى شود
[ بستن توضیحات ] [ نظرات / امتیازها ]