1 - سوگند خداوند، به انجیر و زیتون
و التین و الزیتون
2 - انجیر و زیتون، دو نعمت شایسته براى انسان و داراى ارزشى درخور سوگند خداوند
و التین و الزیتون
3 - سوگند خداوند، به سرزمین انجیر و زیتون*
و التین و الزیتون
از احتمالاتى که درباره مفاد آیه گفته شده، این است که مراد از «انجیر» و «زیتون» ـ به قرینه دو آیه بعد ـ دو منطقه است که یکى مانند «کوفه» سرزمین انجیرخیز و دیگرى مانند «بیت المقدس» سرزمین زیتون بوده است. در این صورت سوگندهاى چهارگانه این سوره، سرزمین هاى نزول وحى را دربرگرفته است; زیرا «نوح»(ع) در کوفه، ابراهیم و عیسى(ع) در بیت المقدس، موسى(ع) در طور سینا و پیامبر اسلام(ص) در مکه به نشر آیین خویش پرداختند.
4 - اهمیت غذایى انجیر، بیش از زیتون است.*
و التین و الزیتون
تقدم ذکرى، ممکن است نشانگر تقدم رتبى باشد.
5 - «عن أبى الحسن الاوّل قال: قال رسول اللّه(ص): إنّ اللّه تبارک و تعالى ... اختار من البلدان أربعة فقال عزّوجلّ: «و التین و الزیتون . و طور سینین . و هـذا البلد الأمین» فالتین المدینة، و الزیتون بیت المقدّس، و طور سینین الکوفة و هـذا البلد الأمین مکّة;(1)
از امام موسى بن جعفر(ع) روایت شده است که فرمود: رسول خدا(ص) فرمود: خداوند تبارک و تعالى ... از بین شهرها، چهار شهر را انتخاب کرد. او ـ که عزیز و جلیل است ـ فرمود: « والتین و الزیتون . و طور سینین . و هـذا البلد الأمین». پس «تین» مدینه و «زیتون» بیت المقدس و «طور سینین» کوفه و «هـذا البلد الأمین» مکه است.»
[ نظرات / امتیازها ]
(1)-
بِسم‌ِ اللّه‌ِ الرَّحمن‌ِ الرَّحِیم‌ِ وَ التِّینِ سوگند به انجیر وَ الزَّیتُون‌ِ و بزیتون، بیضاوی گفته که تخصیص اینکه دو میوه بقسم از جمیع ثمار جهت آنست که انجیر فاکهه طیبه و بیفضله است و غذایی لطیف است و سریع الهضم و دوائی شریف کثیر النفع و ملین طبع و محلل بلغم و مطهر کلیتین و مزیل ریک مثانه و مفتح سده کبد و طحال و مسمن بدن، و در حدیث آمده که او قطع بواسیر کند و نقرس را فایده دهد، و در کشاف آورده که طبقی از انجیر بطریق هدیه نزد پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم آوردند آن حضرت از آن تناول نموده فرمود
کلوا فلو قلت ان فاکهة نزلت من الجنة لقلت هذه لان فاکهة الجنة بلا عجم فکلوها فانه یقطع البواسیر و ینفع النقرس
بخورید انجیر را که اگر بگویم میوه‌ای از بهشت نازل شده هر آینه گویم که انجیر است زیرا که میوه بهشت بی‌استخوانست پس او را بخورید که قطع بواسیر کند و نقرس را نفع رساند. و اما زیتون میوه‌ایست که هم میوه است و هم نان خورش و دوا، و روغنی لطیف کثیر المنافع دارد و در اکثر اطعمه او را داخل میدهند، و مرویست که معاذ بن جبل بر درخت زیتون بگذشت شاخی از آن بگرفت و مسواک کرد و گفت از پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم شنیدم که فرمود
نعم المسواک الزیتون من الشجرة المبارکة یطیب الفم و یذهب بالحفرة
نیکو مسواکیست زیتون از شجره مبارکه است بوی دهن را خوش کند و چرک دندان و فساد اصول را زایل گرداند، و بعد از آن گفت من از آن حضرت شنیدم که فرمود
هی سواکی و سواک الانبیاء قبلی
اینکه مسواک منست و مسواک جمیع پیغمبران که پیش از من بودند، و گفته‌اند که مراد بتین و زیتون منبت آنها است که دو کوهست در ارض مقدسه بلغت سریانی یکی را طور تینا گویند و یکی را طور زیتاء و هر یک معبد یکی از انبیاء بوده و از کعب الاحبار مرویست که مراد از آنها مسجد دمشق و بیت المقدس است و گویند اسم دو شهر است، و در معالم آورده که تین مسجداصحاب کهف است و زیتون مسجد انبیاء در تبیان گفته که جودی و جبل بیت المقدس است و از إبن عباس نقل کرده‌اند که تین مسجد نوح است و زیتون بیت المقدس، و ضحاک گفته که تین مسجد الحرامست و زیتون مسجد اقصی، و نزد بعضی دیگر تین جبالی است که ما بین حلوان و همدان است و زیتون جبال شام زیرا که اینها منابت تین و زیتون‌اند کانه قیل و منابت التین و الزیتون یعنی سوگند بمواضع روئیدن انجیر و زیتون.
[ نظرات / امتیازها ] ما انسان را در بهترین صورت آفریدیم
در آغاز این سوره نیز به چهار سوگند پر معنى برخورد مى کنیم که مقدمه براى بیان معنى پر اهمیتى است .
مى فرماید: قسم به تین ، و زیتون (و التین و الزیتون ).
((تین )) در لغت به معنى انجیر و زیتون همان زیتون معروف است ماده روغنى مفیدى از آن مى گیرند.در اینکه آیا منظور سوگند به همین دو میوه معروف است یا چیز دیگر؟ مفسران سخنان گوناگونى دارند.
در حالى که بعضى آن را اشاره به همان دو میوه معروف مى دانند که خواص غذائى و درمانى فوق العاده زیادى دارد، بعضى دیگر معتقدند که منظور از آن ، دو کوهى است که شهر دمشق و بیت المقدس بر آنها قرار گرفته ، چرا که این دو محل سرزمین قیام بسیارى از انبیاء و پیامبران بزرگ خدا است ، و این دو قسم با سوگندهاى سوم و چهارم که از سرزمینهاى مقدسى یاد مى کند هماهنگ است .
بعضى نیز گفته اند نامگذارى این دو کوه بنام تین و زیتون به خاطر این است که بر یکى از آنها درختان انجیر مى روید، و بر دیگرى درختان زیتون .
بعضى نیز تین را اشاره به دوران آدم دانسته اند، چرا که لباسى که آدم و حوا در بهشت پوشیدند از برگ درختان انجیر بود ، و زیتون را اشاره به دوران نوح مى دانند، زیرا در آخرین مراحل طوفان نوح کبوترى را رها کرد تا درباره پیدا شدن خشکى از زیر آب جستجو کند او با شاخه زیتونى بازگشت ، و نوح فهمید که طوفان پایان گرفته و خشکى از زیر آب ظاهر شده است (لذا شاخه زیتون رمز صلح و امنیت است ).
بعضى نیز تین را اشاره به مسجد نوح که بر کوه جودى بنا شد مى دانند
و زیتون را اشاره به بیت المقدس .
ولى ظاهر آیه در بدو نظر همان دو میوه معروف است ، اما با توجه به سوگندهاى بعد مناسب دو کوه یا دو مرکز مقدس و مورد احترام مى باشد.
لذا در حدیثى از پیغمبر اکرم (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) مى خوانیم که خداوند از میان شهرها چهار شهر را برگزید، و در باره آنها فرمود: و التین و الزیتون و طور سینین و هذا البلد الامین : تین مدینه است و زیتون بیت المقدس و طور سینین کوفه و هذا البلد الامین مکه است . <3>
و هر گاه این دو قسم (تین و زیتون ) را بر معنى ابتدائى آنها حمل کنیم یعنى انجیر و زیتون معروف ، باز سوگند پر معنائى است زیرا:
انجیر داراى ارزش غذائى فراوانى است و لقمهاى است مغذى و مقوى براى هر سن و سال و خالى از پوست و هسته و زوائد.
غذا شناسان مى گویند:
از انجیر مى توان بعنوان قند طبیعى جهت کودکان استفاده نمود، ورزشکاران و آنها که گرفتار ضعف و پیرى اند مى توانند از انجیر براى تغذیه خود استفاده کنند.
مى گویند افلاطون به قدرى انجیر را دوست مى داشت که بعضى آن را دوست فیلسوفان نامیده اند، و سقراط انجیر را جذب کننده مواد نافع و دفع
کننده مضار مى دانسته .
((جالینوس )) رژیم مخصوصى از انجیر براى پهلوانان تنظیم کرده بود، به پهلوانان روم و یونان قدیم نیز انجیر داده مى شد.
دانشمندان غذاشناس مى گویند انجیر سرشار است از ویتاءمین هاى مختلف و قند، و در بسیارى از بیماریها از آن به عنوان یک دارو مى توان استفاده کرد، مخصوصا هر گاه انجیر و عسل را به طور مساوى مخلوط کنند براى زخم معده بسیار مفید است ، خوردن انجیر خشک فکر را تقویت مى کند، خلاصه به علت وجود عناصر معدنى در انجیر که سبب تعادل قواى بدن و خون مى گردد انجیر را غذاى هر سن و شرائطى معرفى کرده اند.
در حدیثى از امام على بن موسى الرضا (علیهماالسلام ) آمده است التین یذهب بالبخر و یشد الفم و العظم ، و ینبت الشعر، و یذهب بالداء و لا یحتاج معه الى دواء و قال (علیه السلام ): التین اشبه شى ء بنبات الجنة :
انجیر بوى دهان را مى برد ، لثه ها و استخوانها را محکم مى کند، مو را مى رویاند درد را برطرف مى سازد، و با وجود آن نیاز به دارو نیست ، و نیز فرمود انجیر شبیه ترین اشیاء به میوه بهشتى است . <5> <6>
و اما در باره زیتون غذاشناسان و دانشمندان بزرگى که سالیان دراز از عمر خود را در راه مطالعه خواص گوناگون میوه ها صرف کرده اند براى زیتون و روغن آن اهمیت فوق العادهاى قائلند، و معتقدند کسانى که مى خواهند همواره سالم باشند باید از این اکسیر حیاتى استفاده کند.
روغن زیتون دوست صمیمى کبد آدمى ، و براى رفع عوارض کلیه ها
و سنگهاى صفراوى ، و قولنجهاى کلیوى ، و کبدى ، و رفع یبوست بسیار مؤ ثر است .
به همین دلیل از درخت زیتون به عنوان شجره مبارکه در قرآن مجید یاد شده است .
روغن زیتون نیز سرشار از انواع ویتاءمین ها است و داراى فسفور و گوگرد و کلسیوم و آهن و پتاسیوم و منگنز است .
مرهمهائى را که از روغن زیتون و سیر تهیه مى شود براى انواع دردهاى رماتیسمى مفید دانسته اند، سنگهاى کیسه صفرا وسیله خوردن روغن زیتون از بین مى روند. <7>
در خبرى از امیر مؤ منان على (علیه السلام ) مى خوانیم : ما افقر بیت یاتدمون بالخل و الزیت و ذلک ادام الانبیاء: خانه اى که در آن از سرکه و روغن زیتون به عنوان نان خورش استفاده مى کنند هرگز خالى از طعام نمى شود، و این غذاى پیامبران است . <8>
و در حدیثى از امام على بن موسى الرضا (علیهماالسلام ) آمده است : نعم الطعام الزیت : یطیب النکهة ، و یذهب بالبلغم ، و یصفى اللون ، و یشد العصب ، و یذهب بالوصب ، و یطفى ء الغضب : روغن زیتون غذاى خوبى است ، دهان را خشبو، و بلغم را برطرف مى سازد، رنگ صورت را صفا و طراوت مى بخشد، اعصاب را تقویت کرده ، بیمارى و درد و ضعف را از میان مى برد و آتش خشم را فرو مى نشاند. <9> این بحث را با حدیثى از پیغمبر اکرم (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) پایان مى دهیم ، فرمود:
کلوا الزیت و ادهنوا به فانه من شجرة مبارکة : روغن زیتون را بخورید و بدن را با آن چرب کنید که از درخت مبارکى است .
[ نظرات / امتیازها ] [1] و اینکه سوره با سوگندی آغاز می‌شود که شایسته چارچوب بودن برای اینکه بصیرت است. پس تین و زیتون چیست!
«وَ التِّینِ وَ الزَّیتُون‌ِ- سوگند به انجیر و زیتون، ( یا به دو کوه دارای اینکه دو نام).»
تمایز میوه از دیگر انواع غذا و خوراک آسانی خوردن آن بدون لزوم پرداختن به کاری برای آماده کردن آن است: گوشت را، مثلا، نمی‌توان خام خورد، و دانه‌ها را باید برای خوردن به صورت دیگری درآورد و کاری درباره آنها انجام داد، در صورتی که انگور بدون اینکه که عملی در روی آن انجام بگیرد، چیده و خورده می‌شود. بعضی از گونه‌های طعام را می‌توان ذخیره کرد، و برای آدمی متضمن فوایدی است، در صورتی که انواعی از میوه، علاوه بر وجوه تمایزی که به عنوان میوه دارد، ممیزات خوراکی نیز دارد، و آنها را می‌توان ذخیره کرد و مشتمل بر مواد ضروری بدن است، و از اینکه جمله است انجیر که خوردن آن آسان است و گویی آن را به اندازه دهان ساخته‌اند و مزه پاکیزه‌ای همراه با فواید بزرگ دارد، و آن را می‌توان برای مصرف کردن در هنگام ضرورت خشک کرد، و از رسول اللّه- صلی اللّه علیه و آله- روایت شده است که گفت: «اگر می‌خواستم از میوه‌ای سخن بگویم که از بهشت فرود آمده است، می‌گفتم همین میوه است که جویدن لازم ندارد، آن را بخورید که بواسیر را از میان می‌برد و برای درمان نقرس سودمند‌است».«1»
نیز چنین است میوه زیتون که بزرگترین فایده را برای تن آدمی دارد، و روغن آن روغن نادری است که به بدن هیچ زیانی نمی‌رساند، و در حدیث به جا مانده از پیغمبر- صلی اللّه علیه و آله- آمده است که: «زیتون بخورید و از روغن آن بهره‌مند شوید که از درخت مبارک است».«2»
[ نظرات / امتیازها ]