(قد جاءکم بصائر من ربکم فمن ابصرفلنفسه ومن عمی فعلیها وماانا علیکم بحفیظ):(به تحقیق بصیرتهایی از جانب پروردگارتان به سوی شماآمده ، هر که آنها را ببیند به نفع خودش می باشد و هر کس نبیند به ضرر خوداوست و من نگهبان شما نیستم )،خطاب با مشرکین است و (بصیرت )به معنای دلیل آشکاری است که به وسیله آن هر چیز، آنطور که هست دیده شود و(بصائر)جمع آنست ،بصیرت نسبت به قلب به منزله بینایی است برای چشم ،به هر حال پیامبر می فرماید: حجتها و بصیرتها از جانب پروردگارتان به وسیله وحی برای شما آمد و شما اگر بصیرت را برگزینید فائده آن متوجه خود شمامی شود و اگر نادانی وجهل را انتخاب کنید ضررش متوجه خود شماست ، پس دیدن و ندیدن در این آیه شریفه کنایه از علم و جهل ،یا ایمان و کفر است ،به هرجهت رجوع امر به نفس خود آنهاست و درآخر می فرماید:(ما انا علیکم بحفیظ)یعنی پیامبر صاحب اختیار آنها و دلهای ایشان نیست ،چون رسولخدا(ص ) ناصح مردم است ، نه مالک دلهای آنان و تنها وظیفه او تشویق ایشان برای اطاعت و حرف شنوی از خدا و رسول ،براساس بصیرت می باشد. [ نظرات / امتیازها ]

برگزیده تفسیر نمونه :
(آیه 104)- وظیفه تو اجبار کردن نیست! از این به بعد قرآن یک نوع خلاصه و نتیجه گیرى از آیات گذشته مى‏کند، نخست مى‏گوید: «دلایل و نشانه‏هاى روشن در زمینه توحید و خداشناسى و نفى هرگونه شرک که مایه بصیرت و بینایى است براى شما آمد» (قَدْ جاءَکُمْ بَصائِرُ مِنْ رَبِّکُمْ).
سپس براى این که روشن سازد این دلایل به قدر کافى حقیقت را آشکار مى‏سازد و جنبه منطقى دارد، مى‏گوید: «آنهایى که به وسیله این دلایل چهره حقیقت را بنگرند به سود خود گام برداشته‏اند، و آنها که همچون نابینایان از مشاهده آن خود را محروم سازند به زیان خود عمل کرده‏اند» (فَمَنْ أَبْصَرَ فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ عَمِیَ فَعَلَیْها).
و در پایان آیه از زبان پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله مى‏گوید: «من نگاهبان و حافظ شما نیستم» (وَ ما أَنَا عَلَیْکُمْ بِحَفِیظٍ). [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر کشاف
(قد جاءکم بصائر من ربکم ) هو وارد علی لسان رسول الله صلی الله علیه و سلم ، لقوله (و ما أنا علیکم بحفیظ) و البصیرة نور القلب الذی به یستبصر ، کما أن البصر نور العین الذی به تبصر أی جاءکم من الوحی ، و التنبیه علی ما یجوز علی الله و ما لا یجوز ما هو للقلوب کالبصائر (فمن أبصر) الحق و آمن (فلنفسه ) أبصر و إیاها نفع (و من عمی ) عنه فعلی نفسه عمی و إیاها ضر بالعمی (و ما أنا علیکم بحفیظ) أحفظ أعمالکم و أجازیکم علیها ، إنما أنا منذر و الله هو الحفیظ علیکم . [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر نور
از آیه‏ى 95 تا اینجا در معرّفى خدا و انتقاد از شرک بود، این آیه به منزله‏ى نتیجه و خلاصه‏ى آیات گذشته است. مشابه این آیه در قرآن زیاد است که نتیجه‏ى ایمان وکفر، خوبى وبدى، یا بصیرت وکوردلىِ انسان را متوجّه خود او مى‏داند. همچون: * «لها ما کَسَبَت وعلیها ما اکتسبت» <435> * «مَن‏عَمِلَ صالحاً فلنفسه ومَن اَساء فَعَلیها» <436> * «اِن‏أحسنتُم أحسنتُم لانفُسِکم و اِن‏أساتُم فلها» <437> 1- با نزول قرآن، راه عذرى بر هیچ کس باقى نمانده است. «قد جاءکم بصائر» 2- مردم در انتخاب راه، آزادند. «مَن أبصر ... و مَن عمى» 3- آگاه کردن مردم، از شئون ربوبیّت الهى است. «بصائر من ربّکم» 4- سود ایمان و زیان کفر مردم، به خودشان برمى‏گردد نه خدا. «فلنفسه... فعلیها» 5 - کیفر گروهى از مردم، نشانه باطل بودن تعالیم انبیا نیست، بلکه نشانه‏ى کوردلى خود آنان است. «و مَن عمى» 6- وظیفه‏ى پیامبر، ابلاغ است نه اجبار. «ما أنا علیکم بحفیظ» [ نظرات / امتیازها ]

(آیه 104)- وظیفه تو اجبار کردن نیست! از این به بعد قرآن یک نوع خلاصه و نتیجه گیرى از آیات گذشته مى‏کند، نخست مى‏گوید: «دلایل و نشانه‏هاى روشن در زمینه توحید و خداشناسى و نفى هرگونه شرک که مایه بصیرت و بینایى است براى شما آمد» (قَدْ جاءَکُمْ بَصائِرُ مِنْ رَبِّکُمْ).

سپس براى این که روشن سازد این دلایل به قدر کافى حقیقت را آشکار مى‏سازد و جنبه منطقى دارد، مى‏گوید: «آنهایى که به وسیله این دلایل چهره حقیقت را بنگرند به سود خود گام برداشته‏اند، و آنها که همچون نابینایان از مشاهده آن خود را محروم سازند به زیان خود عمل کرده‏اند» (فَمَنْ أَبْصَرَ فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ عَمِیَ فَعَلَیْها).

و در پایان آیه از زبان پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله مى‏گوید: «من نگاهبان و حافظ شما نیستم» (وَ ما أَنَا عَلَیْکُمْ بِحَفِیظٍ).

[ نظرات / امتیازها ]

1- با نزول قرآن، راه عذرى بر هیچ کس باقى نمانده است. «قد جاءکم بصائر»
2- مردم در انتخاب راه، آزادند. «مَن أبصر ... و مَن عمى»
3- آگاه کردن مردم، از شئون ربوبیّت الهى است. «بصائر من ربّکم»
4- سود ایمان و زیان کفر مردم، به خودشان برمى‏گردد نه خدا. «فلنفسه... فعلیها»
5 - کیفر گروهى از مردم، نشانه باطل بودن تعالیم انبیا نیست، بلکه نشانه‏ى کوردلى خود آنان است. «و مَن عمى»
6- وظیفه‏ى پیامبر، ابلاغ است نه اجبار. «ما أنا علیکم بحفیظ»
[ نظرات / امتیازها ]

از آیه‏ى 95 تا اینجا در معرّفى خدا و انتقاد از شرک بود، این آیه به منزله‏ى نتیجه و خلاصه‏ى آیات گذشته است.
مشابه این آیه در قرآن زیاد است که نتیجه‏ى ایمان وکفر، خوبى وبدى، یا بصیرت وکوردلىِ انسان را متوجّه خود او مى‏داند. همچون:
* «لها ما کَسَبَت وعلیها ما اکتسبت» [435]
* «مَن‏عَمِلَ صالحاً فلنفسه ومَن اَساء فَعَلیها» [436]
* «اِن‏أحسنتُم أحسنتُم لانفُسِکم و اِن‏أساتُم فلها» [437]

--------------------------------------------------------------------------------
435) بقره، 286.
436) فصّلت، 46.
437) اسراء، 7.



پیام ها

1- با نزول قرآن، راه عذرى بر هیچ کس باقى نمانده است. «قد جاءکم بصائر»
2- مردم در انتخاب راه، آزادند. «مَن أبصر ... و مَن عمى»
3- آگاه کردن مردم، از شئون ربوبیّت الهى است. «بصائر من ربّکم»
4- سود ایمان و زیان کفر مردم، به خودشان برمى‏گردد نه خدا. «فلنفسه... فعلیها»
5 - کیفر گروهى از مردم، نشانه باطل بودن تعالیم انبیا نیست، بلکه نشانه‏ى کوردلى خود آنان است. «و مَن عمى»
6- وظیفه‏ى پیامبر، ابلاغ است نه اجبار. «ما أنا علیکم بحفیظ»



[ نظرات / امتیازها ]

بعد از ذکر آیات دالۀ بر وحدانیت و کمال قدرت و علم، بیان رفع اعتذار فرماید: قَدْ جٰاءَکُمْ بَصٰائِرُ مِنْ رَبِّکُمْ :بگو اى پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله به تحقیق آمد به شما بینات و دلائل ظاهره از جانب پروردگار شما و وضوح آن بر وجهى است که گوئیا آن را مى توان دید فَمَنْ أَبْصَرَ فَلِنَفْسِهِ :پس هرکه ببیند حق را و تصدیق آن نماید به وسیله بصائر و تفکر در آن، پس نفع ایمان و تصدیق مر او را باشد و فایده ثواب آن راجع به او شود وَ مَنْ عَمِیَ فَعَلَیْهٰا :و هرکه کور شد قلب او از تدبر در حجج ظاهره و بدان سبب گمراه گردید، پس ضرر و وبال آن بر او خواهد بود و بگو اى پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله وَ مٰا أَنَا عَلَیْکُمْ بِحَفِیظٍ :و نیستم من بر شما نگهبان که محافظت اعمال شما کنم و برآن شما را جزا دهم، چه بر من فقط همین تبلیغ است و حق تعالى حافظ اعمال شما و شما را مجازات خواهد داد نزول این آیه قبل از امر قتال بود و چون حضرت پیغمبر صلى اللّه علیه و آله به آن مأمور شد حفیظ شد بر آنها و ایشان را به اعمال و افعال قبیحه جزا داد که آن قتل و اسیرى ایشان بود

تبصره آیه شریفۀ «فَمَنْ أَبْصَرَ فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ عَمِیَ فَعَلَیْهٰا» دلیل است بر آنکه بندگان مختارند در افعال خود به وجوهى: 1 بصیرت در بیّنات الهى که موجب هدایت و کورى در آیات که سبب ضلالت است، منوط به اختیار خود شخص مى باشد 2 چون قوۀ فعل و ترک در شخص مساوى است، اختیار ثابت شود

3 اگر جبر باشد، ثواب و عقاب در اعمال لغو خواهد بود [ نظرات / امتیازها ]

قَدْ جٰاءَکُمْ بَصٰائِرُ مِنْ رَبِّکُمْ فَمَنْ أَبْصَرَ فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ عَمِیَ فَعَلَیْهٰا وَ مٰا أَنَا عَلَیْکُمْ بِحَفِیظٍ شاید آیه اشاره به این دارد که خدا را بچشم سر نتوان دید لکن از طریق برهان بچشم بصیرت و از راه قلب آثار جمال و جلال او را توان مشاهده نمود در مجمع البیان گفته کلمه بصیرت بمعنى بیّنه و دلالتى است که بوسیله آن هر چیزى را آن طورى که هست مى بینند و بصائر جمع آنست [پایان] و بقول دیگر کلمه بصیرت بمعنى بینائى است نسبت بچشم سر و گفته اند بینائى بهر معنائى که باشد بمعنى ادراک حاسه بصر است،که قوى ترین ادراکات جسمانى است

ظاهرا آیه مى خواهد انسان را خاطر نشان کند که همانا براى شما آمد هدایتهائى که هدایت را از گمراهى تمیز دهید،و حق را از باطل جدا کنید، و هرکس که فکر کند و بفهمد و پیرو حق گردد نفعش عائد خودش مى گردد، و کسى که در آیات قرآن نظر نکند مثل آدم کور آن هم ضررش به خودش برمى گردد و من که رسولم حافظ و نگهبان شما نمیباشم [ نظرات / امتیازها ]

قَدْ جٰاءَکُمْ بَصٰائِرُ مِنْ رَبِّکُمْ مراد از «بَصٰائِرُ» در اینجا دلایل و براهین بر اثبات وجود خدا و یگانگى اوست برخى از این دلایل را خداوند در آیات پیشین بیان کرد که عبارت بودند از: شکافتن دانه و هسته، به وجود آوردن شب و روز، پدید آوردن مردم از یک تن و فروفرستادن آبى که همه چیز را زنده مى کند به کار بردن بصائر در معناى دلایل از باب اطلاق مسبب است بر سبب؛ زیرا بصائر جمع بصیرت است و آن عبارت است از: شناختى که با قلب حاصل مى شود و این شناخت از دلایل و براهین نشأت مى گیرد

فَمَنْ أَبْصَرَ فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ عَمِیَ فَعَلَیْهٰا پس ازآن که خداوند دلیل قطعى بر اثبات حق ارائه کرد مى گوید: هرکه از این دلیل پیروى کند به خود نیکى کرده و هرکه با آن مخالفت کند به خود بدى کرده است: «اگر نیکى کنید به خود مى کنید و اگر بدى کنید به خود مى کنید »

وَ مٰا أَنَا عَلَیْکُمْ بِحَفِیظٍ ؛ من نگهبان شما نیستم، بلکه مژده دهنده و بیم دهنده هستم و تنها خداوند نگهبان و مراقب شماست [ نظرات / امتیازها ]

پس از اقامه حجج وافیه و براهین کافیه بر توحید و تنزیه ساحت الوهیّت پیغمبر اکرم صلى اللّه علیه و آله و سلم مأمور شد به آنکه مردم را متنبّه فرماید که حجّت بر شما تمام شد و موجبات بصیرت و بینائى از خداوند بشما واصل گردید چون بصائر جمع بصیرت است که آن بینائى قلب است و اطلاقش بر دلیل و برهان براى آنست که سبب بصیرت است پس کسى که نور ایمان در قلب او جاى گیر شد و پى بحق و حقیقت برد نفعش عائد خودش شده و مى شود و کسى که کورباطن بود و از دریافت حق محروم شد و به ضلالت و گمراهى باقى ماند وبال و ضررش و اصل به خودش شده و مى شود و من که پیغمبر شمایم حافظ و نگهبان شما نیستم وظیفه من ابلاغ و انذار بود که ادا نمودم دیگر اختیار با خدا است که شما را حفظ کند از شرّ عقائد و اعمالتان یا مجازات فرماید برطبق استحقاقتان در دنیا و آخرت [ نظرات / امتیازها ]