8) تو چه مىدانى سجین چیست ؟ ( و ما ادراک ما سجین).
و منظور از سجین کتاب جامعى است که نامه اعمال همه انسانها به طور مجموعى در آن گرد آورى شده ، و به تعبیر ساده مانند دفتر کلى است که حساب هر یک از بستانکاران و بدهکاران را در صفحه مستقلى در آن ثبت مىکنند ، منتها از این آیات و آیات بعد استفاده مىشود که اعمال همه بدکاران در یک کتاب بنام سجین و اعمال همه نیکوکاران و ابرار در یک کتاب دیگر بنام علیین جمع آورى مىشود .
سجین از ماده سجن به معنى زندان و حبس گرفته شده ، و معانى مختلفى دارد : زندان سخت و شدید ، هر موجود صلب و محکم ، وادى بسیار هولناکى در قعر جهنم ، محلى که نامههاى اعمال بدکاران در آنجا گذارده مىشود و آتش دوزخ.
طریحى در مجمع البحرین در ماده سجن مىگوید : و فى التفسیر هو کتاب جامع دیوان الشر دون الله فیه اعمال الکفرة و الفسقة من الجن و الانس : در تفسیر آمده است که سجین کتابى است جامع دیوان بدیها که خداوند اعمال کافران و فاسقان جن و انس را در آن تدوین کرده است ( طریحى روشن نساخته که منظور از این تفسیر کدام تفسیر است ، از معصوم است یا از غیر او).
قرائنى که این معنى را تایید مىکند عبارت است از:
1 -تعبیر به کتاب در قرآن مجید در اینگونه موارد غالبا به معنى نامه اعمال است.
2 -آیه اخیر که به صورت تفسیر براى سجین ذکر شده مىفرماید آن کتابى است رقم زده شده ، و اینکه بعضى آیه را تفسیر سجین نگرفتهاند مسلما بر خلاف ظاهر است.
3 -بعضى گفتهاند که سجین و سجیل یک معنى دارد ، و مىدانیم سجل ( به کسر سین و جیم و تشدید لام ) به معنى کتاب بزرگ است .
4 -از آیات دیگر قرآن استفاده مىشود که اعمال انسان در چند کتاب ثبت و ضبط مىشود ، تا به هنگام حساب هیچگونه عذر و بهانهاى براى هیچکس باقى نماند.
نخست نامه اعمال شخصى است که در قیامت به دست صاحبان آنها داده مىشود ، نیکوکاران به دست راستشان ، و بدکاران به دست چپشان ، و در آیات قرآن بسیار به آن اشاره شده است.
دوم کتابى است که مىتوان آن را نامه اعمال امتها نام گذارد که در آیه 28 سوره جاثیه به آن اشاره شده : کل امة تدعى الى کتابها : روز قیامت هر امتى به نامه اعمالش فرا خوانده مىشود .
سوم نامه اعمال عمومى همه بدکاران و نیکوکاران است که در آیات مورد بحث و آیات آینده به عنوان سجین و علیین از آن نام برده شده.
خلاصه طبق این تفسیر سجین همان دیوان کل است که نامه اعمالهمه بدان در آن جمع مىباشد ، و تعبیر از آن به عنوان سجین شاید به خاطر این باشد که محتویات این دیوان سبب زندانى شدن آنها در جهنم است ، یا خود این دیوان در قعر جهنم جاى دارد ، به عکس کتاب ابرار و نیکان که در اعلى علیین بهشت است.
2 -تفسیر دوم این است که سجین به همان معنى مشهور و معروف یعنى دوزخ است که زندان عظیمى است براى همه بدکاران ، و یا محل سختى از دوزخ مىباشد ، و منظور از کتاب فجار همان سرنوشتى است که براى آنها رقم زده شده.
بنا بر این معنى آیه چنین است : سرنوشت مقرر و مسلم بدکاران در جهنم است و استعمال کلمه کتاب در این معنى در قرآن کم نیست ، مانند آیه 24 سوره نساء بعد از آنکه مىفرماید : زنان شوهر دار بر شما حرام است ، مىافزاید : کتاب الله علیکم : این حکم ( و احکام قبل از آن ) احکامى است که خداوند بر شما مقرر داشته استو در آیه 75 انفال مىخوانیم : و اولو الارحام بعضهم اولى ببعض فى کتاب الله : خویشاوندان نسبت به یکدیگر در احکامى که خداوند مقرر داشته ( از دیگران ) سزاوارترند.
مطلبى که این تفسیر را تایید مىکند این است که سجین به همان معنى معروفش که در اخبار و آثار اسلامى از آن یاد شده یعنى جهنم تفسیر گردیده.
در تفسیر على بن ابراهیم نیز آمده است که معنى ان کتاب الفجار لفى سجین آن است که آنچه براى آنها از عذاب مقرر داشته شده در سجین ( دوزخ ) است.
در حدیثى از امام باقر (علیهالسلام) نیز مىخوانیم : السجین الارض السابعة و علیون السماء السابعة : سجین زمین هفتم و علیین آسمان هفتم است ( اشاره به پائینترین و برترین مکان است).
از روایات متعددى نیز استفاده مىشود که اعمالى که لایق قرب خدا نیست سقوط مىکند ، و در سجین قرار مىگیرد ، چنانکه در حدیثى از پیغمبر اکرم (صلىاللهعلیهوآلهوسلّم) آمده است : ان الملک لیصعد بعمل العبد مبتهجا فاذا صعد بحسناته یقول الله عز و جل اجعلوها فى سجین ، انه لیس ایاى اراد فیها ! : گاه مىشود که فرشته عمل بندهاى را با خوشحالى و سرور به آسمان بالا مىبرد هنگامى که حسنات او را بالا برد خداوند عز و جل مىفرماید : آن را در سجین قرار دهید که او هدفش جلب رضاى من نبوده ! .
از مجموع این روایات بر مىآید که سجین مکانى است بسیار پست در دوزخ که اعمال یا نامه اعمال بدکاران را در آن مىنهند یا سرنوشت آنها گرفتار شدن در آن زندان است.
مطابق این تفسیر جمله کتاب مرقوم تاکیدى است بر جمله ان کتاب الفجار لفى سجین ( نه اینکه تفسیرى براى سجین باشد ) یعنى این مجازاتى است براى آنها رقم زده شده و قطعى و حتمى.
جمع میان این دو تفسیر نیز مانعى ندارد ، چرا که سجین در تفسیر اول به معنى دیوان کل اعمال بدکاران است ، و در تفسیر دوم به معنى دوزخ یا قعر زمین است و معلوم است که اینها علت و معلول یکدیگرند ، یعنى هنگامى که نامه عمل انسان در دیوان کل اعمال بدکاران قرار گرفت همان سبب مىشود که او را به پستترین مقام و قعر دوزخ بکشاند.
[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ] [ نظرات / امتیازها ]