در سوره قبل (ضُحى) فرمود: خداوند تو را رها نکرده است: «ما ودّعک ربّک» (ضُحى/3) در این سوره مى‏فرماید: چگونه تو را رها کرده، کسى که بزرگ‏ترین الطاف و سرمایه‏ها را که شرح صدر است به تو داده است: «ألم نشرح لک صدرک» [ نظرات / امتیازها ]

«شرح صدر» به معناى گشایش سینه و بالا رفتن ظرفیّت انسان است تا بتواند ناملایمات را تحمّل کند و در مشکلات و سختى‏ها صبر و پایدارى ورزد. [ نظرات / امتیازها ]

هنگامى که خداوند حضرت موسى را به رسالت برگزید، اولین خواسته او سعه صدر بود که گفت: «ربّ اشرح لى صدرى» (طه/25) پروردگارا! سعه صدر به من عطا کن. ولى پیامبر اسلام بدون درخواست مورد لطف قرار گرفت و سعه صدر را از خداوند دریافت کرد. {الم نشرح لک صدرک} [ نظرات / امتیازها ]

از آنجا که غم و غصه‏ها را نمى‏توان کم کرد، پس باید ظرفیّت‏ها را بالا برد تا بتوان مشکلات را تحمّل کرد و کم نیاورد. شرح صدر نشانه لطف ویژه الهى است: «فمن یرد اللّه ان یهدیه یشرح صدره للاسلام» (انعام/125) یعنى هر کس را خداوند اراده کند هدایت یابد، روح او را براى پذیرش اسلام باز مى‏کند. [ نظرات / امتیازها ]

رهبران حق که در برابر طوفان مخالفت‏ها و مشکلات و شکنجه‏ها و تهدیدها و توطئه‏ها و تهمت‏ها و لجاجت‏ها و جنگ‏ها و... قرار مى‏گیرند بیش از هر چیز به سعه صدر نیاز دارند. {ألم ‏نشرح لک صدرک} [ نظرات / امتیازها ]

بر اساس روایات که مورد فتواى مراجع دینى نیز قرار گرفته است، این سوره و سوره ضُحى یک سوره حساب مى‏شوند نظیر سوره فیل و قریش و در نمازهاى واجب که بعد از سوره حمد، خواندن بیش از یک سوره جایز نیست، این دو سوره باید با هم خوانده شود. شاهد یکى بودن این دو سوره، تناسب آیه آخر سوره قبل با آیه اول این سوره است که مى‏فرماید: «ألم نشرح لک صدرک» [ نظرات / امتیازها ]

شرح صدرى که به پیامبر اسلام داده شد، باعث شد تا آن حضرت در برابر آن همه آزارها، قومش را نفرین نکند و مى‏فرمود: «اللّهم اهد قومى فانّهم لا یعلمون» (بحارالانوار،ج‏11،ص‏298) یعنى خداوندا این مردم را هدایت کن زیرا که نمى‏دانند و در فتح مکه با اعلام عفو عمومى فرمود: «لا تثریب علیکم الیوم» امروز باکى بر شما نیست و همه را بخشیدم، همانگونه که یوسف با این جمله تمام برادرانش را یکجا عفو کرد. [ نظرات / امتیازها ]

در سوره قبل (ضُحى) فرمود: خداوند تو را رها نکرده است: «ما ودّعک ربّک»
در این سوره می‏ فرماید: چگونه تو را رها کرده، کسى که بزرگ‏ترین الطاف و سرمایه‏ ها را که شرح صدر است به تو داده است: «ألم نشرح لک صدرک»
شرح صدر» به معناى گشایش سینه و بالا رفتن ظرفیّت انسان است تا بتواند ناملایمات را تحمّل کند و در مشکلات و سختی‏ها صبر و پایدارى ورزد. هنگامى که خداوند حضرت موسى را به رسالت برگزید، اولین خواسته او سعه صدر بود که گفت: «ربّ اشرح لى صدرى» پروردگارا! سعه صدر به من عطا کن.
ولى پیامبر اسلام بدون درخواست مورد لطف قرار گرفت و سعه صدر را از خداوند دریافت کرد. «الم نشرح لک صدرک»
مراد از بار سنگین که بر دوش پیامبر سنگینى می ‏کرد و خداوند با دادن شرح صدر، آن را ازدوش پیامبر برداشت، مسئولیّت رسالت و دعوت مردم به توحید و مبارزه با فساد و شرک و خرافات است. از آنجا که غم و غصه‏ ها را نمی ‏توان کم کرد، پس باید ظرفیّت‏ها را بالا برد تا بتوان مشکلات را تحمّل کرد و کم نیاورد. شرح صدر نشانه لطف ویژه الهى است: «فمن یرد اللّه ان یهدیه یشرح صدره للاسلام» یعنى هر کس را خداوند اراده کند هدایت یابد، روح او را براى پذیرش اسلام باز می ‏کند.
از نظر روانى، هنگام برخورد با مشکلات نباید تمام ذهن متوجه آن شود، بلکه باید به سهولت‏ هاى پس از آن که مورد وعده و سنت الهى است نیز توجه نمود. عُسرها سبب یُسر است. کلمه «مَعَ» ممکن است به معناى سبب باشد، یعنى هر سختى در درون خود تجربه ‏ها و سازندگی ‏هایى دارد. «انّ مع العسر یسراً»
حذف حرف فاء در جمله دوم «فانّ مع العسر یسرا، انّ مع العسر یسرا» بیانگر آن است که این اصل عمومى است و مخصوص پیامبر نیست. رهبران حق که در برابر طوفان مخالفت‏ها و مشکلات و شکنجه‏ ها و تهدیدها و توطئه ‏ها و تهمت ‏ها و لجاجت‏ ها و جنگ‏ها و… قرار می ‏گیرند بیش از هر چیز به سعه صدر نیاز دارند. «ألم ‏نشرح لک صدرک»
بر اساس روایات که مورد فتواى مراجع دینى نیز قرار گرفته است، این سوره و سوره ضُحى یک سوره حساب می ‏شوند نظیر سوره فیل و قریش و در نمازهاى واجب که بعد از سوره حمد، خواندن بیش از یک سوره جایز نیست، این دو سوره باید با هم خوانده شود. شاهد یکى بودن این دو سوره، تناسب آیه آخر سوره قبل با آیه اول این سوره است که می ‏فرماید: «ألم نشرح لک صدرک»شرح صدرى که به پیامبر اسلام داده شد، باعث شد تا آن حضرت در برابر آن همه آزارها، قومش را نفرین نکند و می ‏فرمود: «اللّهم اهد قومى فانّهم لا یعلمون»یعنى خداوندا این مردم را هدایت کن زیرا که نمی ‏دانند و در فتح مکه با اعلام عفو عمومى فرمود: «لا تثریب علیکم الیوم» امروز باکى بر شما نیست و همه را بخشیدم، همانگونه که یوسف با این جمله تمام برادرانش را یکجا عفو کرد.
نمونه «وضعنا عنک وزرک و رفعنا لک ذکرک» این بود که مردم فوج فوج در دین خدا وارد می ‏شدند «یدخلون فى دین اللّه افواجاً»و در جنگ‏هاى بدر و خندق و حنین اسلام پیروز شد و با اینکه بعضى منافق و یا ترسو بودند و فرار می ‏کردند باز اسلام رو به رشد بود. در اکثر موارد این بار سنگین توسط حضرت علی ‏علیه السلام از دوش پیامبر برداشته می ‏شد. او در بدر و خیبر و احد شجاعانه‏ ترین عملیات را انجام داد.
البته در برخى موارد، «وزر» و سنگینى را، از طریق امدادهاى غیبى و نزول فرشتگان و یا القاء ترس در دل دشمنان، از دوش پیامبر اکرم برداشته شد. خداوند، نام و یاد پیامبرش را گرامى داشته است. در قرآن، به درود و صلوات بر پیامبرش فرمان داده است: «یا ایّها الّذین آمنوا صلّوا علیه و سلّموا تسلیماً» نام او را در بسیارى از آیات در کنار نام خودش آورد است، «یا ایّها الّذین آمنوا اطیعوا اللّه و اطیعوا الرسول» در اذان، شهادت به رسالت او را در کنار شهادت به وحدانیّت خودش قرار داده است. «اشهد أن لا اله الاّ اللّه و اشهد انّ محمّداً رسول اللّه» و در تشهد هر نماز، نیز این شهادتین را تکرار کرده است.
زنى از ندادن نفقه شوهر فقیرش، نزد حضرت علی ‏علیه السلام شکایت کرد. حضرت مرد را زندانى نکرد و فرمود: «انّ مع العسر یُسرا» طه،. [ نظرات / امتیازها ]

سوره شرح در مکه نازل شده و دارای ۸ آیه است. کلمه شرح به معنی گشاده شدن و وسیع شدن است [ نظرات / امتیازها ]

این سوره بعد از «ضحی‏» نازل شده و مکی است (و بعضی گفته‌اند مدنی است). در روایات اهل بیت این سوره را با سوره قبلی‌اش، مجموعا یک سوره حساب شده‌اند. [ نظرات / امتیازها ]

بیان نعمت‌ها و مواهب سه گانه الهی بر پیغمبر اسلام(ص) (در این سوره جنبه معنوی)
بشارت به پیامبر از نظر برطرف شدن مشکلات دعوت او در آینده
توجه به خداوند و ترغیب به عبادت.
[ نظرات / امتیازها ]

در حدیثی از پیامبر اسلام(ص) آمده‌است:
هرکس این سوره را بخواند پاداش کسی را دارد که حضرت محمد (ص) را غمگین دیده و اندوه را از قلب او زدوده‌است. [ نظرات / امتیازها ]

بنابراین می‌توان گفت: (چون مخاطب پیامبر است و الا در سوره هیچ قرینۀ اختصاصی خطاب به رسول وجود ندارد و هر کسی را که در مسیر خداست و در مسیر «الی ربک فارغب» است فرمول این است).

تقویت پیامبر برای ادامۀ راه خدا و رویارویی با دشواریها.

توضیح

بر اساس سنت «ان مع العسر یسرا»، باید راه را ادامه داد و برای سختیهای راه خدا آماده بود.

پس انسان باید راه را ادامه دهد و ایست نداشته باشد و برای سختیهای راه خدا آماده باشد، که تحمل هم به دنبال آن خواهد آمد. [ نظرات / امتیازها ]

‌أ. سوره خطاب به رسول مکرم اسلام (صلی‏ الله‏ علیه‏ وآله) و درصدد تأثیرگذاری بر آن حضرت است.
‌ب. بجا بودن (فإذا فرغت فانصب) نشان دهنده آن است که پیامبر اکرم(صلی‏ الله‏ علیه‏ وآله) در آستانه فراغت از یک وظیفه الهی است و باید برای انجام وظیفه ای دیگر آماده شود.

‌ج. به جا بودن یادآوری الطاف الهی در طول مسیر رسالت و بجا بودن تأکید بر سنت (إن مع العسر یسراً) حاکی از آن است که رسول خدا (صلی‏ الله‏ علیه‏ وآله) متوجه دشواری انجام وظیفه بعدی خویش هست.

جهت هدایتی: این سیاق به دو مطلب قابل تقسیم است آیات اول تا پنجم و ششم تا هشتم.

‌أ. آیه ششم، تکرار آیه پنجم است. در تکرارها اصل بر تأسیس معنای جدید است نه تأکید معنای قبلی؛ البته گاهی تأسیس معنای جدید تنها با توجه به حیثیتی دیگر از معنای پیشین تأمین می شود و در این موارد، تکرار، افزون بر تأسیس، مفید تأکید هم خواهد بود. اگر آیه ششم این سوره را صرف تأکید بدانیم، سوره به دو مطلب تقسیم نخواهد شد، اما اگر آن را تأسیس حیثیتی جدید بدانیم (که همین وجه مطابق اصل است)، سرآغاز مطلبی جدید خواهد بود.

‌ب. آیه پنجم سوره با «فاء» به آیات گذشته عطف شده است. آیات هفتم و هشتم نیز با «فاء» به آیه ششم عطف شده است، اما میان آیات پنجم و ششم، هیچ عامل عطفی وجود ندارد و همین وضعیت، مؤید جدایی مطلب در ابتدای آیه ششم است. [ نظرات / امتیازها ]

‌أ. مطلب اول: ای رسول ما! شرح صدر، وضع وزر و رفع ذکری که خدا نسبت به تو انجام داده، محصول سنت (فإن مع العسر یسراً) است.

‌ب. مطلب دوم: این سنت همچنان جریان دارد: (إن مع العسر یسراً) و باز هم آسانی در پس سختیهاست؛ پس (فَإِذَا فَرَغْت فَانصب * وَ إِلى رَبِّک فَارْغَب).

اینک که جهات هدایتی هر دو مطلب این سیاق روشن شد، می توان با توجه به ارتباط این مطالب، جهت هدایتی سوره را به دست آورد: (فإن مع العسر یسراً) در مطلب اول به عنوان نتیجه و (إن مع العسر یسراً فـ.) در مطلب دوم به عنوان مقدمه مطرح شده است؛ بنابراین نتیجه مطلب دوم جهت هدایتی سوره را مشخص می سازد.

براین‌اساس جهت هدایتی سوره چنین است: «تقویت پیامبر (صلی‏ الله‏ علیه‏ وآله) برای ادامه راه خدا و رویارویی با دشواریها: بر اساس سنت (إن مع العسر یسرا) باید راه را ادامه داد و برای مواجهه با سختیهای راه خدا آماده بود».

[۱]. آیات چهارگانه نخست: این سوره در انطباق بر الطاف الهی در مسیر رسالت، ظاهر است؛ بنابراین مراد از شرح صدر، ایجاد ظرفیت دریافت و تحمل مکاره تبلیغ وحی است و مراد از وضع وزر و رفع ذکر، فراهم سازی اسباب و زمینه های تبلیغ وحی است. گفتنی است که یکی از مصادیق رفع ذکر رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، همراه کردن نام آن حضرت با نام خدای یگانه در شهادتین است، زیرا بر هر مؤمنی واجب است که آن را در نمازهای پنجگانه یومیه، تکرار کند.
[ نظرات / امتیازها ]

سوره انشرح در مکه نازل شده و شامل هشت آیه و بیست و نه کلمه و صد و سه حرف میباشد.

در خواص القرآن از پیغمبر اکرم(ص) روایت شده که فرمودند: هر کس سوره انشرح را تلاوت کند یقین و عافیت باو عطا فرماید.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

أَ لَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ وَ وَضَعْنا عَنْکَ وِزْرَکَ الَّذی أَنْقَضَ ظَهْرَکَ وَ رَفَعْنا لَکَ ذِکْرَکَ
ای رسول گرامی آیا ما تو را شرح صدر و همت بلند نکردیم
رسول اکرم(ص) در اثر عداوت جن و انس با حضرتش دلتنگ و ملول بود و پروردگار با نزول آیات و وعده فتح و فیروزی دل مبارک او را خوش و روشن گردانید.
در بصائر الدرجات از حضرت صادق(ع) روایت کرده فرمود: خداوند بولایت امیرالمومنین(ع) دل مبارک پیغمبر اکرم(ص) را روشن نمود و در اثر فتح مکه و اسلام آوردن قریش سینه حضرتش را باز و باو توانایی داد.
آیا بار گرانت را فرو ننهادیم یعنی تکلیف بر تو آسان کردیم یا بار گران از دل تو برداشتیم بسبب آمرزیدن گناه امت, چه گناه امت بار گرانی بود بر دل پیغمبر اکرم(ص) خداوند آن را برداشت و بعضی گفتند وضع بمعنای عصمت است ووزر بمعنای گناه یعنی تو را معصوم قرار دادیم و گناه از تو سر نخواهد زد و بار سنگین جنگها را که پشت را می شکست بواسطه یاری علی(ع) برداشتیم و نام نیکوی تو را در عالم بلند کردیم.
[ نظرات / امتیازها ]