معناى این آیه روشن است، و میان آن و آیه «قَدْ کانَ لَکُمْ آیَةٌ فِی فِئَتَیْنِ الْتَقَتا فِئَةٌ تُقاتِلُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ أُخْرى‏ کافِرَةٌ یَرَوْنَهُمْ مِثْلَیْهِمْ رَأْیَ الْعَیْنِ وَ اللَّهُ یُؤَیِّدُ بِنَصْرِهِ مَنْ یَشاءُ» (آل عمران/13) بنا بر اینکه اشاره باشد به واقعه بدر هیچ منافاتى وجود ندارد. براى اینکه اندک نشان دادنى که در آیه مورد بحث است مقید شده به جمله «إِذِ الْتَقَیْتُمْ» و با همین قید تنافى برداشته شده، گویا خداى سبحان مؤمنین را در اولین برخورد به نظر مشرکین اندک نشان داده، تا مغرور شده و ایشان را غیر قابل اعتناء تلقى کنند و همین معنا ایشان را بر پیاده شدن و جنگیدن دلیر کند، ولى وقتى دست به کار جنگ شده و در هم آمیختند خداوند همان مؤمنین را که تا آن موقع به نظرشان اندک مى‏آمد در نظرهایشان بسیار و دو برابر وانمود، و همین معنا باعث شد که عزیمت‏هایشان سست گشته و دل از دست داده و در نتیجه شکست خوردند.
پس آیه مورد بحث ناظر به اول داستان است، و آیه آل عمران ناظر به بعد از انتقال و اختلاط است «لِیَقْضِیَ اللَّهُ أَمْراً کانَ مَفْعُولًا وَ إِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ» این جمله متعلق است به جمله «یریکموهم» و آن را تعلیل مى‏کند. [ نظرات / امتیازها ]

در الدر المنثور (ج 3 ص 188) است که عبد الرزاق و ابن جریر از عروة بن زبیر (رضى اللَّه عنه) روایت کرده‏اند که گفت: رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) در چند آیه قرآن مامور به جنگیدن و قتال با کفار شده، و اولین صحنه‏اى که آن حضرت در آن حاضر شد بدر بود، و رئیس مشرکین در آن روز عتبة بن ربیعة بن عبد شمس بود، و در روز جمعه شانزدهم رمضان بود که در بدو دو لشکر با هم تلاقى کردند، اصحاب رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) سیصد و اندى نفر بودند، و مشرکین بین نهصد و هزار نفر، روز فرقان همین روز بود که خدا میان حق و باطل جدایى انداخت، و اولین کشته در آن روز مهجع غلام عمر و مردى از انصار بود. خداوند در آن روز مشرکین را شکست داد و بیشتر از هفتاد نفر از ایشان کشته شد و همین مقدار از ایشان اسیر شدند. [ نظرات / امتیازها ]

الدر المنثور (ج 3 ص 188) مى‏نویسد ابن مردویه از على بن ابى طالب (رضى اللَّه عنه) روایت کرده که فرمود: شب فرقان که صبحش روز تلاقى فریقین بود شب جمعه هفدهم ماه رمضان بود.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

در الدر المنثور (ج 3 ص 189) در تفسیر جمله «وَ إِذْ یُرِیکُمُوهُمْ إِذِ الْتَقَیْتُمْ» مى‏گوید که ابن ابى شیبه و ابن جریر و ابو الشیخ و ابن مردویه از ابن مسعود روایت کرده‏اند که گفت: لشکر کفار در روز بدر به نظر ما کم آمدند، حتى من به یک نفر که پهلویم بود گفتم به نظر تو هفتاد نفر هستند؟ گفت: نه بلکه صد نفر مى‏شوند. [ نظرات / امتیازها ]

الدر المنثور (ج 3 ص 189) در تفسیر جمله «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا لَقِیتُمْ ... » دارد که حاکم- وى روایت را صحیح دانسته- از ابى موسى روایت کرده که گفت: رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) آواز را در جنگ کراهت مى‏داشت. [ نظرات / امتیازها ]

الدر المنثور (ج 3 ص 189) مى‏نویسد: ابن ابى شیبه از نعمان بن مقرن روایت کرده که گفت: رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) وقتى که جنگ مى‏شد در اول روز، جنگ نمى‏کرد، و جنگ را تا موقع ظهر تاخیر مى‏انداخت، و وقتى مشغول مى‏شد بادها مى‏وزید و نصرت خدا نازل مى‏شد. [ نظرات / امتیازها ]

کفّار، چون مسلمانان را دیدند، آن چنان در نظرشان کم جلوه کرد که گفتند: ما بردگان خود را مى‏فرستیم تا مسلمین را نابود کنند، [1] ولى چون جنگ شروع شد، در هنگامه‏ى نبرد، مسلمانان را زیاد و دو برابر دیدند و مرعوب شدند. [2] چنانکه در جاى دیگر خداوند مى‏فرماید: «یرونهم مثلَیهم رأى العین» [3]
1) تفسیر صافى‏
2) تفاسیر نمونه و المیزان‏
3) آل عمران، 13 [ نظرات / امتیازها ]