أَ وَ لَمْ یَرَ الْإِنْسانُ أَنَّا خَلَقْناهُ مِنْ نُطْفَةٍ فَإِذا هُوَ خَصِیمٌ مُبِینٌ (77)
أَ وَ لَمْ یَرَ الْإِنْسانُ: آیا ندیده و ندانست آدمى یعنى «ابى»، أَنَّا خَلَقْناهُ مِنْ نُطْفَةٍ: بدرستى که ما آفریدیم او را از آب منى به این طریق که او را علقه بعد مضغه بعد لحم بعد عظام و مرتبه مرتبه مستعد صورت انسانى گردیده نفخ روح نمودیم در سه ظلمت: ظلمت شکم، ظلمت رحم، ظلمت مشیمه سر بسته و در بسته او را تربیت و رشد تا از شکم مادر او را بیرون آوردیم و در طفولیت بتدریج پرورش دادیم تا او را بسرحد کمال و عقل و بینا و شنوا و گویا گردانیدیم او را. فَإِذا هُوَ خَصِیمٌ مُبِینٌ: پس آنگاه او در باب بعث و حشر جدال
کننده‌ایست آشکارا با وجود آنکه اگر در این قسمت اندک تأملى نماید، مى‌داند ذاتى که قادر باشد بر آفریدن بر وجه مذکور، البته قادر خواهد بود بر اعاده و حشر بلکه در پیشگاه او اسهل خواهد بود از ایجاد اولین مرحله.
تبصره:
آیه شریفه دلیل است بر صحت استعمال نظر در دین، زیرا حق تعالى اقامه حجت فرموده بر مشرکان به این وجه که قیاس نشأه ثانیه بر نشأه اولیه نموده، پس ملزم ساخته کسى را که مقر است به نشأه اولیه به معترف شدن به نشأه ثانیه، و لذا منکر بعث شده که آن «ابى» است و فرموده که او به جهت عناد و معادات منکر این معنى شده و با حبیب ما در امر بعث مجادله و منازعه آغاز کرده.
[ نظرات / امتیازها ] وَ لَم یَرَ الإِنسان‌ُ أَنّا خَلَقناه‌ُ مِن نُطفَةٍ فَإِذا هُوَ خَصِیمٌ مُبِینٌ (77)
آیا نمی‌بیند انسان که ما او را خلق کردیم از نطفه پس از آن اینکه انسان خصم آشکار میشود انسان در غایت ضعف است وَ خُلِق‌َ الإِنسان‌ُ ضَعِیفاً نساء آیه 32 از امیر المؤمنین است فرمود
اوله نطفة قذرة و آخره جیفة نتنة و بینهما حامل- العذرة
قدرت بر دفع کوچکترین بلاء الهی را ندارد و جلب کوچکترین نعم او را ندارد.
أَ وَ لَم یَرَ الإِنسان‌ُ بخود نمیآید و فکر نمیکند.
أَنّا خَلَقناه‌ُ مِن نُطفَةٍ آنهم که یکی از نجاسات است که از کثافات مأکولات و مشروبات گرفته شده آنهم از عورت پدر در عورت مادر ریخته شده و از عورت مادر بیرون آمده و در مدت رضاع شیری که از همان خون حیض گرفته شده خوراک او بوده و قدرت بر نگاهداری خود یک نفس ندارد اگر فرو رود بر نگردد و اگر‌بیرون آید فرو نرود کارش تمام است مع ذلک:
فَإِذا هُوَ خَصِیمٌ مُبِینٌ کارش بجایی برسد که دعوی خدایی کند و بانگ انا ربکم الاعلی بزند و کبر و نخوت و عجب او بجایی برسد که تکذیب انبیاء کند طغیان و سرکشی و فسق و فجور و ظلم و تعدی و تفرعن و تجبر کند واقعا کمال حماقت است.
[ نظرات / امتیازها ]