(و انذر به الذین یحافون ان یحشروا الی ربهم لیس لهم من دونه ولی و لا شفیع لعلهم یتقون ):(و کسانی را که از محشور شدن در روزی که جز خداولی و شفیعی نیست ترس دارند، با این قرآن بیم ده ،باشد که پرهیزگارشوند)منظور از خوف از حشر، یعنی ، خوفی که انسان را به یقین رهنمون می شود، منظور کسانی هستند که از روز حشر بسوی پرودگارشان ، می ترسند و به آن یقین دارند و اگر چه که انذار پیامبر عام است و شامل همه مردم می شود،اماانذار و بیم دادن تنها مفید به حال کسانی است که گوش شنوا دارند و از قیامت دردلشان بیم هست و سودی به حال کسانی که معارض هستند و خود را بی نیازمی بینند، ندارد، چون همین ترس از عذاب دعوت پیامبر را به فهم مردم نزدیک می کند و مردم خدا ترس به حق نزدیکترند و امید ایمان آوردنشان بیشتر است ،لذا پیامبر باید در انذار چنین کسانی اهتمام بیشتری به خرج دهد ،در ادامه ولایت وشفاعت را به طور کلی از غیر خدا نفی می کند و در بعضی آیات دیگر آن رامقید به اذن خدا می نماید،(من ذالذی یشفع عنده الا باذنه )(28)،(کیست که در درگاه اوبدون اذنش شفاعت کند). امااینکه در این آیه مطلقا آن را نفی فرمود، در واقع نفی شفاعت از بتها ومعبودهای خیالی است که مشرکان قائل بوده اند و اینکه فرمود: (لعلهم یتقون )یعنی آنها را انذار کن تا شاید از صفات جلاله الهی مثل قهر و غلبه او بترسند و ایمان بیاورند. [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر نمونه :
(آیه 51)- در پایان آیه قبل فرمود که نابینا و بینا یکسان نیستند، و به دنبال آن در این آیه به پیامبر صلّى اللّه علیه و آله دستور مى‏دهد «به وسیله قرآن کسانى را انذار و بیدار کن که از روز رستاخیز بیم دارند» (وَ أَنْذِرْ بِهِ الَّذِینَ یَخافُونَ أَنْ یُحْشَرُوا إِلى‏ رَبِّهِمْ).
یعنى کسانى که تا این اندازه چشم قلب آنها گشوده است که احتمال مى‏دهند حساب و کتابى در کار باشد، در پرتو این احتمال، و ترس از مسؤولیت، آمادگى براى پذیرش حق یافته‏اند.
سپس مى‏گوید: این گونه افراد بیدار دل از آن روز مى‏ترسند که «جز خدا پناهگاه و شفاعت کننده‏اى وجود ندارد» (لَیْسَ لَهُمْ مِنْ دُونِهِ وَلِیٌّ وَ لا شَفِیعٌ).
آرى! این گونه افراد را انذار کن و دعوت به سوى حق بنما «زیرا امید تقوا و پرهیزکارى در باره آنها هست» (لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ). [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر کشاف
(و أنذر به ) الضمیر راجع إلی قوله (ما یوحی إلی ) و (الذین یخافون أن یحشروا) إما قوم داخلون فی الإسلام مقرون بالبعث إلا أنهم مفرطون فی العمل فینذرهم بما یوحی إلیه (لعلهم یتقون ) أی یدخلون فی زمرة المتقین من المسلمین . و إما أهل الکتاب لأنهم مقرون بالبعث . و إما ناس من المشرکین علم من حالهم أنهم یخافون إذا سمعوا بحدیث البعث أن یکون حقا فیهلکوا ، فهم ممن یرجی أن ینجع فیهم الإنذار ، دون المتمردین منهم ، فأمر أن ینذر هؤلاء . و قوله (لیس لهم من دونه ولی و لا شفیع ) فی موضع الحال من یحشروا ، بمعنی یخافون أن یحشروا غیر منصورین و لا مشفوعا لهم ، و لا بد من هذه الحال ، لأن کلا محشور ، فالمخوف إنما هو الحشر علی هذه الحال . [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر المیزان ( خلاصه )
(51)(و انذر به الذین یحافون ان یحشروا الی ربهم لیس لهم من دونه ولی و لا شفیع لعلهم یتقون ):(و کسانی را که از محشور شدن در روزی که جز خداولی و شفیعی نیست ترس دارند، با این قرآن بیم ده ،باشد که پرهیزگارشوند)منظور از خوف از حشر، یعنی ، خوفی که انسان را به یقین رهنمون می شود، منظور کسانی هستند که از روز حشر بسوی پرودگارشان ، می ترسند و به آن یقین دارند و اگر چه که انذار پیامبر عام است و شامل همه مردم می شود،اماانذار و بیم دادن تنها مفید به حال کسانی است که گوش شنوا دارند و از قیامت دردلشان بیم هست و سودی به حال کسانی که معارض هستند و خود را بی نیازمی بینند، ندارد، چون همین ترس از عذاب دعوت پیامبر را به فهم مردم نزدیک می کند و مردم خدا ترس به حق نزدیکترند و امید ایمان آوردنشان بیشتر است ،لذا پیامبر باید در انذار چنین کسانی اهتمام بیشتری به خرج دهد ،در ادامه ولایت وشفاعت را به طور کلی از غیر خدا نفی می کند و در بعضی آیات دیگر آن رامقید به اذن خدا می نماید،(من ذالذی یشفع عنده الا باذنه )(28)،(کیست که در درگاه اوبدون اذنش شفاعت کند). امااینکه در این آیه مطلقا آن را نفی فرمود، در واقع نفی شفاعت از بتها ومعبودهای خیالی است که مشرکان قائل بوده اند و اینکه فرمود: (لعلهم یتقون )یعنی آنها را انذار کن تا شاید از صفات جلاله الهی مثل قهر و غلبه او بترسند و ایمان بیاورند. [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر نور
در قرآن بارها خداوند به پیامبرصلى الله علیه وآله فرموده است که هشدار تو تنها در دل خداترسان اثر مى‏کند، مثل: «انّما تنذر من اتّبع الذّکر و خَشِى الرّحمن» <348> و «انّما تنذر الّذین یخشون ربّهم بالغیب» <349> 1- آمادگى افراد، شرط تأثیر گذارى هدایت انبیا است. «الّذین یخافون» 2- عقیده به معاد، کلید تقوى است. «یخافون ان یحشروا ... لعلّهم یتّقون» [ نظرات / امتیازها ]

(آیه 51)- در پایان آیه قبل فرمود که نابینا و بینا یکسان نیستند، و به دنبال آن در این آیه به پیامبر صلّى اللّه علیه و آله دستور مى‏دهد «به وسیله قرآن کسانى را انذار و بیدار کن که از روز رستاخیز بیم دارند» (وَ أَنْذِرْ بِهِ الَّذِینَ یَخافُونَ أَنْ یُحْشَرُوا إِلى‏ رَبِّهِمْ).

یعنى کسانى که تا این اندازه چشم قلب آنها گشوده است که احتمال مى‏دهند حساب و کتابى در کار باشد، در پرتو این احتمال، و ترس از مسؤولیت، آمادگى براى پذیرش حق یافته‏اند.

سپس مى‏گوید: این گونه افراد بیدار دل از آن روز مى‏ترسند که «جز خدا پناهگاه و شفاعت کننده‏اى وجود ندارد» (لَیْسَ لَهُمْ مِنْ دُونِهِ وَلِیٌّ وَ لا شَفِیعٌ).

آرى! این گونه افراد را انذار کن و دعوت به سوى حق بنما «زیرا امید تقوا و پرهیزکارى در باره آنها هست» (لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ).

[ نظرات / امتیازها ]

1- آمادگى افراد، شرط تأثیر گذارى هدایت انبیا است. «الّذین یخافون»
2- عقیده به معاد، کلید تقوى است. «یخافون ان یحشروا ... لعلّهم یتّقون»
[ نظرات / امتیازها ]

«وَ أَنْذِرْ بِهِ اَلَّذِینَ یَخٰافُونَ » 51 طبرى: یعنى اى پیغمبر بترسان به وسیله قرآن آنهائى را که بواسطه ى علم به قیامت مى ترسند محشور بسوى خداوند شوند و اگر او عذابشان کند کسى نیست که یارشان باشد و یارى شان کند

مجمع: از ضحّاک نقل شده است: یعنى از خداوند بترسان آنها را که مى دانند بسوى خدا محشور مى شوند، و از امام صادق (ع) نقل شده است: یعنى بقرآن بترسان و خبردار کن کسانى را که امیدوار هستند بوصول بعالم پروردگار و آرزومند نعمتهاى او هستند

فخر: در مقصود از کلمه ى «اَلَّذِینَ » سه قول است: اوّل مقصود کافرانى هستند که از فرموده هاى پیغمبر (ص) در دلشان ترس تولید شده است و شاید گفته ى پیغمبر (ص) درست باشد دوّم مقصود مؤمنین است که چون معتقد به قیامت هستند از آن ترسان هستند، سوّم عموم مردم مقصود است، زیرا هر عاقلى در دل خود ترسى از قیامت و پس از مرگش دارد، اگرچه معتقد به چیزى نباشد، و جهت اینکه تخصیص داده شده است انذار پیغمبر (ص) به آنها که مى ترسند از حشر بسوى خدا آن است که این گونه مردم بیشتر از گفتار پیغمبر استفاده مى کنند، و خوف آنها وادارشان مى کند که بیشتر و بهتر خود را براى عالم دیگر مجهّز نمایند

تفسیر تنویر المقباس: آیت اوّل «قُلْ لاٰ أَقُولُ لَکُمْ » تا آخر در جواب ابو جهل و حارث و عیینه و دیگر یاران او نازل شده است و این آیه از «أَنْذِرْ» تا آخر از براى مردم موالى و زرخرید و تحت فرمان نازل شد و مقصود از جمله ى «اَلَّذِینَ یَخٰافُونَ » آن کسان است که مى دانند و یقین دارند مثل بلال و صهیب و عمّار یاسر و خبّاب بن ارتّ و سلمان و سالم مولاى ابى حذیفه و مهجع و عامر ابن فهیره

تفسیر کشّاف: یعنى بترسان بوحى آنها که مسلمان مفرط در عمل هستند و مواظب وظایف خود نیستند

«لَیْسَ لَهُمْ مِنْ دُونِهِ » 51 فخر: زجّاج گفته است: این جمله حال است و عامل آن یخافون است، و معنى این طور است: آنها که مى ترسند از حشر بسوى خداوند بااینکه دوست و میانجى غیر از خدا ندارند

انوار التنزیل قاضى: این جمله در محل حال است براى «یُحْشَرُوا» یعنى مى ترسند از حشر باین حالت که غیر خدا دوست و شفیع ندارند

تفسیر ابو السعود: مانند قاضى روابط کلمات را بمثل قاضى گفته است و چنین معنى کرده است: انذار کن آن کسان را که مى ترسند محشور و فراهم شوند بسوى خداوند در صورتى که یارى نشدگان هستند از طرف آنها که یاور خود مى پنداشتند

تفسیر نیشابورى: اگر کلمه ى «هم» بمعنى ایشان، مقصود کافران باشد معنى واضح است که براى آنها جز خدا یاور و شفیع نیست، و اگر مقصود مؤمنین باشد، و کسى مانند ملائکه و پیغمبران براى آنها شفاعت کنند البتّه به اجازۀ خدا است پس براى مؤمنین هم جز خدا شفیعى نیست [ نظرات / امتیازها ]

وَ أَنْذِرْ بِهِ اَلَّذِینَ یَخٰافُونَ أَنْ یُحْشَرُوا إِلىٰ رَبِّهِمْ ضمیر در «به» به قرآن برمى گردد، قرآنى که در آیۀ «إِنْ أَتَّبِعُ إِلاّٰ مٰا یُوحىٰ إِلَیَّ » پیش تر بدان اشاره شد مفسّران در اینکه مراد از «اَلَّذِینَ یَخٰافُونَ أَنْ یُحْشَرُوا إِلىٰ رَبِّهِمْ » چه کسانى مى باشند، اختلاف نظر دارند: آیا مراد مؤمنانند یا کافران ؟ چرا که برخى از آنها تحت تأثیر هشدار و بیم دادن پیامبر قرار مى گرفتند؛ چنان که این موضوع در تفسیر رازى آمده است

به اعتقاد من پس ازآن که پیامبر صلّى اللّه علیه و آله مردم را بیم داد و حجت بر آنان تمام شد، خداى سبحان به وى دستور داد که انذار و بیم دادن مؤمنان را ادامه دهد، تا ایمان و آگاهى شان به دین و احکامش افزایش یابد و نیز کسانى را انذار کند که مؤمن نیستند؛ امّا امید مى رود که با ادامه و تکرار انذار ایمان بیاورند

لَیْسَ لَهُمْ مِنْ دُونِهِ وَلِیٌّ وَ لاٰ شَفِیعٌ لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ اى محمّد! وقتى آنها را انذار مى کنى به تو گوش فرامى دهند و انذارت برایشان سود مى بخشد و درک مى کنند که غیر از خدا یاور و بدون اجازۀ او شفاعت کننده اى ندارند [ نظرات / امتیازها ]

انذار و تخویف نسبت به کسانى مفید است که معتقد بمعاد باشند یا اقلاّ احتمال آن را بدهند و قدر مشترک انتظار وقوع آن است اما کسانى که معتقد باشند به آنکه معادى نیست انذار نسبت به آنها فائده ندارد و چیزى که به آن انذار مى شود قرآن است که به پیغمبر (ص) وحى شده و در آیه قبل باین عنوان ذکر گردیده است و مشتمل بر وعد و وعید است که انذار به آن حاصل مى شود و ناصر و شفیع در دنیا و آخرت منحصر به آنست چون شفاعت و نصرت انبیا و اولیاء هم به برکت وحى الهى است که خلق را هدایت بتوسل به ایشان نموده است و نتیجه کلیّه پرهیزکارى است که موجب نجات ابدى است چنانچه در مجمع از حضرت صادق (ع) روایت نموده است که انذار کن بقرآن آن کسانى را که امیدوارند و اصل به پروردگارشان شوند و ترغیب نما ایشان را به چیزى که نزد او است پس همانا قرآن شفاعت کنندۀ است که شفاعت آن پذیرفته مى شود و محتمل است ضمیر من دونه راجع بربّ باشد و انحصار اعانت و شفاعت بحق بمناسبت آنست که قوّه اعانت از او است و اذن شفاعت از آن او و اللّه اعلم [ نظرات / امتیازها ]