(والذین کفروا بعضهم اولیاء بعض الا تفعلوه تکن فتنه فی الارض و فسادکبیر):(و کسانی که کفر ورزیدند اولیای یکدیگرند و اگر آنچه قبلا گفته شد،انجام ندهید فتنه ای در زمین و فسادی بزرگ به وقوع می پیوندد)، می فرماید:ولایت کفار هم در بین خودشان است و به مؤمنین تجاوز نمی کند، پس مؤمنین نمی توانند آنان را دوست داشته و ولی خود بگیرند واین جمله انشائی و امری است که بصورت خبری آمده و غرض آن ، نهی مؤمنان از ولایت و دوستی کفاراست و آنگاه در جمله بعدی مصلحت تشریع حکم ولایت را بیان می نماید،چون ولایت و دوستی از اموریست که هیچ جامعه ای از آن بی نیاز نیست ووجود آن باعث گسترش همدلی و عدالت در میان افراد جامعه می گردد،اما به عکس دوستی با کفار و آمیزش با آنان موجب فاسد شدن اعتقادات و اخلاق مسلمین می گردد و در نتیجه ، پیروی از حق در نزد مؤمنان به پیروی از هواهای نفسانی و عبادت شیطان تبدیل می شود، همچنانکه در جریان حوادث در طول تاریخ اسلام ، صدق این مطلب به ظهور رسید که چگونه آمیزش با کفار و دوستی با آنان به فتنه و فسادی بزرگ منجر می گردد. [ نظرات / امتیازها ]

آنها از ولایت خاص برخوردار نیستند ولای ارث ولای نصرت ولای تأمین که اشاره شد روایات فراوانی در این کتاب تفسیر شریف کنز الدقائق است خیلی از روایات هم که در نور الثقلین یا تفسیر برهان احیاناً نیامده این یک تفسیر بسیار خوبی است در بحثهای روایی از او غفلت نشود خیلی از روایاتی که ما نقل می‌کنیم مال همین تفسیر کنز الدقائق است که جامعتر است از بعضی از لحاظ از این تفسیرهای روایی ... ایشان این روایات با مبسوطاً نقل می‌کند که وقتی وجود مبارک امام کاظم (سلام الله علیه) مورد سؤال هارون عباسی قرار گرفت و گفت چطور شما از پیغمبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) ارث می‌برید با اینکه پس عموی پیغمبرید و عموی پیغمبر که عباس باشد زنده بود با بودن عمو ارث به فرزندان عمو نمی‌رسد شما چگونه ارث بردید برای اینکه ابوطالب در زمان خود پیغمبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) رحلت کرده بود اینها جوابهای گوناگونی داشتند مهمترین جوابی که آنها می‌دادند این بود که ما از راه فاطمه زهرا (صلوات الله و سلامه علیها) به پیغمبر ما بچه‌های پیغمبریم با بودن فرزند خب نوبت به عمو نمی‌رسد که عمو طبقه دوم است ما فرزند اوییم این عظمت را در موارد حساس ذکر می‌کردند بعد به آیاتی از قرآن کریم هم استشهاد می‌کردند می‌گفتند که خدای سبحان وقتی ذراری حضرت ابراهیم را دارد می‌شمارد یکی از ذراری حضرت ابراهیم یکی از فرزندان حضرت ابراهیم عیسی (سلام الله علیه) است و عیسی (سلام الله علیه) هم از راه مادر ذریه حضرت ابراهیم بود عیسی که پدر نداشت پس معلوم می‌شود کسی که نوه دختری باشد فرزند محسوب می‌شود خب با این استدلالی که وجود مبارک امام کاظم ... به آیه قرآن استشهاد می‌کردند که خداوند فرزندان ابراهیم را که می‌شمارد یکی از آنها عیسی (سلام الله علیه) است و عیسی از راه مادر فرزند ابراهیم خلیل بود اینها هم می‌فرمودند که ما هم از راه فاطمه زهرا (صلوات الله و سلامه علیها) فرزند پیغمبریم گذشته از آن استدلال به این آیات سورهٴ مبارکهٴ انفال استشهاد می‌کردند می‌فرمودند که در جریان ارث گرچه عباس عموی پیغمبر است و با بودن عمو به پسر عمو نمی‌رسد ولی عباس اهل ولایت به این معنا نبود چون خدای سبحان فرمود آنهایی که ایمان آوردند و مهاجرت و هجرت نکردند ﴿ما لَکُمْ مِنْ وَلایَتِهِمْ مِنْ شَیْ‏ءٍ﴾ چون عباس هجرت نکرده است طرفی نمی‌بندند این علی بن ابی‌طالب است هجرت کرده است این فاطمه زهرا (سلام الله علیها) است که هجرت کرده است اینها هستند که سهم می‌برند گاهی از این راه استشهاد می‌کردند و استدلال می‌کردند.
[ نظرات / امتیازها ]

در این آیه به نقطه مقابل جامعه اسلامى، یعنى جامعه کفر و دشمنان اسلام اشاره کرده و مى‏گوید: «آنها که کافر شدند بعضى اولیاى بعضى دیگرند» (وَ الَّذِینَ کَفَرُوا بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ).

یعنى پیوند آنها تنها با خودشان است، و شما حق ندارید با آنها پیوندى داشته باشید، و از آنها حمایت کنید و یا آنها را به حمایت خود دعوت نمایید.
سپس به مسلمانان هشدار مى‏دهد که: «اگر این دستور مهم را نادیده بگیرید، فتنه و فساد عظیمى در زمین و در محیط جامعه شما به وجود خواهد آمد» (إِلَّا تَفْعَلُوهُ تَکُنْ فِتْنَةٌ فِی الْأَرْضِ وَ فَسادٌ کَبِیرٌ).
چه فتنه و فسادى از این بالاتر که خطوط پیروزى شما محو مى‏گردد و دسائس دشمنان در جامعه شما کارگر مى‏شود. [ نظرات / امتیازها ]

بعد از آن حکم کفار را بیان فرماید: وَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا :و آنان که کافر شدند، بَعْضُهُمْ أَوْلِیٰاءُ بَعْضٍ :بعضى از ایشان دوستان بعضى دیگرند در مظاهرت و معاونت، یا در میراث، إِلاّٰ تَفْعَلُوهُ : اگر به جانیاورید آن را که امر فرمودم از پیوستگى با یکدیگر و دوستى با هم و قطع علایق میان شما و میان کفار، تَکُنْ فِتْنَةٌ فِی اَلْأَرْضِ :حاصل شود فتنه در زمین، وَ فَسٰادٌ کَبِیرٌ :و فسادى بزرگ در دین، یعنى اگر دوستى با هم و یارى یکدیگر را نکنند، مهم ایشان روى به خمول نهد، و اهل کفر ظهور، و فسادى عظیم در دین هویدا شود

در مجمع مراد به فتنه در اینجا محبت و میل به ضلالت، و مراد به فساد کبیر، ضعف ایمان است حاصل آنکه عدم تولى مؤمنان با هم و عدم تبراى از کفار و مخالفین دین، منجر به اختلاف کلمه و فتنه و فساد عظیم گردد

کتاب صفات الشیعه للصدوق رحمه الله عن الرّضا علیه السّلام انّه قال: من و الى اعداء اللّه فقد عادى اولیاء اللّه و من عادى اولیاء اللّه فقد عادى اللّه و حقّ على اللّه ان یدخله فى نار جهنّم ایضا قال: انّ ممّن یتّخذ مودّتنا اهل البیت لمن هو اشدّ فتنة على شیعتنا من الدّجّال، فقلت یا ابن رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله و سلّم بما ذا؟ قال: بموالاة اعدائنا و معاداة اولیائنا، انّه اذا کان کذلک اختلط الحقّ بالباطل و اشتبه الامر فلم یعرف مؤمن و منافق شیخ المحدثین صدوق رحمه اللّه روایت نموده به اسانید خود از ابن فضّال که حضرت رضا علیه السّلام فرمود: هرکه موالات کند دشمنان خدا را، پس بتحقیق معادات نموده دوستان خدا را و هرکه دشمنى نماید دوستان خدا را، عداوت ورزیده با حق تعالى، و بر خدا لازم است که او را داخل جهنم فرماید و نیز آن حضرت فرمود: از کسانى که فراگرفته مودت ما اهل بیت را، هرآینه کسى است که شدیدتر باشد فتنۀ او از دجال را وى عرض کرد: به چه سبب اى پسر رسول خدا؟ فرمود: به دوستى نمودن دشمنان ما، و دشمنى دوستان ما، به درستى که وقتى چنین شد، مختلط شود حق به باطل، و مشتبه گردد امر، پس شناخته نشود مؤمن و منافق [ نظرات / امتیازها ]

«إِلاّٰ تَفْعَلُوهُ تَکُنْ فِتْنَةٌ » 73 روح البیان: یعنى اگر آن وابستگى و دوستى میان خود و ارث بردن از یکدگر و قطع رابطه ى با کافران را که مأمور به آن هستید انجام ندهید و پایدار ندارید، ایمان ضعیف مى شود و کفر نمودار

طنطاوى: امروز مفاد این آیه به خوبى نمودار است که زمامداران مسلمین و مردم سیاسى ممالک اسلام خود را به اروپائیها نزدیک مى کنند و به سود آنها با یکدگر مى جنگند و در نتیجه سرزمینهاى اسلام تقسیم میان کافران شده است و هر قسمتى مستعمره و جزء خاک یکى از آنها شده است [ نظرات / امتیازها ]

وَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا بَعْضُهُمْ أَوْلِیٰاءُ بَعْضٍ إِلاّٰ تَفْعَلُوهُ تَکُنْ فِتْنَةٌ فِی اَلْأَرْضِ وَ فَسٰادٌ کَبِیرٌ در این آیه خداى تعالى مسلمین را نهى نموده از دوستى با کفار و یارى آنها اگرچه اقارب باشند و اینکه واگذارند دوستى بعض از آنها را نسبت ببعض دیگر (إِلاّٰ تَفْعَلُوهُ ) یعنى مأمور گردیده اید از پیوستگى با مؤمنین و دوستى بعضى از مؤمنین نسبت ببعض دیگر حتّى در ارث بردن مؤمنین از یکدیگر تفضّلا براى نسبت اسلام است و نسبت قرابت و علقه بین خودتان و بین کفار را قطع نکنید که اگر چنین کنید و نسبت خود را از آنها قطع کنید در فتنه و مفسده بزرگ واقع مى گردید زیرا مادامى که مسلمین ید واحد نباشند یعنى باهم متّحد نباشند مشرکین غالب مى گردند و بر اهل اسلام تجرّى مى کنند و مسلمین را بسوى کفر مى کشانند

[جامع الجوامع طبرسى] [ نظرات / امتیازها ]

نکته ها:
در معناى «إِلاّٰ تَفْعَلُوهُ » ، سه احتمال بیان شده است:

الف: اگر طبق دستور خداوند مبنى بر رابطه ولایت میان مؤمنان عمل نکنید و با کفّار پیوند داشته باشید، فساد بزرگى خواهد بود، چون آنان متّحدند و شما متفرّق

ب: اگر نسبت به مسلمانانِ در فشار بى اعتنایى کنید، ممکن است آنان قتل عام شده، یا از اسلام برگردند

ج: اگر قراردادهاى بین المللى با کفّار را رعایت نکنید و از تعدادى مسلمان حمایت کنید، همه ى کفّار علیه شما بسیج خواهند شد و فسادى بزرگ پیش خواهد آمد
[ نظرات / امتیازها ]

وَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا بَعْضُهُمْ أَوْلِیٰاءُ بَعْضٍ ظاهر آیه این توهم را پیش مى آورد که صرف مشارکت دو نفر در کفر، به طور طبیعى ایجاب مى کند، که هرکدام دیگرى را یارى کند، درحالى که این موضوع با واقعیت تطبیق ندارد؛ زیرا تاریخ برخى از کافران با برخى دیگر جز جنگ و خونریزى نبوده است؛ چنان که تاریخ مسلمانان نیز چنین است تجربه به ما نشان داده است که تنها منافع افراد است که موجب اتّحاد و یا اختلاف مى شود امّا صرف مشارکت در الفاظ و نام هاى دینى نظیر مسلمان و مسیحى هرچند تا حدودى در اتحاد و اختلاف تأثیر دارد؛ لکن به مرحلۀ ولایت نمى رسد؛ بدین معنا که هرکس که این نام را دارد، آنچه را براى خود دوست دارد براى همنام و شریک خود نیز دوست داشته باشد، مگر اینکه وى به مرحله اى رسیده باشد که جز هدف دینى، هدف دیگرى نداشته باشد، طورى که تمام منافع خود و حتّى جان و مال و خانواده اش را در راه دین و عقیده اش فدا کند و همین معنا، مقصود سخن خداست که مى گوید: «أُولٰئِکَ بَعْضُهُمْ أَوْلِیٰاءُ بَعْضٍ » و نیز مقصود این سخن خداست: «مردان مؤمن و زنان مؤمن دوستان یکدیگرند به نیکى فرمان مى دهند و از ناشایست بازمى دارند »؛ یعنى منفعت آنها همان امربه معروف و نهى از منکر است

امّا آیات زیر:

«کافران نیز خویشاوندان یکدیگرند»

«و ظالمان دوستداران یکدیگرند»

«مردان منافق و زنان منافق، همه همانند یکدیگرند به کارهاى زشت فرمان مى دهند و از کارهاى زشت جلو مى گیرند»

مقصود از این آیات آن است که کافران، منافقان و ستمکاران به رغم دشمنى و اختلافى که با یکدیگر دارند، متحد و یکپارچه هستند؛ زیرا منافع مشترک موجب گردهمایى و یگانگى صف هاى آنان مى شود و آنها را وادار مى کند تا از منافع و امتیازات خود دفاع نمایند این ماجرا، چه در گذشته و چه در حال، بارها و بارها تکرار شده است در تاریخ جدید، شاهد اتحاد و تشکّل استعمارگران و استثمارگران بر ضد ملّت ها و انقلاب هاى ملّى هستیم و این به رغم اختلاف و رقابتى است که کشورهاى استعمارى و شرکت هاى انحصارگر بر سر سودهاى کلان با یکدیگر دارند در تاریخ کهن نیز مى بینیم که مشرکان عرب، یهودیان حجاز و منافقان با یکدیگر اتحاد مى کردند تا علیه اسلام و مسلمانان بجنگند و براى این اتحاد، هیچ

انگیزه اى وجود نداشت، جز منافع مشترک؛ چرا که دشمنى میان مشرکان و یهودیان پیش از اسلام به اوج خود رسیده بود به این ترتیب، تفسیر سخن خداى تعالى براى ما روشن مى شود: «وَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا بَعْضُهُمْ أَوْلِیٰاءُ بَعْضٍ » امّا نظریۀ بیشتر مفسران که مى گویند: مراد از این آیه آن است که کافران، برخى از برخى دیگر ارث مى برند، این نظریه دور از ظاهر لفظ آیه است ما، دربارۀ این آیه و منافع مشترک یهودیان و مسیحیان در عصر حاضر، در تفسیر آیۀ 51 از سورۀ مائده، تحت عنوان «یهود، نفت و مسیحیان» سخن گفتیم.

إِلَّا تَفْعَلُوهُ تَکُنْ فِتْنَةٌ فِی الْأَرْضِ وَ فَسادٌ کَبِیرٌ. «إِلَّا» در این‏جا از دو کلمه ترکیب شده است: یکى ان شرطیه و دیگر لاى نافیه. «ها» در «تَفْعَلُوهُ» به «نصر»، در جمله:
«فَعَلَیْکُمُ النَّصْرُ» برمى‌‏گردد. معناى آیه این است: اى مسلمانان! اگر مسلمانى را که از شما درخواست کمک مى‌‏کند، بر ضدّ کافرانى که مى‏‌خواهند دین او را تباه کنند و به شرک بازگردانند یارى نکنید، این عمل شما فتنه و فساد است؛ زیرا موجب تسلط شرک بر ایمان و باطل بر حق مى‌‏شود. [ نظرات / امتیازها ]

خداوند پس از اثبات دوستى و تعاون و توارث میان مسلمانان در آیه قبل نهى فرموده است ایشان را از ایجاد این معانى میان خودشان و کفار و براى دفع توهّم آنکه مراد اخبار از حال مسلمانان و کفار باشد در خاتمه این آیه تصریح فرموده که اگر این امر را اطاعت ننمودید و این مسلک را اختیار نکردید و با کفار معاشرت و معاونت و مواصلت نمودید و آنها را بحال خودشان واگذار ننمودید و در الفت و مساعدت و معاضدت و اتحاد با یکدیگر کوتاهى نمودید دچار بلا و محنت و اختلال نظام و فتنه و فساد بزرگى خواهید شد که از حدّ توصیف خارج است چون امرى را که خداوند به بزرگى وصف فرماید بیان آن از عهده بشر خارج است چنانچه حال فعلى خودمان را مشاهده مى نمائیم که در نتیجه معاشرت و مخالطت و مشابهت و مناسبت با کفار به روزگارى دچار شدیم که سیاه تر از شب تار است مى گردیم حیارى و سکارى نه مسلمانیم و نه نصارى و تمام عقلا و صلحا از اصلاح امور ما عاجز شده اند لذا از کار کناره گیرى مى نمایند و اشرار و فجّار بر ما مسلّط شده اند و هیچ چیز براى ما ابقا ننموده اند نمى دانم چه عرض مى کنم بنظر حقیر دیگر ما قوّه اصلاح نداریم زمام امور ازدست رفته چنانچه زمام قلم هم از دست رفت مگر خداوند بلطف غیبى خود و فرج امام زمان اصلاح فرماید انشاء اللّه تعالى [ نظرات / امتیازها ]