- به نظر می‌رسد «من استغنی» کسی باشد که دارای ثروت است و این سوره می‌خواهد توجه به ثروتمندان و بی‌توجهی به فقرا را نفی کند، چرا که اگر او مستغنی از قرآن بود، سراغ پیامبر نمی‌آمد.
توضیح : – اولا آیات نسبت به اینکه پیامبر سراغ آن فرد مستغنی رفته و یا اینکه آن فرد مستغنی سراغ رسول خدا رفته ساکت است، باهم صحبت می‌کنند.
کلمه استغنی به معنای ثروتمند شدن نیست، استغنی یعنی بی‌نیازی ورزیدن، کسی که به پیامبر پشت می‌کند، آیا نسبت به پول پیامبر بی‌نیازی ورزیده است؟ نه! او نسبت به حرف و سخن پشت کرده است و بحث هم بحث تذکره است.
در این آیات یک أَمَّا مَنِ اسْتَغْنَى (۵)فَأَنْتَ لَهُ تَصَدَّى (۶) وجود دارد و یک وَأَمَّا مَنْ
جَاءَکَ یَسْعَى (٨)وَهُوَ یَخْشَى (٩) وجود دارد، این دو نقطه مقابل هم است، فرد اول از چیزی فراری است که فرد دوم به دنبال آن است.
و نیز وَمَا یُدْرِیکَ لَعَلَّهُ یَزَّکَّى (٣)أَوْ یَذَّکَّرُ فَتَنْفَعَهُ الذِّکْرَى (۴)کَلا إِنَّهَا تَذْکِرَةٌ (١١)فَمَنْ
شَاءَ ذَکَرَهُ (١٢) در این آیات وجود دارد، یعنی بحث، بحث تذکر و تزکیه و خشیت و است و استغنی هم در چنین مواردی کاربرد دارد، این شخص از یک هدایت استغنی می‌ورزد.
و در بررسی واژه استغنی یا غنی در قرآن در می‌یابیم که در مورد ثروتمند بودن بکار نرفته است.
مانند: «ما اغنی عنه ماله و ما کسب»، «ما اغنی عنکم من الله من شی». در این موارد غنی به معنای ثروت نیست.
آنچه که باعث شده استغنی را بحث ترجیح دادن اغنیا بر فقرا و … بگیرند، همه به یک بستر شأن نزولی به این معنا برمی‌گردد؛ کسانی که فاعل «عبس و تولی» را پیامبر گرفته‌اند، می‌گویند با اینکه پیامبر از روی مصلحت، کاری را انجام داده ولی عملا یک فرد ثروتمند را بر فقیر ترجیح داده است، بعد می‌گویند که خدا فرموده نکن و تو نباید ثروتمندان را بر فقرا ترجیح دهی!
یک عده‌ای هم مانند علامه طباطبایی فرموده‌اند: کسی که پشت کرده و روی ترش کرده، پیامبر نبوده و یک فردی از بنی‌امیه بوده و منشی پیامبر بوده و او اغنیا را بر فقرا ترجیح می‌داده و بحث روی ترجیح اغنیا بر فقرا کشیده شده است.
ولی ما می‌گوییم کسی که روی ترش کرده و پشت کرده، همان کسی است که استغنی کرده و مادامی که این ارازل دور تو هستند، ما این هدایت را نمی‌خواهیم.
که البته این قول یک لازمه‌ای دارد که این شخص که مقام خود و موقعیت خود را بالاتر از آن دید که کوران و فقیران و افراد ضعیف دور او هستند.
شاگرد- حدیثی از امام صادق وجود دارد که حضرت رسول هر وقت آن نابینا را می‌دیدند، می‌فرمودند: مرحبا به کسی که خدا به خاطر او مرا ملامت کرد.
استاد – اگر آن حدیث این گونه معنا شود که مرحبا به کسی که خدا به خاطر او مرا ملامت کرد، با آیات سازگار نیست، ولی اگر آن حدیث را مانند خود آیات معنا کنیم، مرحبا به کسی که خدا مرا به خاطر او مورد خطاب قرار داد که آن فرد مستغنی را رها کنم و او را بچسبم. و اگر کسی بخواهد آن حدیث را هم بپذیرد آیات هم تحمل آن را دارد.
[ بستن توضیحات ]