بسم‌الله الرّحمن الرّحیم
اشاره‌ای به حرف مقطّعه «ص» در قرآن حکیم
«ص» جزو حروف مقطّعه‌ی قرآن حکیم است و یکی از نام‌های خداوند متعال است و اشاره به اسمای حسنای الاهی صمد، صانع، صابر، صادق و... دارد و نام یک سوره و از نام‌های قرآن عظیم است و نیز یکی از نام‌های مبارک حضرت محمّد مصطفی، صلّی‌الله علیه و آله و سلّم، می‌باشد. به روایتی، آیات اوّلیه‌ی سوره «ص» در هنگامی که پیامبر اکرم، صلّی‌الله علیه و آله و سلّم، بربالین جناب ابوطالب بود در جواب مشرکان و مخالفین نازل شد. به گوشه‌ای از حقایق حروف مقطّعه‌ی «ص» اشاره می‌شود.
1-سوره‌ی ص در مکّه نازل شده‌است و با حروف مقطّعه‌ی «ص» شروع شده و به‌صورت آیه‌ی غیرمستقل آمده‌است:
﴿ص وَ القُرءانِ ذِی الذِّکرِ﴾؛ صاد؛ سوگند به قرآنی که حاوی مقام ذکر و عزّت و پندآموز و آگاهی دهنده‌ی عالمیان و دارای بیان بوده که این کتاب معجزه و حقّ است و همانا محمّد، صلّی‌الله علیه و آله و سلّم، پیامبر راستین خدا است.
2-سوره‌ی «ص» سوره 38 قرآن مبین است و از لحاظ ترتیب نزول نیز سوره 38 است.
3-در خصوص تلفّظ «ص» موارد مختلفی گفته شده‌است. تلفّظ «صاد» با حالت سکون دال (نیز کسره، فتحه، ضمه گفته شده) و همراه با مد خوانده شده‌است. لفظ «صاد» فعل امر از «مصاداه» به معنی معارضه است. به تعبیری دیگر «ص» فعل ماضی است و محمّد مصطفی، صلّی‌الله علیه و آله و سلّم، قلب‌های عارف به قرآن مجید و خداشناسان را صید کرده است.
بعد از بسم‌الله بخوان در فتح باب ص والقرآن ذی الذکر از کتاب
صاد اشارت باشد از صدق رسول تا به صدق دل کند صید عقول
بـر چنین قـرآن ذی عـزّت قــسم کاندر او شد ذکر هر چیزی اتم
4-در فضیلت قرائت این سوره از پیامبر اکرم، صلّی‌الله علیه و آله و سلّم، ذکر شده‌است: کسى که سوره ص را بخواند به اندازه هر کوهى که خدا مسخر داوود، علیه‌السّلام، فرموده بود حسنه به او مى‌دهد، و از آلوده شدن و اصرار بر گناه صغیر و کبیر حفظ مى‌کند.
5-امام صادق، علیه‌السّلام، فرمودند: هر کس سوره ص را در شب جمعه قرائت کند خیر دنیا و آخرت به او داده می‌شود آن‌گونه که به احدی از مردم داده نشده‌است مگر به پیامبران یا فرشتگان مقرّب خدا. هم‌چنین خداوند او و همه کسانی از خانواده‌اش که محبوب او هستند و حتّا خادمش که به او خدمت کرده‌است را با شفاعت او وارد بهشت می‌کند.
6-در آثار این سوره از پیامبر اکرم، صلّی‌الله علیه و آله و سلّم، نقل شده است: اگر سوره ص را بنویسند و آن‌گاه زیر جایگاه و مسند قاضی یا والی (بدکار) نهاده شود سه روز بیش‌تر در مسندش نمی‌ماند و عیب‌هایش آشکار شده و عزل شده اطرافیانش از دورش کنار می‌روند.
7-برای فراوانی آب چاه، هنگام حفر چاه، آیه‌ی 42 سوره ص را زیاد بخواند که جوشش آن بسیار خواهد بود.
8-در محضر مبارک جناب استاد علامه طباطبایى، قدّس‌سرّه، صاحب المیزان تشرف حاصل کردم، عرض نمودم حضرت آقا امشب شب جمعه و شب عید است لطفى بفرمایید، فرمودند: سوره‌ی مبارک «ص و القرآن ذى الذکر» را در نمازهاى وتیره بعد از حمد بخوانید که در حدیث است سوره ص از ساق عرض نازل شده است. سپس فرمود: من در مسجد سهله در مقام ادریس نماز مى‌خواندم در نماز وتیره سوره مبارک ص را قرائت مى‌کردم که ناگهان دیدم از جاى خود حرکت کردم ولى بدنم در زمین است به قدرى با بدنم فاصله گرفتم که او را از دورترین نقطه مشاهده مى‌کردم تا پس از چند به حال اوّل خود برگشتم. وقت دیگر نهر آب دیدم که در روایت آمده است ص «نهر فى الجنه». حقیر گوید که چون در مقام ادریس نبى، علیه‌السّلام، نماز مى‌خواند و خداى متعال در شأن وى فرمود «و رفعناه مکانا علیا»، آن رفعت و صعود روى آورده است. و مناسبات زمانى و مکانى براى حالات و واردات انسان عجیب است.
9-«صاد» نام چشمه یا رود و یا دریایی در زیر عرش و یا در راست عرش یا رکنی از ارکان عرش باری تعالی است. «ص» تعبیر به آب زندگانی تعبیر شده‌است. حرف «ص» برای ساکت کردن مخالفان پیامبر، صلّی‌الله علیه و آله و سلّم، بوده و پیام صدق و راستی او و اشاره به جمله‌ی «صدق الله» دارد و ذکر شرف و عزّت کلام الاهی است.
10-ابوعبدالله سفیان بن سعید الثوری در کتاب «معانی‌الاخبار» نقل کرده که امام صادق، علیه‌السّلام، در خصوص حروف مقطّعه «ص» فرمودند: «ص» نام چشمه‌اى است که از زیر عرش مى‌جوشد، و همین صاد بود که رسول خدا، صلّى‌اللّه علیه و آله و سلّم، در معراج از آن وضو گرفت، و جبرئیل، علیه‌السّلام، روزى یک‌بار داخل آن مى‌شود و در آن فرو مى رود، و سپس بیرون آمده بال خود را تکان مى دهد، و هیچ قطره‌اى از بالش نمى‌چکد و نمى‌پرد، مگر آنکه خدا از آن فرشته‌اى خلق مى‌کند، تا او را تسبیح و تقدیس و تکبیر و حمد بگوید تا روز قیامت.
11-حرف مقطّعه‌ی «ص» سه مرتبه در قرآن مجید در اوایل سه سوره (سوره‌های 7 و 19 و 38) ذکر شده‌است و از لحاظ ترتیب نزول، نیز سومین حرف مقطّعه‌ی نازل شده می‌باشد. حرف «ص» یک مرتبه به تنهایی در سوره‌ی ص آمده و دو مرتبه دیگر با حروف مقطّعه‌ی دیگر «المص» در سوره‌ی اعراف و «کهیعص» در سوره‌ی مریم ذکر شده‌است. حروف مقطّعه از 14 حرف بدون تکرار تشکیل شده‌است و تعداد انواع کلمات مقطّعه‌ی بدون تکرار، که در آغاز 29 سوره‌ی قرآن مبین آمده‌است، 14 نوع است که به تعداد 14 معصوم، علیهم‌السّلام، بوده و اشاره به آن‌ها است. به‌تعبیری همه‌ی این حروف در جمله ذیل جمع شدهاند: «صِراطٌ عَلیٍّ حَقٌّ نُمسِکُه»؛ راه علی، علیه‌السّلام، حقّ است، به آن چنگ میزنیم.
12-حرف «ص» اوّلین مرتبه در کلمه‌ی ﴿صرط﴾ در آیه‌ی 6 سوره‌ی مبارک حمد آمده و دو مرتبه در این سوره تکرار شده‌است که اشاره و درخواست بنده برای هدایت به راه مستقیم از طرف خداوند متعال است.
13-حرف «ص» از لحاظ حروف الفبای عربی، حرف 14 است و سه مرتبه تکرار شده‌است. حرف «ص» در بین چهارده کلمه‌ی مقطّعه‌ی بدون تکرار، اوّلین حرف «ص» در آن‌ها حرف 7 و دومین حرف «ص» حرف 19 است و سومین حرف «ص» حرف 29 است که می‌تواند اشاره‌ای به روابط عدد 7 و 19 و 29 سوره‌ی مقطّعه‌دار قرآن حکیم باشد.
جدول1- چهارده کلمه‌ی مقطعه که حروف آن‌ها در ابتدای سوره‌ها آمده‌است و تعداد تکرار حروف آن‌ها در انواع مختلف کلمات
حرف مقطعه الم المص الر المر کهیعص طه طسم طس یس ص حم عسق ق ن
تکرارها 8 1 6 1 1 1 2 3 1 3 7 1 2 1
14-در سه سوره‌ی اعراف، مریم و ص که با حروف «ص» آغاز می‌شوند، جمعاً 152 حرف «ص» دارند که مضربی از 19 دارد. این سه سوره از لحاظ انشای ریاضی و عددی روابط بسیاری با هم دارند: 98+26+28=152=19×8.
15-در سوره‌ی اعراف که با حروف رمزی «المص» شروع می‌شود، تعداد حروف «الف» 2572 مورد می‌باشد و حرف «لام» 1532 مورد است و حرف «میم» 165 مورد و حرف «صاد» 98 مورد می‌باشد که جمعاً عدد 5358 به دست می‌آید: 5358=19×282. حرف «ص» به تنهایی نیز مضربی از 7 است و نشانی از ﴿سبعاً من المثانی﴾ است: 98=7×7×2.
وبسیاری نکات دیگر...
پی نوشت ها:
1-سوره‌ی یس (38) آیه‌ی 1.
2- تفسیر جامع، ج 6، ص 8.
3-تفسیر صفی، جلد 1، ص 634.
4-مجمع البیان، ج8، ص340
5-ثواب الاعمال، ص112
6-تفسیرالبرهان، ج 4، ص 639.
7-المصباح کفعمی، ص 457.
8-علامه حسن‌زاده آملی، هزار و یک کلمه.
9-مجمع‌البیان، ج 8، ص 465؛ معانی‌الاخبار، ج 2، ص 22؛ اطیب‌البیان، فی تفسیر القرآن، ج 11، ص 207؛ ترجمه بیان‌السعاده، ج 12، ص 264.
10- بحارالانوار، ج 6، ص 86.
[ نظرات / امتیازها ]