74) هر چه ضمیر جمع در این آیه است به مشرکین برمى‏گردد، چون مشرکین بودند که به جاى خدا خدایانى دیگر براى خود گرفتند به امید اینکه آن خدایان یاریشان کنند. [ نظرات / امتیازها ]

74) مراد از «آلهه» همان اصنام و یا شیاطین و یا فرعونهاى بشرى است، نه آن آلهه‏اى که از جنس ملائکه مقربین، و یا اولیائى از انسانها براى خود اتخاذ کرده بودند، براى اینکه با ذیل آیه که مى‏فرماید: و هم لهم جند محضرون- و مشرکین براى آلهه لشکرى هستند که در قیامت براى جزا حاضر مى‏شوند «نمى‏سازد، چون ملائکه مقرب خدا و اولیاى او، در این جریان گناهى ندارند تا براى کیفر حاضر شوند. [ نظرات / امتیازها ]

74) اینکه مشرکین خدایانى مى‏گرفتند به این امید بوده که آن خدایان ایشان را یارى کنند چون عامه مشرکین این اعتقاد غلط را داشتند که تدبیر امورشان به این خدایان واگذار شده، و خیر و شرشان هر چه هست در دست خدایان قرار گرفته، در نتیجه آن خدایان را عبادت مى‏کردند، تا با عبادت خود از خویشتن راضى‏شان کنند، و در نتیجه بر ایشان خشم نگیرند و نعمت را از ایشان قطع ننموده و یا بلا و نقمت نفرستند. [ نظرات / امتیازها ]

75) آن آلهه‏اى که مشرکین، خداى خود گرفته‏اند نمى‏توانند مشرکین را یارى دهند، براى اینکه هیچ خیر و شرى را مالک نیستند. [ نظرات / امتیازها ]

75) در جمله «وَ هُمْ لَهُمْ جُنْدٌ مُحْضَرُونَ» ظاهر عبارت مى‏رساند که ضمیر اول به مشرکین، و ضمیر دوم به آلهه برمى‏گردد. و مراد این است که: مشرکین لشکریان آلهه هستند، چون از لوازم لشکرى بودن، تبعیت و ملازمت است، و مشرکین خود را تابع آلهه مى‏دانستند، نه آلهه را تابع خود. پس نمى‏شود گفت: آلهه براى مشرکین جند و لشکر هستند. [ نظرات / امتیازها ]

75) مراد از اینکه فرمود: «محضرون- حاضر خواهند شد» این است که: مشرکین را در روز قیامت حاضر خواهند کرد تا کیفر شرک خود را بچشند. هم چنان که خداى تعالى در جاى دیگر همین معنا را فرموده: «وَ جَعَلُوا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ الْجِنَّةِ نَسَباً وَ لَقَدْ عَلِمَتِ الْجِنَّةُ إِنَّهُمْ لَمُحْضَرُونَ» (صافات/158) و نیز فرموده: «وَ لَوْ لا نِعْمَةُ رَبِّی لَکُنْتُ مِنَ الْمُحْضَرِینَ» (صافات/57) و حاصل معناى آیه این مى‏شود: آلهه‏اى که مشرکین براى خود، خدا گرفته‏اند نمى‏توانند ایشان را یارى کنند. این‏ مشرکین تابع و پیرو آلهه شدند و مطیع آنها گشتند، و در نتیجه در قیامت که آلهه احضار مى‏شوند آنها نیز احضار خواهند شد.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

76) کلمه «فاء» که بر سر جمله «فَلا یَحْزُنْکَ» درآمده فاى تفریع است از نهى از اندوه بر حقیقت آلهه‏اى که اتخاذ کردند و آنها را پرستیدند به امید آن که یاریشان کنند، مى‏فرماید: وقتى حقیقت حال مشرکین از این قرار بود که آن چیزهایى که براى خود یار فرض کردند ابدا قدرت بر یارى ایشان نداشتند، و از سوى دیگر، هم مشرکین و هم یاوران فرضیشان براى عذاب احضار مى‏شوند، پس دیگر تو از شرک ایشان غمگین مباش، براى اینکه ما از کار آنها غافل نیستیم تا بتوانند غافلگیرمان نموده از عذاب ما فرار کنند. پس تو از سخنان ایشان محزون مشو، که ما از آنچه از سخنان خود را که پنهان دارند و یا آشکار گویند با خبریم.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

74) در تفسیر قمى (ج 2، ص 217) در روایت ابى الجارود از حضرت ابى جعفر (علیه السّلام) نقل شده که در تفسیر جمله «وَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ» تا جمله «محضرون» فرموده: خدایان مشرکین توانایى یارى مشرکین را ندارند، و مشرکین قشونى هستند براى آلهه که روزى احضار مى‏شوند. [ نظرات / امتیازها ]