توضیح : آرى ساحت رب علیم و حکیم والاتر از آن است که امور خلق خود را به گونه اى اداره کند که منتهى به غایتى صالح و شایسته نگردد، چگونه چنین چیزى امکان دارد با اینکه خودش فرمود: «إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ» (طلاق/3) و «وَ اللَّهُ غالِبٌ عَلى‏ أَمْرِهِ» (یوسف/21) بلکه اگر بنا باشد این گول و فریب را مستند به کسى بدانیم، باید بگوئیم که مستند به شیطان است، همچنانکه خود خداى تعالى فرمود: «وَ زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطانُ ما کانُوا یَعْمَلُونَ» (انعام/43) و «وَ إِذْ زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطانُ أَعْمالَهُمْ» (انفال/48) که هر دو آیه این فریبکاری ها را به شیطان نسبت می دهد.

بله این مقدار را می توان مستند به خدا کرد که خدا اجازه چنین فتنه ‏گری هایى را به شیطان داده، تا (هم خود او به کمال شقاوت خود برسد) و هم مساله آزمایش بندگان تکمیل گردد، و زمینه تربیت بشر فراهم شود، همچنانکه فرمود: «أَ حَسِبَ النَّاسُ أَنْ یُتْرَکُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لا یُفْتَنُونَ؟ وَ لَقَدْ فَتَنَّا الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ، فَلَیَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِینَ صَدَقُوا، وَ لَیَعْلَمَنَّ الْکاذِبِینَ، أَمْ حَسِبَ الَّذِینَ یَعْمَلُونَ السَّیِّئاتِ أَنْ یَسْبِقُونا، ساءَ ما یَحْکُمُونَ» (عنکبوت/4). آیه شریفه «کَذلِکَ زَیَّنَّا لِکُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ» (انعام/108) را هم می توان بر همین اذن حمل نمود، هر چند ممکن هم هست به معنایى که ما در سابق در ذیل آیه «إِنَّا جَعَلْنا ما عَلَى الْأَرْضِ زِینَةً لَها لِنَبْلُوَهُمْ أَیُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا» (کهف/7) بیان کردیم حمل نمود. به هر حال تزیین و جلوه ‏گرى دنیا در نظر مردم دو جور تصور می شود:

1-براى اینکه بنده خدا به این وسیله یعنى به وسیله دنیا به آخرت برسد، و خشنودى خداى را در مواقف مختلف زندگى و با اعمالى گوناگون و به کار بردن مال و جاه و اولاد و جان به دست آورد. این خود سلوکى است الهى و پسندیده، که خداى تعالى این گونه مشاطه‏ گری ها را به خودش نسبت داده، و در آیه هفتم سوره کهف بیان شریفش گذشت. نیز در آیه «قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِینَةَ اللَّهِ الَّتِی أَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَ الطَّیِّباتِ مِنَ الرِّزْقِ» (اعراف/32) می فرماید: «بگو چه کسى زینت دنیایى را که خدا براى بندگانش درست کرده و نیز رزق پاکیزه را حرام نموده است؟».

2-قسم دیگر جلوه ‏گرى دنیا در نظر خلق زینت‏ گرى دنیا است به این منظور که دل ها شیفته دنیا شده، و متوجه آن و غافل از ماوراى آن شود، و از ذکر خدا بى خبر گردد، این قسم جلوه ‏گرى تصرفى است شیطانى و مذموم که خداى سبحان آن را به شیطان نسبت داده، و بندگان خود را از آن بر حذر داشته، و همچنانکه گذشت فرموده: «وَ زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطانُ ما کانُوا یَعْمَلُونَ» (انعام/43). نیز از قول شیطان حکایت فرموده که عرضه داشت: «رَبِّ بِما أَغْوَیْتَنِی لَأُزَیِّنَنَّ لَهُمْ فِی الْأَرْضِ، وَ لَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعِینَ» (حجر/39) و نیز فرموده: «زُیِّنَ لَهُمْ سُوءُ أَعْمالِهِمْ» (توبه/37) و آیاتى دیگر نظیر این ها. این قسم جلوه‏ گرى هم گاهى و از جهتى به خدا نسبت داده می شود، البته در طول نسبتى که به شیطان دارد. این به آن جهت است که شیطان و هر سببى از اسباب خیر و یا شر آنچه عمل می کند و هر دخل و تصرفى که در ملک خدا دارد به اذن خود او است، تا اراده خدا و مشیت او نافذ شود، و با نفوذ امر او، امر صنع و ایجاد منتظم گردد، و در نتیجه رستگاران با اراده و اختیار خود رستگار شوند، و مجرمین هم با سوی اختیار خود از رستگاران، ممتاز و جدا گردند. [ بستن توضیحات ]

توضیح : زینت بودن چیزى ، غیر از دلبستگى به آن است . در این آیه انتقاد از دلبستگى شدید است که از آن به (حبّ الشهوات ) تعبیر مى کند. [ بستن توضیحات ]