کلمه «وصیت» به طورى که راغب گفته به معناى آن است که به دیگرى پیشنهاد کنى که فلان کار را بکند، و این پیشنهاد توأم با موعظه و خیرخواهى باشد. [ نظرات / امتیازها ]

کلمه «توصیه» بر وزن تفعیل و از ماده وصیت است، و در قرآن آمده: «وَ وَصَّى بِها إِبْراهِیمُ بَنِیهِ» (بقرة/132) پس مى‏توان گفت مفعول دوم این کلمه که با حرف «باء» مفعولش مى‏شود، از قبیل اعمال است (چون همیشه انسان، دیگرى را توصیه مى‏کند که عملى را انجام دهد)، در نتیجه توصیه خدا به والدین، توصیه فرزندان است به عملى که مربوط به والدین باشد که عبارت است از احسان به آنان.
و بنابراین بیان، تقدیر کلا «و وصینا الانسان بوالدیه أن یحسن الیهما احسانا» مى‏باشد، یعنى ما سفارش کردیم انسان را به پدر و مادرش که به آن دو احسان کند به هر مقدار که باشد و بتواند.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

اینکه فرمود: «وَ حَمْلُهُ وَ فِصالُهُ ثَلاثُونَ شَهْراً» بدین حساب است که به حکم آیه «وَ الْوالِداتُ یُرْضِعْنَ أَوْلادَهُنَّ حَوْلَیْنِ کامِلَیْنِ» (انعام/151) و آیه «وَ فِصالُهُ فِی عامَیْنِ» (بقرة/233) دوران شیر دادن به فرزند دو سال است، و کمترین مدت حاملگى هم شش ماه است، که مجموع آن سى ماه مى‏شود.
اگر کلمه «دو سال» را ظرف قرار داد براى فصال، به این عنایت است که آخرین حد شیر دادن دو سال است، و معلوم است که این محقق نمى‏شود، مگر به گذشتن دو سال. [ نظرات / امتیازها ]

کلمه «فصال» به معناى فاصله انداختن بین طفل و شیر خوردن است. [ نظرات / امتیازها ]

جمله «بلوغ اشد» به معناى رسیدن به زمانى از عمر است که در آن زمان قواى آدمى محکم مى‏شود. و ما در تفسیر آیه «وَ لَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ آتَیْناهُ حُکْماً وَ عِلْماً» (یوسف/22) اختلافى را که مفسرین در معناى «بلوغ أشد» دارند نقل کردیم، و گفتیم که بلوغ چهل سال عادتا ملازم با رسیدن به کمال عقل است. [ نظرات / امتیازها ]

کلمه «أوزعنى» از مصدر «ایزاع» است که معناى الهام را مى‏دهد، و این الهام، الهام آن امورى نیست که اگر خدا عنایت نکند آدمى به حسب طبع خود علم به آنها پیدا نمى‏کند، و آیه «وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها» (شمس/7-8) از آن خبر مى‏دهد، بلکه الهام عملى و به معناى وادار کردن، و دعوت باطنى به عمل خیر و شکر نعمت و بالآخره عمل صالح است. [ نظرات / امتیازها ]

خداى تعالى در این آیه آن نعمتى را که سائل درخواست کرده نام نبرده، تا هم نعمتهاى ظاهرى چون حیات، رزق، شعور و اراده را، و هم نعمتهاى باطنى چون ایمان به خدا اسلام، خشوع، توکل بر خدا و تفویض به خدا را شامل شود. پس جمله «رَبِّ أَوْزِعْنِی أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ ...» درخواست این است که نعمت ثناء بر او را ارزانیش بدارد تا با اظهار قولى و عملى نعمت او را اظهار نماید. اما قولى که روشن است. و اما عملى به اینکه نعمت‏هاى خدا را طورى استعمال کند که همه بفهمند نعمت وى از خداى سبحان است و خدا آن را به وى داده، و از ناحیه خود او نیست، و لازمه این گونه استعمال این است که عبودیت و مملوکیت این انسان در گفتار و کردارش هویدا باشد. [ نظرات / امتیازها ]

اینکه کلمه «نعمت» را با جمله «الَّتِی أَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَ عَلى‏ والِدَیَّ» تفسیر کرده مى‏فهماند که شکر مذکور هم از طرف خود سائل است، و هم از طرف پدر و مادرش. و در حقیقت فرزند بعد از در گذشت پدر و مادرش زبان ذکر گویى براى آنان است. [ نظرات / امتیازها ]

جمله «وَ أَنْ أَعْمَلَ صالِحاً تَرْضاهُ» عطف است بر جمله «أَنْ أَشْکُرَ ...»، و سؤال دیگرى است متمم سؤال شکر، چون شکر نعمت چیزى است که ظاهر اعمال انسان را زینت مى‏دهد، و صلاحیت پذیرفتن خداى تعالى زیورى است که باطن اعمال را مى‏آراید، و آن را خالص براى خدا مى‏سازد. [ نظرات / امتیازها ]

در جمله «وَ أَصْلِحْ لِی فِی ذُرِّیَّتِی» اصلاح در ذریه به این معنا است که صلاح را در ایشان ایجاد کند و چون این ایجاد از ناحیه خداست، معنایش این مى‏شود که ذریه را موفق به عمل صالح سازد، و این اعمال صالح کار دلهایشان را به صلاح بکشاند. و اگر کلمه اصلاح را مقید کرد به قید «لى» و گفت: «ذریه‏ام را براى من اصلاح کن» براى این است که بفهماند اصلاحى درخواست مى‏کند که خود او از اصلاح آنان بهره‏مند شود، یعنى ذریه او به وى احسان کنند، همانطور که او به پدر و مادرش احسان مى‏کرد. و خلاصه دعاى این است که خدا شکر نعمتش و عمل صالح را به وى الهام کند، و او را نیکوکار به پدر و مادرش سازد، و ذریه‏اش را براى او چنان کند که او را براى پدر و مادرش کرده بود. در تفسیر آیه 144 از سوره آل عمران و آیه 17 از سوره اعراف گفتیم که شکر نعمت خدا به معناى حقیقیش این است که بنده خدا خالص براى خدا باشد، پس برگشت معناى دعا به درخواست خلوص نیت و صلاح عمل است. [ نظرات / امتیازها ]

جمله «إِنِّی تُبْتُ إِلَیْکَ وَ إِنِّی مِنَ الْمُسْلِمِینَ» یعنى من به سوى تو برگشتم و از کسانى هستم که امور را تسلیم تو نمودند، به طورى که تو هیچ اراده‏اى نکردى مگر آنکه آنان نیز همان را خواستند، بلکه جز آنچه تو مى‏خواهى نمى‏خواهند. این جمله در مقام بیان علت مطالبى است که در دعا بوده. این آیه از آنجا که دعا را نقل مى‏کند، و آن را رد ننموده، بلکه با وعده قبولى آن را تایید مى‏کند و مى‏فرماید: «أُولئِکَ الَّذِینَ نَتَقَبَّلُ عَنْهُمْ ...» (احقاف/16)، این نکته را روشن مى‏سازد که وقتى توبه و تسلیم خدا شدن در کسى جمع شد، دنبالش خداوند آنچه را که باعث خلوص وى مى‏شود به دل او الهام مى‏کند، و در نتیجه هم ذاتا از مخلصین- به فتحه لام- مى‏شود، و هم عملا از مخلصین- به کسره لام-.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

1-مردى از قبیله ما، با زنى که او نیز از جهنیه بود ازدواج نمود، و آن زن درست بعد از شش ماه از ازدواجش فرزندى آورد، همسرش نزد عثمان بن عفان رفت، و داستان را گفت. عثمان دستور داد زن را سنگسار کنند، جریان به على (علیه‌السلام) رسید، نزد عثمان رفت، که این چه دستورى است که داده‏اى؟ عثمان گفت او شش ماهه زائیده، و مگر چنین چیزى ممکن است؟ حضرت فرمود: مگر نشنیده‏اى که خداى تعالى مى‏فرماید: «وَ حَمْلُهُ وَ فِصالُهُ ثَلاثُونَ شَهْراً»، و از سوى دیگر مدت شیر دادن را دو سال تمام دانسته، و فرموده: «حَوْلَیْنِ کامِلَیْنِ» (بقرة/233) دو سال از سى ماه کسر شود چقدر مى‏ماند، مگر بیش از شش ماه باقى مى‏ماند؟
عثمان گفت: به خدا سوگند متوجه این نکته نبودم. بروید زن را بیاورید، وقتى آوردند دیدند از حکم اعدام سخت ترسیده، بخواهرش گفته بوده از این ماجرا غصه مخور (و مپندار که من براى قبیله ننگى آورده‏ام)، به خدا سوگند احدى غیر از شوهرم با من نزدیکى نکرده.
راوى سپس مى‏گوید: آن کودک بزرگ شد، و پدرش اعتراف کرد که او فرزند من است، چون شبیه‏ترین مردم به پدر خود بود. و باز مى‏گوید: من آن مرد را دیدم که در آخر بیمار شد و تکه‏هاى بدنش در بستر مى‏ریخت.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

1-امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: وقتى بنده خدا سى‏ساله شد به حد بلوغ اشد رسیده، و چون به سن چهل سالگى برسد، به منتهاى بلوغ رسیده، و همین که پا به چهل و یک سالگى بگذارد رو به نقصان گذاشته، و اما کسى که پنجاه‏ساله شده باید خود را مثل کسى بداند که در حال جان کندن است.
علامه طباطبایی: این روایت خالى از این اشعار و اشاره نیست که بلوغ اشد مراتب مختلفى دارد و اولین مرتبه آن که غالبا در سن شانزده سالگى است احتلام است، و مرتبه دوم آن گذشتن شانزده سال دیگر است که مى‏شود سى و سه سالگى. و در نظیر این آیه که در سوره یوسف بود اخبارى دیگر نقل شد.
این را هم باید دانست که در تفسیر آیه اخبارى (نور الثقلین، ج 5، ص 14) نقل شده که آیه را با حسین بن على (علیه‌السلام) و ولادتش در شش ماهگى تطبیق کرده‏اند که البته این روایات همان جنبه تطبیق را دارند، نه اینکه بخواهند نزول آیه را درباره آن جناب بدانند.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]