(ولا تصل علی احد منهم مات ابدا ولا تقم علی قبره انهم کفروا بالله و رسوله و ماتوا و هم فاسقون ):(و هرگز بر هیچیک از آنان که مرده است ، نمازمگذار و در کنار قبر او نایست ، بدرستی که آنها به خدا و رسولش کفرمی ورزیده اند و با حالت فسق از دنیا رفته اند)،در این آ یه پیامبر(ص ) را از اینکه بر جنازه منافقان نماز بخواند و برای آنها دعا کند، نهی نموده و در مقام تعلیل فرموده است که اینها به خدا و رسول کفر ورزیده اند و با فسق خود از روش بندگی عدول کرده و با همان حالت هم از دنیا رفته اند، لذا دلیلی برای گرامیداشت آنها وجود ندارد و اصولا نماز خواندن و استغفار هیچ سودی برای آنها ندارد و عملی لغو و بی فایده است . از این آیه استفاده می شود که رسولخدا(ص ) بر جنازه مؤمنان نمازمی خوانده و در کنار قبرشان می ایستاده و برایشان طلب مغفرت می نموده است . [ نظرات / امتیازها ]

1 ـ نهى شدن پیامبر (ص) براى همیشه، از نمازگزاردن بر جنازه منافقان و دعا کردن براى آنها بعد از جنگ تبوک
و لاتصل على أحد منهم مات أبداً
2 ـ ممنوع نبودن پیامبر (ص) از نمازگزاردن بر جنازه منافقان و حضور یافتن بر قبر آنها، تا قبل از جنگ تبوک
و لاتصل على أحد منهم مات
با توجّه به سیاق آیات، که پس از جنگ تبوک نازل شده است، برداشت فوق به دست مى آید.
3 ـ خداوند، خواهان رسوایى و خوارى منافقان در جامعه اسلامى، حتى پس از مرگشان
و لاتصل على أحد منهم مات أبداً و لاتقم على قبره
4 ـ ممنوع شدن پیامبر (ص) از حضور یافتن بر سر قبر منافقان و دعا و استغفار براى آنان
و لاتقم على قبره
5 ـ وجود سنّت نماز و دعا براى میت مسلمان و رفتن بر سر قبر وى در زمان پیامبر اکرم (ص)
و لاتصل ... و لاتقم على قبره
6 ـ حضور پیامبر (ص) بر مزار مؤمنان و دعا و استغفار آن حضرت براى آنان
و لاتصل ... و لاتقم على قبره
از اینکه خداوند حضور پیامبر (ص) را بر سر قبر منافقان نهى کرده است، استفاده مى شود که روش آن حضرت حضور یافتن بر مزار مسلمانان بوده است.
7 ـ مشروعیت و پسندیده بودن حضور بر مزار مؤمنان و دعا و استغفار براى آنان
و لاتصل ... و لاتقم على قبره
آنچه در آیه نهى شده در خصوص منافقان است و همین تخصیص مى رساند که حضور یافتن بر مزار مؤمنان و دعا براى آنان امرى جایز، بلکه پسندیده است.
8 ـ پیامبر (ص) و رهبر جامعه اسلامى، مأمور به اتخاذ مواضع صریح و قاطع در برابر عناصر نفاق و منافق و ناسالم جامعه
و لاتصل على أحد منهم مات أبداً و لاتقم على قبره
9 ـ نماز گزاردن بر جنازه منافقان و حضور یافتن بر قبر آنان، حرام است.
و لاتصل على أحد منهم
10 ـ افشاى کامل چهره منافقان و اتخاذ مواضع شدید علیه آنان، از تبعات تخلف آنان از جنگ تبوک
و لاتصل على أحد منهم
11 ـ حکم صریح خداوند به کفر منافقان متخلف از جنگ تبوک
إنهم کفروا باللّه و رسوله
12 ـ نفاق و تخلف از فرمان پیامبر (ص)، کفر به خدا و رسول خداست.
فرح المخلفون ... إنهم کفروا باللّه و رسوله
13 ـ نفاق و کفر و مرگ در حال فسق، مایه محرومیت از فیض نماز و دعاى اهل ایمان
و لاتصل ... إنهم کفروا باللّه و رسوله و ماتوا و هم فسقون
14 ـ منافقان، مردمى فاسق و منحرف از مسیر حق
إنهم کفروا ... فسقون
15 ـ انحراف از مسیر حق و مردن در حال فسق، فرجام شوم منافقان
و ماتوا و هم فسقون
16 ـ پیوند تنگاتنگ میان کفر، نفاق و فسق
إنهم کفروا ... فسقون
17 ـ حکم خداوند به طرد کامل منافقان، نتیجه مواضع عقیدتى و نیز عملکرد خود آنان بود.
لاتصل ... إنهم کفروا ... و ماتوا و هم فسقون [ نظرات / امتیازها ]

1337. On the death of a Muslim, it is the pious duty of every neighbouring Muslim who can, to assist in the simple funeral ceremonies—the prayer for mercy before the body is consigned to the grave, and the consignment of the body to the grave, by a simple, solemn, and dignified ritual. For those who have shown hostility to Islam, this would not be seemly and is forbidden. (R). [ نظرات / امتیازها ]

1336. They may sneer or ridicule or rejoice now: that will be only for a little; much will they have to weep for afterwards. [ نظرات / امتیازها ]

وَ لا تُصَلِّ عَلى اَحَدٍ مِنْهُمْ ماتَ اَبَداً
اى پیامبر! بر هیچ یک از این تاریک اندیشان و نفاقگرایان پس از مرگشان نماز مگزار.
این فراز بدان دلیل است که پیامبر گرامى بر مردگان آنان بسان مردگان مردم مسلمان و با ایمان نماز مى خواند و احکام و مقررات دینى را بر آنان جارى مى ساخت.
وَ لا تَقُمْ عَلى قَبْرِه
و از این پس هیچ گاه بر کنار قبر یکى از آنان براى دعا و آمرزش خواهى نایست.
این بیان نیز بدان دلیل است که پیامبر گرامى پس از نماز گزاردن بر هر کسى که از دنیا رفته بود، ساعتى نیز بر کنار قبر او مى ایستاد و براى او دعا مى کرد و از بارگاه خدا طلب آمرزش مى نمود.
در ادامه آیه دلیل این هشدار را این گونه بیان مى کند:
اِنَّهُمْ کَفَرُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِه وَ ماتُوا وَ هُمْ فاسِقُونَ
چرا که آنان به خدا و پیامبرش کفر ورزیدند و در حالى که فاسق و نافرمان بودند و از مرزهاى مقررات خدا خارج شده بودند، بدون توبه و جبرانِ گناه مردند.
طلب آمرزش بر سر قبر مفسّران بر آنند که پیامبر گرامى پس از فرود آیه مورد بحث، تا روزى که جهان را به درود گفت، دیگر نه بر مرده نفاقگرایى نماز خواند و نه بر کنار قبر او برایش آمرزش خواست.
از این سخن این نکته ظریف دریافت مى گردد که ایستادن بر کنار قبر براى خواندن دعا و تلاوت قرآن و طلب آمرزش و بخشایش از بارگاه خدا کارى مشروع و درست است و اگر جز این بود پیامبر گرامى انجام نمى داد و در آیه شریفه نیز تنها ایستادن بر سر قبر کفرگرایان نهى نمى شد بلکه به طور کلّى نهى مى شد.
در این مورد آورده اند که: پیامبر گرامى پیش از فرود این آیه شریفه بر جنازه «عبدالله بن ابى» که ریاست نفاقگرایان را داشت نماز گزارد و پیراهن خود را بر او پوشانید. امّا «انس» و «حسن بصرى» آورده اند که پیامبر گرامى هنوز نماز را بر جنازه او آغاز نکرده بود که فرشته وحى فرود آمد و جامه پیامبر را گرفت و آیه مورد بحث را بر آن حضرت خواند.
در روایت دیگرى آورده اند که به پیامبر گرامى گفتند: اى پیامبر خدا! با این که «عبدالله بن ابّى» عنصرى کفرگرا است چگونه پیراهن خود را برایش فرستادى تا آن را کفن خویش قرار دهد؟
پیامبر فرمود: من مى دانم که پیراهن من به او سودى نمى بخشد، امّا از بارگاه خدا آرزومندم که بدین وسیله گروهى بسیار حق را بیابند و به اسلام گرایش پیدا کنند.
در روایت دیگرى است که چون قبیله «خزرج» دیدند که «عبدالله بن ابى» پیراهن پیامبر را در بر گرفته و خدا را به برکت آن و حرمت صاحبش مى خواند و شفا مى خواهد هزار نفرشان مسلمان شدند.
و «زجاج» در این مورد مى گوید: آنچه از بیشتر روایات دریافت مى گردد این نکته است که پیامبر بر جنازه او نماز نخواند. [ نظرات / امتیازها ]

بر هیچ یک از آنها (منافقان ) که از دنیا مى روند نماز مگزار و هیچ گاه در کنار قبر او براى طلب آمرزش و استغفار نایست این حکم به خاطر آن است که آنها به خدا و پیامبرش کافر شدند و در حـالى که فاسق و مخالف فرمان خدا بودند از دنیا رفتند ولا تصل على احد منهم مات ابدا ولا تقم على قبره انهم کفروا باللّه ورسوله وماتوا وهم فاسقون
ـس از آن کـه منافقان با تخلف صریح از شرکت در میدان جهاد پرده ها رادریدند و کارشان بر ملا شد, خداوند به پیامبرش دستور مى دهد روش صریحتر ومحکمترى در برابر آنها اتخاد کند تا براى همیشه فکر نفاق و منافق گرى از مغزهاى دیگران برچیده شود.
لـذا مى فرماید: «بر هیچ یک از آنها (منافقان ) که از دنیا مى روند نماز مگزار» !(ولا تصل على احد منهم مات ابدا).
«و هیچ گاه در کنار قبر او براى طلب آمرزش و استغفار نایست » (ولا تقم على قبره ) .در حقیقت این یک نوع مبارزه منفى , و در عین حال مؤثر, در برابر گروه منافقان است . و این یک برنامه مبارزه حساب شده در برابر گروه منافقان در آن زمان بود که امروز هم مسلمانان باید از روشهاى مشابه آن استفاده کنند. در پـایان آیه بار دیگر دلیل این دستور را روشن مى سازد و مى فرماید: «این حکم به خاطر آن است که آنها به خدا و پیامبرش کافر شدند» (انهم کفروا باللّه ورسوله ). «و در حـالى که فاسق و مخالف فرمان خدا بودند از دنیا رفتند» (وماتوا وهم فاسقون ) نه از کرده خود پشیمان شدند و نه با آب توبه لکه هاى گناه را از دامان شستند. [ نظرات / امتیازها ]

بعد از آن حق سبحانه و تعالى نهى فرماید پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله را از نماز نمودن بر منافقان: وَ لاٰ تُصَلِّ عَلىٰ أَحَدٍ مِنْهُمْ مٰاتَ أَبَداً :و نماز مگزار بر هیچیک از منافقان که بمیرد هرگز یعنى چون کسى بر کفر بمیرد، احیاى او براى تعذیب است نه تمتع، پس گوئیا همان مرده و همیشه برآن حال باقى است وَ لاٰ تَقُمْ عَلىٰ قَبْرِهِ :و نایست بر سر قبر هیچیک از منافقین براى نماز و دفن و زیارت یا دعا و استغفار

در منهج: نقل شده که پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله در مرض ابن ابى به عیادت او رفت به آن حضرت التماس نمود که پیراهن خود را به من عطا فرما تا کفن سازم و به دفن من حاضر شده بر من نمازگزار در برهان عیاشى از حضرت باقر علیه السّلام روایت نموده که حضرت؛ به پسر عبد اللّه ابى فرمود: وقتى پدرت وفات، و از کارش فارغ شدى، مرا خبر کن پس از اطلاع، حضرت نعلین را در پا نمود براى قیام عمر گفت: یا رسول اللّه آیا خداى تعالى نهى نفرموده از نماز و قیام بر امر منافق فرمود: واى بر تو، من دعا کردم خدایا مملو فرما قبرش را از آتش و جوفش را از آتش و مرجعش را آتش و اکثر علما و مفسرین برآنند که حضرت بر او نماز ننمود

و اما نسبت به پیراهن، در منهج مروى است که پیغمبر را گفتند: چرا پیراهن را به منافق دادى ؟ فرمود: پیراهن من دفع عذاب الهى از او نخواهد نمود، و من امیدوارم از خدا که بدین سبب مردم بسیارى داخل ایمان شوند و در روایت است که به سبب این لطف و مرحمت آن سرور، هزار نفر از طایفۀ خزرج مسلمان شدند

بعد از آن سبب این دو امر بیان فرماید: إِنَّهُمْ کَفَرُوا بِاللّٰهِ وَ رَسُولِهِ :به درستى که منافقان کافر شدند به خدا به شرک و به پیغمبر او که فرمانبردارى نکردند

وَ مٰاتُوا وَ هُمْ فٰاسِقُونَ :و مردند در حالتى که خارج بودند از دائرۀ ایمان و طاعت الهى و مصرّ در کفر و تمرد حضرت سبحانى این کلام براى تعلیل نهى است یا تأیید موت اهل نفاق

تتمه بنا بر مفهوم داشتن وصف، آیۀ شریفه دلالت دارد بر جواز و مشروعیت (مراد جواز، جواز اعم و مراد مشروعیت عدم مانع است از شرع) وقوف بر قبور مؤمنین و زیارت آنها و تردد به آن و طلب رحمت براى ایشان، چنانچه شیخ طبرسى (رحمه الله) فرماید: آیۀ شریفه دلالت دارد بر مشروعیت قیام بر قبر براى دعا، و اگر مشروع نبود، هرآینه حق تعالى نهى را تخصیص نمى فرمود به دعاى براى کافر و ملا فتح اللّه (رحمه الله) در منهج، استدلال به همین آیۀ شریفه نموده و اخبار هم در مستحب بودن زیارت قبور مؤمنین بسیار است از جمله: 1 مفاتیح شیخ ثقه جلیل القدر جعفر بن قولویه قمى از عمر و عثمان روایت نموده که گفت: شنیدم از حضرت ابو الحسن امام موسى بن جعفر علیه السّلام فرمود: هرکه قادر نباشد به زیارت ما، پس زیارت کند صلحاى از موالیان ما را تا نوشته شود براى او ثواب زیارت ما و کسى که قادر نباشد بر صله و نیکى به ما، پس صله و نیکى کند با صالحان موالیان ما تا براى او نوشته شود ثواب صله و نیکى به ما

2 به سند صحیح روایت نموده از محمد بن احمد بن یحیى الاشعرى که گفت: من در فید که اسم منزلى است در طریق مکه، با على بن بلال روانه شدیم سر قبر محمد بن اسماعیل بن بزیع پس على بن بلال به من گفت: صاحب این قبر براى من روایت نمود از حضرت امام رضا علیه السّلام که فرمود: هرکه بیاید نزد قبر برادر مؤمن، و دست بر قبر گذارد و هفت مرتبه سورۀ انا انزلناه را بخواند، ایمن گردد از روز فزع اکبر، یعنى از ترس روز قیامت و در روایت دیگر مثل همین را نقل کرده الا آنکه دارد رو بقبله نماید

بیان ایمن بودن که حدیث دلالت برآن دارد، ممکن است که براى خواننده باشد، چنانچه ظاهر حدیث است و محتمل است براى صاحب قبر باشد، چنانچه تأیید مى کند آن را حدیث سید بن طاوس (رحمه الله) از فضیل که گفت: هرکه بخواند سورۀ انا انزلناه را هفت مرتبه نزد قبر مؤمنى، حق تعالى ملکى را به قبر او فرستد که عبادت کند خدا را نزد قبر او، و بنویسد براى میت، ثواب این عمل ملک را پس چون از قبر مبعوث شود، به هیچ هولى از اهوال قیامت نگذرد مگر آنکه حق تعالى بگرداند آن هول را از او به سبب آن ملک تا خدا او را داخل بهشت فرماید

3 به سند صحیح منقول است که عبد اللّه بن سنان به حضرت صادق علیه السّلام عرض کرد: چگونه باید سلام نمود بر اهل قبور، فرمود مى گوئى: السّلام على اهل الدّیار من المؤمنین و المسلمین انتم لنا فرط و نحن انشاء اللّه بکم لاحقون

و در کامل الزیارة از حضرت صادق علیه السّلام روایت شده فرمود: مردگان را چون پیش از طلوع آفتاب زیارت کنید مى شنوند و جواب مى دهند شما را، و اگر بعد از طلوع آفتاب باشد مى شنوند و جواب نمى دهند و اما قول عامه 1 شیخ تقى الدین ابن تیمیه در کتاب الصراط المستقیم در باب زیارت بیان نموده که زیارت قبور جائز است فى الجمله حتى کفار به دلیل آنچه در صحیح مسلم است از زیارت پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله قبر مادرش را و قد کان رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله یاتى قبور اهل البقیع و الشّهداء للدّعاء لهم و الاستغفار فهذه المعنى یختصّ بالمسلمین دون الکافرین فهذه الزّیارة و هى زیارة القبور لتذکّر الآخرة و لتحیّتهم و الدّعاء لهم هو الّذى جاءت به السّنّة و بتحقیق حضرت مى آمد به قبور اهل بقیع و شهداء براى دعا و استغفار براى ایشان، و این اختصاص به مسلمین دارد، و زیارت قبور به جهت تذکر آخرت و دعاء براى آنها عملى است که سنت به آن وارد شده

2 در موضع دیگر گفته: قبر مسلمان احترام دارد نظر به سنت وارده، زیرا آن خانۀ میت مسلمان است، پس نجاست نباید در آن گذارد به اتفاق و پاگذارده نشود و پاى مال کرده نشود و متکى و تکیه برآن نکنند، و مستحب است نزد قبر سلام بر صاحب آن و دعاى بر او، و هرچه میت افضل باشد حقش آکد و اعظم خواهد بود

3 احمد و ترمذى در صحیح خود از ابن عباس نقل نموده که پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله به قبور مدینه گذر و سلام بر آنها نمود

4 صحیح مسلم (صفحه 252) بسنده الى عائشة انّ النّبىّ کان یخرج الى البقیع فیقول السّلام علیکم دار قوم مؤمنین عائشه روایت کند که حضرت بیرون مى رفت به بقیع، پس مى فرمود «السّلام علیکم دار قوم مؤمنین » 5 باب استیذان النبى ربّه عزّ و جلّ فى زیارة قبر امّه چهار حدیث صریح در امر به زیارت قبور [کتاب الجنائز، باب 36]

6 کتاب ابى الحسن السبکى، مرتب برده باب: 1 در احادیث وارده در زیارت قبور 2 احادیث داله برآن اگرچه لفظ زیارت ندارد 3 آنچه وارد شده در مسافرت به آن 4 نصوص علما بر استحباب آن 5 در بودن آن قربت به خدا 6 در بودن سفر براى آن قرب به خدا 7 در دفع شبهه خصم 8 در توسل و استغاثه به آن 9 در حیات انبیاء 10 در شفاعت 11 کتاب شیخ محمد، رئیس محکمۀ شرعیه علیا به مصر یکى از اکابر علماى قاهرۀ مصر طبع 1318 در مطبعۀ بولاق، پس بنابراین زیارت قبور انبیاء و اولیاء به طریق اولى، شرافت و مستحسن و مستحب، و هیچ طعنى برآن نخواهد بود
[ نظرات / امتیازها ]

«وَ لاٰ تُصَلِّ عَلىٰ أَحَدٍ مِنْهُمْ » 85 طبرى: جابر بن عبد اللّه گفت: رئیس منافقین عبد اللّه بن ابىّ وصیّت کرد که پیغمبر بر او نماز بخواند و در پیراهن آن حضرت کفنش کنند، پیغمبر بر او نماز کرد و در پیراهن خود او را کفن کرد و بر سر گورش بایستاد، آنگاه این آیه نازل شد، و انس گفته است: پیغمبر خواست نماز بخواند جبرئیل لباس آن حضرت را گرفت و این آیه را براى او خواند

مجمع: زجّاج گفته است: از پیغمبر پرسیدند: چه شد که پیراهن خود بکفن منافق دادى ؟ فرمود: آن پیراهن بحال او سودى نداشت ولى من از خداوند امید دارم که باین جهت مردم زیادى مسلمان شوند نقل شده است که چون قبیله ى خزرج دیدند عبد اللّه بن ابىّ سلول به پیراهن پیغمبر راه نجات براى خود خواست، هزار نفر از آنها مسلمان شدند و بیشتر روایات این است که پیغمبر بر او نماز نخواند

تفسیر برهان: حنّان بن سدیر از پدرش روایت کرده است: امام باقر ع فرمود: مردى از منافقین مرد پیغمبر به پسر او پیغام داد آنگاه که مرده را بیرون بردید مرا خبردار کنید چون به پیغمبر خبر دادند دست پسر مرده را گرفت و در تشییع جنازه روانه شد، عمر عرض کرد: مگر در این آیه شما را منع نکرده اند «لاٰ تُصَلِّ عَلىٰ » تا آخر؟ آن حضرت جواب نداد و روانه شد، باز عمر مطلب را تکرار کرد، پیغمبر فرمود: تو مى بینى که بر او نماز نخواندم ولى فرزندش مسلمان است و رعایت حقّ او لازم است [ نظرات / امتیازها ]

وَ لاٰ تُصَلِّ عَلىٰ أَحَدٍ مِنْهُمْ مٰاتَ أَبَداً وَ لاٰ تَقُمْ عَلىٰ قَبْرِهِ إِنَّهُمْ کَفَرُوا بِاللّٰهِ وَ رَسُولِهِ وَ مٰاتُوا وَ هُمْ فٰاسِقُونَ مات صفت احد است و بلفظ ماضى آورده و در معنى استقبال است بتقدیر کون یعنى هستى و وجود زیراکه کائن لا محاله موجود است و(انهم کفروا) علت نهى است و دأب حضرت رسول صلّى اللّه علیه و آله و سلّم این بود که وقتى منافقین مى مردند نماز بر آنها مى خواند و احکام اسلام را بر آنها جارى مى نمود و ساعتى سر قبر آنها مى ماند و به آنها دعا مى کرد تا اینکه نهى رسید چنین نکن زیراکه اینها بخدا کافرند و بنفاق مردند

[طبرسى] در مجمع گفته بروایتى حضرت رسول صلّى اللّه علیه و آله و سلّم بر عبد اللّه بن ابى نماز خواند و پیراهن خود را بجاى کفن بر او پوشانید،و ابن عباس و جابر و قتاده گفته اند این عمل رسول[ص]پیش از نهى بود،و بقولى حضرت خواست بر او نماز بخواند جبرئیل او را عقب کشید و این آیه (وَ لاٰ تُصَلِّ عَلىٰ أَحَدٍ مِنْهُمْ الخ)را بر او خواند [انس و حسن] و بروایتى یکى برسول گفت چگونه پیراهن خود را کفن او نمودى درصورتى که او کافر بوده فرمود پیراهن من او را چیزى از خدا بى نیاز نمى گرداند من چنین کردم تا اینکه جماعت بسیارى ایمان آرند و چنین هم شد [ نظرات / امتیازها ]

نکته ها:
سیره ى رسول خدا صلى الله علیه و آله آن بود که در مراسم تشییع و تدفین مردگانِ مسلمان حاضر شود، براى آنان دعا کند و بر جنازه ى آنان نماز بخواند خداوند با این آیه پیامبرش را از حضور در مراسمِ مردگانِ منافق، نهى کرد

امام صادق علیه السلام فرمود: پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله در نماز میّت بعد از تکبیر چهارم، براى مرده دعا مى کردند، امّا پس از نزول این آیه، دیگر چنین کارى را انجام ندادند [ نظرات / امتیازها ]

نماز بر جنازۀ منافق و گناهکار وَ لاٰ تُصَلِّ عَلىٰ أَحَدٍ مِنْهُمْ مٰاتَ أَبَداً وَ لاٰ تَقُمْ عَلىٰ قَبْرِهِ إِنَّهُمْ کَفَرُوا بِاللّٰهِ وَ رَسُولِهِ وَ مٰاتُوا وَ هُمْ فٰاسِقُونَ خطاب در «لا تصلّ » براى پیامبر است و ضمیر «منهم» به منافقان برمى گردد عادت پیامبر صلّى اللّه علیه و آله بر این بود که هرگاه یکى از اصحابش وفات مى کرد، بر جنازه اش نماز مى خواند و روى قبر او مى ایستاد و طلب آمرزش مى کرد و به کسانى که در آنجا حضور داشتند مى فرمود: براى برادرتان آمرزش بخواهید و از خدا بخواهید او را ثابت و استوار نگهدارد؛ زیرا او هم اکنون مورد بازجویى قرار مى گیرد پس از نزول این آیه، پیامبر صلّى اللّه علیه و آله از نماز گزاردن بر منافقان خوددارى مى کرد؛ زیرا آیه آشکارا از خواندن نماز بر آنان و ایستادن بر قبر ایشان و دعا کردن نهى مى کند و سبب این نهى، پافشارى آنها بر کفر به خدا و پیامبر او و نیز مردن بر این پافشارى و دشمنى است که خداوند دربارۀ آن مى گوید: «وَ مٰاتُوا وَ هُمْ فٰاسِقُونَ »

آنچه گفته شد، معناى ظاهر آیه است، امّا مسائل زیر نیز بدان ارتباط دارند:

1 منافق نوعى از انواع کافر و حتى بدتر از اوست؛ زیرا منافق، کفر را پنهان و اسلام را آشکار مى کند و به همین جهت نماز بر جنازۀ او حرام است و جملۀ: «و لا تصل على احد منهم» بر این موضوع آشکارا دلالت دارد همانند این آیه روشن تر از آن، این سخن خداست: «نباید پیامبر و کسانى که ایمان آورده اند براى مشرکان هرچند از خویشاوندان باشند پس ازآن که دانستند به جهنم مى روند طلب آمرزش کنند» امّا فاسق یکى از انواع مسلمانان است؛ زیرا او هم در ظاهر و هم در باطن به خدا و پیامبرش ایمان دارد، لکن با احکام خدا مخالفت مى کند بنابراین، نماز بر او واجب است و ترک آن به هیچ روى روا نیست

روزى یکى از علماى جبل عامل نزد من آمد و گفت: از من دعوت کرده اند تا بر جنازۀ مردى نماز بخوانم که مى دانم فاسق است و آیا برایم رواست که بر او نماز بخوانم ؟ گفتم: از باب وجوب کفایى بر تو واجب است پرسید: او فاسق است [چگونه نماز بخوانم] من روایت امام صادق علیه السّلام را برایش نقل کردم که فرمود: «بر هرکسى که از اهل قبله مى میرد، نمازگزار و حساب او با خداست» او گفت: نمازگزار باید پس از تکبیر چهارم براى مرده دعا کند و معروف است که در دعا براى او باید بگوید: اللّهم انا لا نعلم منه الّا خیرا (خدایا من جز نیکى دربارۀ او نمى دانم) و اگر من این جمله را بگویم، دروغ گفته ام به او گفتم: این جمله را بگو و از واژۀ «خیر» اسلام را قصد کن
[ نظرات / امتیازها ]