(فقطع دابر القوم الذین ظلموا و الحمدلله رب العالمین ):(پس دنباله گروهی که ستم نمودند قطع شد و ستایش مخصوص پروردگار عالمیان است )،(دابر)دنباله ای است که از پی چیزی می رسد و معنای آیه چنین می شود که هلاکت و نابودی همه ایل و تبار ستمکاران را فرا گرفت و از آنان هیچ اثری باقی نگذاشت و یا احدی از آنها نجات نیافت و این هم به سبب ظلمشان بود، یعنی ظلمشان باعث شد که خدای تعالی آنها را محکوم به هلاکت کند و نسلشان رابراندازد،( فهل تری لهم من باقیه )(23)،(آیا باقیمانده ای از آنان رامی بینی ). و در آخر ستایش پروردگار را نمود ،چون همه این بلاهایی که بر سر آنها آمدنتیجه ظلم و کفر خودشان بود و هیچ ملامتی در این عمل متوجه خدای متعال نیست ، بلکه او سزاوار مدح و ثناست ، چون او در باره آنها جز به مقتضای حکمتش رفتار نکرده و در راهی که منتهی به هلاکت آنها شد، پروردگار آنها رافقط به سوی چیزی که خودشان برگزیدند سوق داد،پس هر خواری و زشتی سزاوار کافران و هر حمد و ثنایی در خور پروردگار عالمیان است . [ نظرات / امتیازها ]

برگزیده تفسیر نمونه، ج‏1، ص: 596
آیه 45)- «و به این ترتیب جمعیت ستمکاران ریشه کن شد، و نسل دیگرى از آنها به پا نخاست» (فَقُطِعَ دابِرُ الْقَوْمِ الَّذِینَ ظَلَمُوا).
و از آنجا که خداوند در به کار گرفتن عوامل تربیت در مورد آنها هیچ گونه کوتاهى نکرده، در پایان آیه مى‏فرماید: «ستایش و حمد مخصوص خداوندى است که پروردگار و مربى همه جهانیان است» (وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ).
این جمله نشانه آن است که قطع ریشه ظلم و فساد و نابود شدن نسلى که بتواند این کار را ادامه دهد، به قدرى اهمیت دارد که جاى شکر و سپاس است.
در حدیثى از امام صادق علیه السّلام مى‏خوانیم: «هر کس بقاى ستمگران را دوست دارد، مفهومش این است که دوست مى‏دارد معصیت خدا شود (موضوع ظلم به اندازه‏اى مهم است که) خداوند تبارک و تعالى در برابر نابود ساختن ظالمان خود را حمد و ستایش کرده است و فرموده: دنباله قوم ستمگر بریده شد و سپاس مخصوص خداوند پروردگار جهانیان است». [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر کشاف
(فقطع دابر القوم ) آخرهم لم یترک منهم أحد ، قد استؤصلت شأفتهم (و الحمد لله رب العالمین ) إیذان بوجوب الحمد عند هلاک الظلمة و أنه من أجل النعم و أجزل القسم . و قرئ (فتحنا) بالتشدید . [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر المیزان ( خلاصه )
(45)(فقطع دابر القوم الذین ظلموا و الحمدلله رب العالمین ):(پس دنباله گروهی که ستم نمودند قطع شد و ستایش مخصوص پروردگار عالمیان است )،(دابر)دنباله ای است که از پی چیزی می رسد و معنای آیه چنین می شود که هلاکت و نابودی همه ایل و تبار ستمکاران را فرا گرفت و از آنان هیچ اثری باقی نگذاشت و یا احدی از آنها نجات نیافت و این هم به سبب ظلمشان بود، یعنی ظلمشان باعث شد که خدای تعالی آنها را محکوم به هلاکت کند و نسلشان رابراندازد،( فهل تری لهم من باقیه )(23)،(آیا باقیمانده ای از آنان رامی بینی ). و در آخر ستایش پروردگار را نمود ،چون همه این بلاهایی که بر سر آنها آمدنتیجه ظلم و کفر خودشان بود و هیچ ملامتی در این عمل متوجه خدای متعال نیست ، بلکه او سزاوار مدح و ثناست ، چون او در باره آنها جز به مقتضای حکمتش رفتار نکرده و در راهی که منتهی به هلاکت آنها شد، پروردگار آنها رافقط به سوی چیزی که خودشان برگزیدند سوق داد،پس هر خواری و زشتی سزاوار کافران و هر حمد و ثنایی در خور پروردگار عالمیان است . [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر نور
امام صادق‏علیه السلام فرمود: کسى که دوست داشته باشد ظالم باقى باشد، در واقع دوست دارد که خداوند معصیت و نافرمانى شود، همانا خداوند خویشتن را به جهت هلاک کردن ظالمان ستوده است. «فقطع... و الحمدللّه» <336> 1- ستم، ماندنى نیست. «قطع» 2- ظلم، در نسل هم مؤثر است. «دابر» 3- انقراض ونابودى ستمگران، حتمى است. (ظلم تمدّن‏ها را ریشه‏کن مى‏کند) «فقطع دابر» چنانکه در جاى دیگر مى‏فرماید: «فهل ترى لهم من باقیة» <337> 4- بى توجّهى به هشدار انبیا ظلم است. «نسوا ما ذکروا... الّذین ظلموا» 5 - گاهى رفاه فراوان، زمینه‏ى ظلم است. «فتحنا علیهم ابواب کلّ شى‏ء... الّذین ظلموا» 6- در تاریخ اقوامى بوده‏اند که هیچ اثرى از آنان نیست. «فقطع دابر» 7- نابود کردن ستمکار، کارى پسندیده است. «والحمدللَّه» 8 - هنگام نابودى ستمگران، باید خدا را شکر کرد. «فقطع ... والحمدللَّه» 9- هلاکت ظالمان، عامل تربیت دیگران است. «ربّ العالمین» [ نظرات / امتیازها ]

(آیه 45)- «و به این ترتیب جمعیت ستمکاران ریشه کن شد، و نسل دیگرى از آنها به پا نخاست» (فَقُطِعَ دابِرُ الْقَوْمِ الَّذِینَ ظَلَمُوا).

و از آنجا که خداوند در به کار گرفتن عوامل تربیت در مورد آنها هیچ گونه کوتاهى نکرده، در پایان آیه مى‏فرماید: «ستایش و حمد مخصوص خداوندى است که پروردگار و مربى همه جهانیان است» (وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ).

این جمله نشانه آن است که قطع ریشه ظلم و فساد و نابود شدن نسلى که بتواند این کار را ادامه دهد، به قدرى اهمیت دارد که جاى شکر و سپاس است.

در حدیثى از امام صادق علیه السّلام مى‏خوانیم: «هر کس بقاى ستمگران را دوست دارد، مفهومش این است که دوست مى‏دارد معصیت خدا شود (موضوع ظلم به اندازه‏اى مهم است که) خداوند تبارک و تعالى در برابر نابود ساختن ظالمان خود را حمد و ستایش کرده است و فرموده: دنباله قوم ستمگر بریده شد و سپاس مخصوص خداوند پروردگار جهانیان است».

[ نظرات / امتیازها ]

تفسیر کشاف
(فقطع دابر القوم ) آخرهم لم یترک منهم أحد ، قد استؤصلت شأفتهم (و الحمد لله رب العالمین ) إیذان بوجوب الحمد عند هلاک الظلمة و أنه من أجل النعم و أجزل القسم . و قرئ (فتحنا) بالتشدید [ نظرات / امتیازها ]

برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 45)- «و به این ترتیب جمعیت ستمکاران ریشه کن شد، و نسل دیگرى از آنها به پا نخاست» (فَقُطِعَ دابِرُ الْقَوْمِ الَّذِینَ ظَلَمُوا).

و از آنجا که خداوند در به کار گرفتن عوامل تربیت در مورد آنها هیچ گونه کوتاهى نکرده، در پایان آیه مى‏فرماید: «ستایش و حمد مخصوص خداوندى است که پروردگار و مربى همه جهانیان است» (وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ).

این جمله نشانه آن است که قطع ریشه ظلم و فساد و نابود شدن نسلى که بتواند این کار را ادامه دهد، به قدرى اهمیت دارد که جاى شکر و سپاس است.

در حدیثى از امام صادق علیه السّلام مى‏خوانیم: «هر کس بقاى ستمگران را دوست دارد، مفهومش این است که دوست مى‏دارد معصیت خدا شود (موضوع ظلم به اندازه‏اى مهم است که) خداوند تبارک و تعالى در برابر نابود ساختن ظالمان خود را حمد و ستایش کرده است و فرموده: دنباله قوم ستمگر بریده شد و سپاس مخصوص خداوند پروردگار جهانیان است [ نظرات / امتیازها ]

امام صادق‏علیه السلام فرمود: کسى که دوست داشته باشد ظالم باقى باشد، در واقع دوست دارد که خداوند معصیت و نافرمانى شود، همانا خداوند خویشتن را به جهت هلاک کردن ظالمان ستوده است. «فقطع... و الحمدللّه» [336]
336) معانى‏الاخبار، ص‏252.


پیام ها

1- ستم، ماندنى نیست. «قطع»
2- ظلم، در نسل هم مؤثر است. «دابر»
3- انقراض ونابودى ستمگران، حتمى است. (ظلم تمدّن‏ها را ریشه‏کن مى‏کند) «فقطع دابر» چنانکه در جاى دیگر مى‏فرماید: «فهل ترى لهم من باقیة» [337]
4- بى توجّهى به هشدار انبیا ظلم است. «نسوا ما ذکروا... الّذین ظلموا»
5 - گاهى رفاه فراوان، زمینه‏ى ظلم است. «فتحنا علیهم ابواب کلّ شى‏ء... الّذین ظلموا»
6- در تاریخ اقوامى بوده‏اند که هیچ اثرى از آنان نیست. «فقطع دابر»
7- نابود کردن ستمکار، کارى پسندیده است. «والحمدللَّه»
8 - هنگام نابودى ستمگران، باید خدا را شکر کرد. «فقطع ... والحمدللَّه»
9- هلاکت ظالمان، عامل تربیت دیگران است. «ربّ العالمین»
337) حاقّه، 8 . [ نظرات / امتیازها ]

فَقُطِعَ دٰابِرُ اَلْقَوْمِ اَلَّذِینَ ظَلَمُوا :پس بریده شد آخر آن گروه که ستم نمودند بر خود و منقطع شد اصل و نسب ایشان، یعنى نصرت اولیاى خود نمودیم و دشمنان ایشان را مستأصل ساختیم بر وجهى که یکى از آنها باقى نماند وَ اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ اَلْعٰالَمِینَ :و شکر و سپاس مر ذات الهى راست که پروردگار عالمیان است بر اهلاک ظالمان و چون هلاکت ظالم از جهتى که سبب خلاص مردمان است از جور و ستم، و تخلیص اهل زمین از شر عقاید و اعمال آنها، نعمتى بزرگ و غنیمتى عظیم است، پس هرآینه مهلک آنها سزاوار حمد و ثنا باشد

تنبیه در آیه تعلیم است مؤمنان را که حمد کنند بر کفایت حق تعالى شرّ ظالمان را و دال است بر آنکه اهلاک آنها نعمتى است از جانب حق تعالى که واجب است حمد برآن

على بن ابراهیم از حضرت صادق علیه السّلام: الورع هو الّذى یتورّع عن محارم اللّه ورع آنست که از محارم خدا پرهیز نمائى و از شبهات اجتناب کنى به جهت ترس آنکه نادانسته در حرام افتى و چون منکرى را بینى و انکار نکنى و قادر باشى برآن، پس دوست داشته باشى که عصیان خدا نمائى و هرکه محبّ عاصى الهى شود پس او مبارات نموده با خدا و هرکه بقاى ظالمان را دوست دارد، پس دوستى کرده با اهل عصیان، و حال آنکه حق تعالى، ذات احدیت خود را حمد فرموده بر هلاک ظالمان «فَقُطِعَ دٰابِرُ اَلْقَوْمِ اَلَّذِینَ ظَلَمُوا وَ اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ اَلْعٰالَمِینَ » [ نظرات / امتیازها ]

«فَقُطِعَ دٰابِرُ» 45 فخر: أبو عبیدة گفته است دابر یعنى آن فرد آخر که کارهاى آنها را تدبیر مى کند و بنظر او کار انجام مى شود نابود شود، اصمعى گفته است: یعنى اصل و ریشه ى آنها را خدا قطع کند

«وَ اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ » 45 مجمع: این جمله راهنمائى و تعلیم مردم است بر شکر انعام دفع شر ستمگران، و مى فهماند که نابودى این جور مردم نعمتى است براى دیگران، فضیل بن عیاض گفت: از حضرت امام صادق علیه السّلام پرسیدم: «ورع» چیست ؟ فرمود: آن است که شخص از آنچه خدا حرام کرده است دورى کند و از شبهات پرهیز کند، و اگر منکرى دید جلو بگیرد که اگر کسى دید و توانست جلوگیر شود و نشد، دوستدار معصیت شمرده مى شود، و هرکس دوست بدارد که ستمکار باقى و بجاى بماند، دوستدار معصیت است، و خداوند خود را ستایش کرده است که ستمکاران را نابود نموده است در این جمله «فَقُطِعَ دٰابِرُ اَلْقَوْمِ » تا آخر

فخر: چون اگر آن مردم بیشتر زندگى مى کردند بیشتر ستم و بدکارى مى نمودند ، نابودى آنها نعمتى بود برایشان که گناهشان و مجازاتشان زیادتر نشد، و این جمله ستایشى است بر نعمتها که آن نعمت یکى از آنها است، و نیز نعمت دیگر خداوند که در این جمله حمد برآن شده است این که براى آنها پیغمبر فرستاد و راهنمائى کرد و تنبیه ببأساء و ضرّاء کرد و تشویق به وسیله ى افتتاح ابواب خیر کرد، و چون هیچ وسیله در آنها کارگر نشد، ناگهان نابودشان کرد تا وسیله ى فساد کم شود و عبرت دیگران باشد، پس ستایش باید بشود بر این نعمتها

فى ظلال گوید: أخذ ببأساء و ضرّاء نه از جهت کینه توزى است و انتقام بلکه براى بروز قابلیّتها است چنانکه مفاد آیه بعد «فَتَحْنٰا عَلَیْهِمْ الخ» است تفسیر تنویر المقباس ابن عبّاس: آیت اوّل را این طور معنى کرده است: چه مى گوئید اى مردم مکّه اگر بشما برسد گرفتارى روز بدریا احد یا احزاب ؟ جواب بدهید اگر راست مى گوئید که بتها شریک خدا هستند

سخن ما: 1 آیت اوّل و دوّم استشهادى است از وجدان انسان که بیندیش تا خود بپذیرى که در سختیهاى زندگى یا آن هول و بیچارگى قیامت که شنیده اى، اگر گرفتار شدى به که پناه خواهى برد و از کجا نجات مى طلبى ؟ البتّه این موقع است که آدمى وجدان خود را قاضى مى کند و تصدیق مى کند که امیدگاهش یک حقیقت و واقعیت غیبى است نه آنچه پنداشته و براى خود برگزیده است 2 آیات دیگر تخویف است از گرفتاریهاى ملّتهاى دیگر و تحریک است به پند و عبرت از سرگذشت پیشینیان
[ نظرات / امتیازها ]

فَقُطِعَ دٰابِرُ اَلْقَوْمِ اَلَّذِینَ ظَلَمُوا وَ اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ اَلْعٰالَمِینَ و چنان دنباله کار ستمکاران بریده شد که اثرى از آنها باقى نماند مثل فرعون و فرعونیان و نیز قوم عاد و ثمود و باقى کافرین ستمکاران و حمد و ستایش مخصوص پروردگار عالمیان است بر اهلاک ظالمین و تخلیص مردمان از شرّ آنها [ نظرات / امتیازها ]

ظلم در عالم دوام ندارد خواه بنفس باشد خواه بغیر و خداوند ظالمان را از صفحه زمین تا دانه آخر برمى چیند و یک نفر را باقى نمى گذارد که مردم پیروى آنها را نمایند و چون هلاک اعداء خدا و اعلاء کلمه حق و خلاصى اهل ایمان از شرّ و فساد آنها از مواهب الهیّه است جاى حمد و ثنا است چنانچه از مراجعه بتواریخ معلوم مى شود که طوائف ستم پیشگان بکلّى منقرض و نابود شدند [ نظرات / امتیازها ]