(کانهم یوم یرونها لم یلبثوا الا عشیه او ضحیها):(روزی که وقتی آن رامی بینند، چنین به نظر می رسد که بیش از شبی یا بامدادی با دنیا فاصله نداشته اند)خطاب به رسولخدا ص می فرماید: ای محمد ص از تو در باره قیامت می پرسندکه زمان وقوع آن ، چه وقتی است و قیامت کی بپا می شود؟ ولی تو از یادآوری بسیارقیامت چه چیزی بدست می آوری ؟ چون از کثرت ذکر قیامت علم به تاریخ آن حاصل نمی شود، و یا شاید معنا این باشد که می خواهد با استفهام انکاری بفرماید، تو علمی به حقیقت قیامت و خصوصیات آن پیدا نمی کنی ، مگر وقتی که به زمان آن احاطه یابی وقیامت واقع شود و قبل از آن ، وقوع این علم ممکن نیست ، چون انتهای آن به سوی پروردگار توست و حقیقت و صفات قیامت را جز پروردگارت کسی نمی داند و شایدهم آیه می خواهد بفرماید: ساعت قیامت واقع نمی شود، مگر با فنای اشیاء و سقوطاسباب ، بنابراین هیچ سببی فرض نمی شود که بطور حقیقت بین خدا و پدید آمدن قیامت واسطه باشد، در نتیجه زمان هم که در این عالم از اسباب است نمی تواند واسطه باشد،پس روز قیامت در حقیقت توقیت بردار نیست .لذا ما تنها این تکلیف را بر عهده تو نهاده ایم که افرادی را که دلواپس و نگران قیامت هستندازعذاب آن بیم دهی ، ولی زمان وقوع آن درعلم تو وهیچ یک ازمخلوقات نمی گنجد.همینقدر بگویم که قیامت آنقدر به زندگی دنیا نزدیک است که می پندارند پس ازگذشت یک شب یا نصف یک روز، دوباره زنده شده اند و فاصله بین مرگ و قیامت رابه گونه ای احساس می کنند که نسبتش با روز و شب های گذشته عمرشان مانند یک شب و یا یک ظهر است .و یاد قیامت ، ضمانت قرار گرفتن نفس در چنان حالتی است که در پیش روی خودتمام دنیای مادی و زر و زیور آن و هر چه در آنست را بکلی حقیر و پست ببیند. [ نظرات / امتیازها ]

1 - فاصله ولادت تا قیامت ـ در دیدگاه اهل محشر ـ فاصله اى ناچیز و همسان با عصر یک روز و یا وقت چاشت آن
کأنّهم ... لم یلبثوا إلاّ عشیّة أو ضحـها
مراد از «لَبْث» در «لم یلبثوا»، درنگى است که در دنیا و برزخ رخ مى دهد. این زمان گرچه زیاد باشد، در مقایسه با آنچه انسان پس از حشر با آن مواجه خواهد شد، اندک است. براى «عشیّة» معانى متفاوتى ذکر شده است; از قبیل: «ظهر تا غروب»، «آخر روز» و «ظهر تا صبح فردا» (مصباح). «ضحى»; یعنى، گسترش نور خورشید و پهناور شدن روز (مفردات راغب). اضافه «ضحى» به «عشیّة»، براى بیان این نکته است که مقدار صبح یا عصر از یک روز مراد است.

2 - فاصله قیامت و دنیا ـ هرچند طولانى باشد ـ در برابر عظمت حوادث قیامت ناچیز و بسان گذشت نیمروز از عمر دنیا است.
کأنّهم ... لم یلبثوا إلاّ عشیّة أو ضحیها
مفاد «یرونها» ممکن است در ناچیز دیدن دوران گذشته، دخیل باشد; یعنى، دیدن قیامت و رخدادهاى آن، این ذهنیت را در انسان ایجاد مى کند که فاصله طولانى دنیا و برزخ، در نظر او اندک آید.

3 - صحنه قیامت، آشکار و مکشوف در برابر دیدگان تمام انسان ها
کأنّهم یوم یرونها

4 - توجه به نزدیک بودن قیامت و اندک بودن فاصله آن با زندگانى دنیا، افزایش دهنده ترس و نگرانى درباره گرفتارى هاى آن
[ نظرات / امتیازها ]

آیه مورد بحث بسان این آیه است که مى‏فرماید:
... کانهم یوم یرون مایوعدون لم یلبثوا الا ساعة من نهار...
روزى که آنچه را در مورد رستاخیز وعده داده مى‏شوند، بنگرند، گویى جز ساعتى از روز را در دنیا نمانده‏اند...
به باور «قتاده» منظور این است که: اینان هنگامى که سراى آخرت را بنگرند، دنیا در نظرشان ناچیز جلوه مى‏کند، به گونه‏اى که یک عمر زندگى در دنیا در نظر آنان جز ساعتى جلوه نمى‏کند. [ نظرات / امتیازها ]

به قدرى عمر کوتاه دنیا به سرعت مى گذرد، و دوران برزخ نیز سریع طى مى شود که به هنگام قیام قیامت آنها فکر مى کنند تمام این دوران چند ساعتى بیش نبود.
این امر هم ذاتا صحیح است که عمر دنیا بسیار کوتاه و زودگذر است ، و هم در مقایسه با قیامت که تمام عمر جهان در مقایسه با آن لحظه اى بیش ‍ نیست .
((عشیة )) به معنى عصر و ((ضحى )) به موقعى گفته مى شود که آفتاب بالا آمده و شعاع آن گسترده شده است .
در بعضى از آیات قرآن آمده است که در قیامت هنگامى که مجرمان درباره مقدار توقفشان در عالم برزخ یا دنیا به گفتگو مى پردازند بعضى به بعضى دیگر مى گویند شما تنها ده شبانه روز در جهان برزخ توقف کرده اید: یتخافتون بینهم ان لبثتم الا عشرا (طه - 103).
ولى آنها که بهتر فکر مى کنند مى گویند: شما تنها به اندازه یک روز در برزخ درنگ کردید! ((یقول امثلهم طریقة ان لبثتم الا یوما)).
و در جاى دیگر از مجرمان نقل مى کند که وقتى قیامت بر پا مى شود مجرمان سوگند یاد مى کنند که جز یک ساعت توقف نداشتند!
و یوم تقوم الساعة یقسم المجرمون ما لبثوا غیر ساعة (روم - 55).
تفاوت این تعبیرات به خاطر آن است که آنها مى خواهند کوتاهى این مدت را با یک بیان تقریبى منعکس کنند، و هر کدام احساس خود را با تعبیرى بیان مى کنند که همه در یک امر مشترک است و آن کوتاهى عمر این جهان در برابر عمر قیامت است ، و این مطلبى است که انسان را تکان مى دهد و از خواب غفلت بیدار مى سازد. [ نظرات / امتیازها ]