(و من اللیل فاسجد له و سبحه لیلا طویلا):(و در شبانگاه به سجده خدابپرداز و مقداری طولانی از شب را به تسبیح او صبح گردان )می فرماید: قرآن حقیقتا از ناحیه خداوند به نحو تدریجی نازل شده و احتمال مداخله شیطان وهواهای نفسانی درآن نمی رود،چون نازل کننده آن خدای تعالیست .پس تو احکام و فرامین قرآن را که حکم نازله از جانب خدای تعالیست اطاعت کن ،و بر تو واجب است که در برابر حکم قرآن صبر کنی و هرگز در میان مردم از افرادگناهکار یا کفران پیشه اطاعت نکن ، (آثم ) یعنی مسلمان متصف به معصیت و آلوده به گناه ، و (کفور)یعنی کافری که در کفر مبالغه می کند، و معنای ضمنی آیه این است که وقتی گناهکار تو را به گناه خود دعوت می کند از او اطاعت مکن و کفور هم وقتی تو رابه کفر خود فرا می خواند او را اجابت نکن ، چون گناه آثم و کفر کافر هر دو مخالف حکم پروردگار توست ، در عوض بر ذکر پروردگارت مداومت داشته باش و نماز صبح و عصر را بجا بیاور، ممکن هم هست مراد از (اصیل ) وقت نماز ظهر و عصر باشد.در ادامه می فرماید: در بخشی از شب به سجده بپرداز، که منظور نماز خواندن است واز مقایسه این آیه با آیه قبلی حکم نماز صبح و عصر و مغرب و عشاء نتیجه می شود، و مراد از تسبیح طولانی در شب ، همان نماز شب است . [ نظرات / امتیازها ]

به هر حال این دو آیه در حقیقت بیانگر لزوم توجه شبانه روزى و مستمر به ذات مقدس پروردگار است .
بعضى آنرا به خصوص نمازهاى پنجگانه ، یا به اضافه نماز شب ، یا خصوص نماز صبح و عصر و مغرب و عشا تفسیر کرده اند، ولى ظاهر این است که این نمازها مصداقهائى از این ذکر مستمر الهى ، و تسبیح و سجده در پیشگاه مقدس اوست .
تعبیر به ((لیلا طویلا)) اشاره به این است که مقدار زیادى از شب را تسبیح خدا کن ، در حدیثى از امام على بن موسى الرضا (علیه السلام ) در تفسیر آن آمده که در پاسخ این سؤ ال که منظور از این تسبیح چیست ؟ فرمود: منظور نماز شب است !.
ولى بعید نیست که این تفسیر نیز از قبیل بیان مصداق روشن باشد، چرا که نماز شب در تقویت روح ایمان ، و تهذیب نفوس ، و زنده نگهداشتن اراده انسان در طریق اطاعت خدا، تاءثیر فوق العاده اى دارد.
در اینجا باید به این نکته توجه داشت که دستورهاى پنجگانه آیات فوق گرچه به صورت برنامه اى براى پیامبر اسلام (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) ذکر شده ، ولى در حقیقت سرمشقى است براى همه کسانى که در مسیر رهبرى معنوى و انسانى جامعه بشرى گام بر مى دارند.
آنها باید بدانند بعد از اطمینان و ایمان کامل به هدف و رسالتى که دارند لازم است صبر و استقامت پیشه کنند، و از انبوه مشکلات راه ، وحشت نداشته باشند چرا که هدایت یک جمعیت به خصوص زمانى که در مقابل انسان افراد ناآگاه و دشمنان لجوج وجود داشته باشند، همیشه تواءم با مشکلات عظیم بوده و هست ،
و اگر صبر و استقامت رهبران نباشد هیچ رسالتى به ثمر نمى رسد.
و در مرحله بعد باید در برابر وسوسه هاى شیاطینى که مصداق آثم و کفورند و با انواع حیل و تزویر سعى در منحرف ساختن رهبران و پیشوایان مى کنند، تا رسالت آنها عقیم ماند، با کمال قدرت مقاومت کنند، نه فریب تطمیع بخورند و نه واهمه اى از تهدید به خود راه دهند.
و در تمام مراحل براى کسب قدرت روحى ، و نیروى اراده ، عزم راسخ ، و تصمیم آهنین ، هر صبح و شام به یاد خدا باشند، و پیشانى را بر درگاهش بسایند مخصوصا از عبادتهاى شبانه و راز و نیاز با او مدد گیرند که اگر این امور رعایت شود پیروزى حتمى است .
و اگر در پاره اى از مراحل مصیبت و شکستى رخ دهد در پرتو این اصول مى توان آنها را جبران کرد برنامه زندگى پیامبر اسلام (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) و دعوت و رسالت او سرمشق مؤ ثرى براى رهروان این راه است .
[ نظرات / امتیازها ]