(الم یعلم بان الله یری ):(آیا نمی دانست که خدا او را می بیند؟)این آیات جنبه تمثیلی دارد، و می خواهد به عنوان نمونه ، مصداقی از انسان طاغی راذکر کند و مراد از (عبدی که نماز می خواند)رسولخدا ص است که به این ترتیب اگر این سوره اولین سوره نازله بر پیامبر ص بوده و همه آن یکباره نازل شده باشد، در این صورت ، آنحضرت قبل از نزول قرآن هم نماز می خوانده ، به هر جهت می فرماید: مراخبر ده از کسی که بنده ای را که نماز می خواند و خدا را عبادت می کرد، نهی می کرد، بااینکه می دانست خدا او را می بیند و نیز مرا خبر ده که به فرضی که آن بنده نمازگزار برطریق هدایت باشد و به تقوی و طاعت حق امر نماید، این شخص نهی کننده چه وضعی خواهد داشت ، با اینکه می داند خدا او را می بیند و باز هم مرا خبر ده که اگر نهی این شخص تکذیب حق و اعراض از ایمان به حق باشد، با اینکه می داند خدا او را می بیند،آیا جز عذاب ، استحقاق دیگری خواهد داشت ؟و مراد از علم به رؤیت حق ، آگهی بر طریق استلزام است ، چون لازمه اعتقاد به اینکه خدا خالق هر چیزی است ، این است که خدا به هر چیزی عالم می باشد، هر چند صاحب این اعتقاد از لازمه آن غافل باشد، و فرد نهی کننده که از مشرکین بوده مسلما به خالقیت خدا اعتراف و باور داشته و خدایی که خالق است از هیچ یک از اعمال بندگانش غافل نیست و همه کمالات را داراست و به همه چیز علم‌ دارد. [ نظرات / امتیازها ]

أَ لَم‌ یَعلَم‌ بِأَن‌َّ اللّه‌َ یَری‌:

مبنی‌ ‌بر‌ ردع‌ و توبیخ‌ ‌است‌ شخص‌ مزاحم‌ نامبرده‌ گفته‌ ‌شده‌ ‌أبو‌ جهل‌ ‌بن‌ هشام‌ ‌است‌ ‌بر‌ حسب‌ فطرت‌ ‌خود‌ میداند ‌که‌ آفریدگار آگاه‌ بمنع‌ و جنایات‌ ‌او‌ ‌است‌ و اینکه‌ ‌محمّد‌ ‌به‌ نماز میایستد ‌أبو‌ جهل‌ استهزاء نموده‌ ‌او‌ ‌را‌ تهدید بقتل‌ می‌نماید ‌در‌ آیات‌ نامبرده‌ مورد تهدید قرار گرفته‌ ‌است‌.

استفاده‌ می‌شود ‌از‌ نظر اینکه‌ سوره‌ العلق‌ نخستین‌ سوره‌ای‌ ‌است‌ ‌که‌ برسول‌ صلّی‌ اللّه‌ ‌علیه‌ و آله‌ نازل‌ ‌شده‌ ‌که‌ توأم‌ ‌با‌ اهداء سمت‌ رسالت‌ ‌رسول‌ صلّی‌ اللّه‌ ‌علیه‌ و آله‌ بوده‌ ولی‌ قبل‌ ‌بر‌ ‌آن‌ ‌از‌ نظر ارتباط ‌که‌ ‌رسول‌ صلّی‌ اللّه‌ ‌علیه‌ و آله‌ ‌با‌ تعلیمات‌ ربوبی‌ داشته‌ ‌به‌ نماز اشتغال‌ میورزید استفاده‌ می‌شود ‌که‌ قبل‌ ‌از‌ نزول‌ سوره‌ العلق‌ و قبل‌ ‌از‌ اهداء سمت‌ رسالت‌ بوی‌ حایز مقام‌ نبوت‌ و ارتباط ‌با‌ تعلیمات‌ غیبی‌ بوده‌ ‌است‌ و بدین‌ جهت‌ ‌در‌ مسجد الحرام‌ میایستاد و اشتغال‌ بنماز داشته‌ و مورد استهزاء و تهدید کفار قریش‌ قرار میگرفته‌ ‌است‌. [ نظرات / امتیازها ]

آیا نمیداند ‌که‌ ‌خدا‌ (کردارهای‌ زشت‌ و طغیانهای‌ ‌او‌ ‌را‌) می‌بیند (و ‌او‌ ‌را‌ بجزای‌ اعمالش‌ خواهد رسانید)! [ نظرات / امتیازها ]

1 - خداوند، ناظر گفتار و کردار انسان ها است.

ألم یعلم بأنّ اللّه یرى

2 - توجّه به آگاهى و نظارت خداوند بر گفتار و کردار انسان ها، دور سازنده آنان از تکذیب دین و روى گردانى از آن

أرءیت إن کذّب و تولّى . ألم یعلم بأنّ اللّه یرى

3 - نظارت خداوند بر انسان ها، حقیقتى آشکار و قابل فهم براى همگان حتى مشرکان

ألم یعلم بأنّ اللّه یرى

استفهام در «ألم یعلم»، بیانگر وجود علم و ظهور حقیقت است. از شأن نزول آیه شریفه، دانسته مى شود که روى سخن با ابوجهل است که با وجود شرک به خداوند، از نظارت او بر کردار ناروایش غافل نبود.

4 - مخالفان نماز، باید خدا را ناظر بر کردار خویش دیده و از مخالفت دست بردارند.

أرءیت الذى ینهى ... ألم یعلم بأنّ اللّه یرى

5 - خداوند، تکذیب گران دین و روى گردانان از آن و نهى کنندگان مردم از نماز را، به عذاب خویش تهدید کرده است.

ألم یعلم بأنّ اللّه یرى

جمله «ألم یعلم...» در مقام تهدید و حاکى از کیفرهایى است که نظارت خداوند، آن را به دلالت التزامى مى رساند.

6 - کسانى که خداوند را ناظر خویش مى دانند، از تبلیغات هدایت پیشگان و دعوت کنندگان به تقوا جلوگیرى نمى کنند.

أرءیت إن کان على الهدى . أو أمر بالتّقوى ... ألم یعلم بأنّ اللّه یرى

7 - حالت طغیان گرى و ثروت اندوزى و احساس بى نیازى مطلق، مایه بى پروا شدن انسان در برابر نظارت خداوند

لیطغى . أن رءاه استغنى ... ألم یعلم بأنّ اللّه یرى
[ نظرات / امتیازها ]

آن گاه مى پرسد:

أَ لَمْ یَعْلَمْ بِأَنَّ اللَّهَ یَرى

آیا او هنوز ندانسته است که خدا او را مى بیند واز بداندیشى و بیدادش آگاه است؟

و آیا شما مى دانید که آن تجاوزکار و مرگ اندیشى که چنین مى کند، چه عذاب هراس انگیزى در انتظار اوست؟ و خدا چگونه او را کیفر خواهد کرد؟.

به باور پاره اى ترتیب این آیات در حقیقت این گونه است: آیا دیدى آن تجاوزکارى را که بنده برگزیده خدا را از نماز بازداشت، در حالى که او بر شاهراه هدایت بود و مردم را به توحید و پروا فرامى خواند، و آن طغیانگرى که اورا از این کارهاى خداپسندانه و بشردوستانه بازمى داشت دروغ پرداز و حق ستیز بود؟ آیا کارى عجیب تر از این دیده اى؟ آن گاه به او هشدار مى دهد که: آیا آن تجاوزکار نمى داند که خدا او را در هر حال مى بیند و از عملکرد او آگاه است و از او بازخواست خواهد نمود؟

آیه مورد بحث نشانگر این واقعیت است که:

1 - خداى دادگر سرانجام داد حق طلبان و عدالتخواهان را از ستمکاران و طغیانگران خواهد گرفت.

2 - خداى دادگر از مرگ اندیشى و اعمال زشت و ظالمانه طغیانگران آگاه است و همه را مى بیند، و از آنان مى پرسد چرا؟

3 - دل سپردن به این دو اصل و ایمان به این دو نکته، اگر آگاهانه و واقعى باشد انسان را به سوى درست اندیشى ها و شایسته کارى ها بر مى انگیزد و از گناه و ستم باز مى دارد. [ نظرات / امتیازها ]

( ألم یعلم بأن الله یری ) ویطلع علی أحواله من هداه وضلاله ، فیجازیه علی حسب ذلک . وهذا وعید . فإن قلت : ما متعلق أرأیت ؟ قلت : الذی ینهی مع الجملة الشرطیة ، وهما فی موضع المفعولین . فإن قلت : فأین جواب الشرط ؟ قلت : هو محذوف ، تقدیره : إن کان علی الهدی أو أمر بالتقوی ، ألم یعلم بأن الله یری . وإنما حذف لدلالة ذکره فی جواب الشرط الثانی . فإن قلت : فکیف صح أن یکون ( ألم یعلم ) جوابا للشرط ؟ قلت : کما صح فی قولک : إن أکرمتک أتکرمنی ؟ وإن أحسن إلیک زید هل تحسن إلیه ؟ فإن قلت : فما أرأیت الثانیة وتوسطها بین مفعول أرأیت ؟ قلت : هی زائدة مکررة للتوکید . وعن الحسن أنه أمیة بن خلف کان ینهی سلمان عن الصلاة . [ نظرات / امتیازها ]

أَ لَم‌ یَعلَم‌ بِأَن‌َّ اللّه‌َ یَری‌‌-‌ ‌یعنی‌ آیا ابو جهل‌ نمیداند ‌که‌ ‌خدا‌ اعمال‌ ‌او‌ ‌را‌ مینگرد.

‌اگر‌ رفتارش‌ نیک‌ ‌باشد‌ پاداش‌ نیک‌ و ‌اگر‌ خطا و غلط ‌باشد‌ جزای‌ بد خواهد ‌بود‌‌-‌ محا. [ نظرات / امتیازها ]

[14] چگونه‌ ‌خود‌ ‌را‌ مقیاس‌ حق‌ قرار می‌دهد، ‌در‌ صورتی‌ ‌که‌ خداوند سبحانه‌ و ‌تعالی‌ ‌او‌ ‌را‌ می‌بیند و ‌از‌ ‌او‌ آگاه‌ ‌است‌ و ‌از‌ آنچه‌ می‌آموزد و ‌از‌ نیت‌ بدی‌ ‌که‌ ‌بر‌ خاطرش‌ می‌گذرد خبر دارد! ‌او‌ خیال‌ می‌کند ‌که‌ ‌به‌ مردم‌ خدمت‌ می‌کند، و عمل‌ ‌خود‌ ‌را‌ ‌برای‌ ‌ایشان‌ چنین‌ توجیه‌ می‌کند ‌که‌ ‌از‌ جهت‌ زیان‌ داشتن‌ نماز ‌برای‌ مردم‌ ‌آن‌ ‌را‌ نهی‌ کرده‌، ‌ یا ‌ بدان‌ سبب‌ ‌که‌ نماز تمام‌ نبود ‌ یا ‌ چیزی‌ شبیه‌ ‌به‌ اینها، ولی‌ نمی‌تواند نیّت‌ بد ‌خود‌ ‌را‌ ‌از‌ پروردگارش‌ مخفی‌ کند.

«أَ لَم‌ یَعلَم‌ بِأَن‌َّ اللّه‌َ یَری‌‌-‌ آیا نمی‌دانسته‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌خدا‌ می‌بیند! [ نظرات / امتیازها ]

((أَلَمْ یَعْلَمْ)) ذلک الناهی ((بِأَنَّ اللَّهَ یَرَى)) عمله ونهیه عن الصلاة وکذبه وتولیه؟ <أ>لم یعلم جزاء هذه السیئات؟ فإنه، کیف ینهى ویکفر ویعصی وجزاء من یفعل ذلک النار والنکال؟ [ نظرات / امتیازها ]

الْقَوْل فِی تَأْوِیل قَوْله تَعَالَى : { أَرَأَیْت إِنْ کَذَّبَ وَتَوَلَّى } یَقُول تَعَالَى ذِکْره : { أَرَأَیْت إِنْ کَذَّبَ } أَبُو جَهْل بِالْحَقِّ الَّذِی بَعَثَ بِهِ مُحَمَّدًا { وَتَوَلَّى } یَقُول : وَأَدْبَرَ عَنْهُ , فَلَمْ یُصَدِّق بِهِ . وَبِنَحْوِ الَّذِی قُلْنَا فِی ذَلِکَ قَالَ أَهْل التَّأْوِیل . ذِکْر مَنْ قَالَ ذَلِکَ : 29165 - حَدَّثَنَا بِشْر , قَالَ : ثنا یَزِید , قَالَ : ثنا سَعِید , عَنْ قَتَادَة { أَرَأَیْت إِنْ کَذَّبَ وَتَوَلَّى } یَعْنِی : أَبَا جَهْل . [ نظرات / امتیازها ]

ا لم یعلم بان الله یری - مراد از این علم ، آگهی بر طریق استلزام است ، چون لازمه اعتقاد به اینکه خدا خالق هر چیزی است این اعتقاد است که خدا به هر چیزی عالم است ، هر چند صاحب اعتقاد اولی از این اعتقاد دیگرش غافل باشد ، و آن کسی که از نماز نهی می‏کرد از وثنی مذهبان و مشرک بوده ، و وثنی مذهبان اعتراف دارند به اینکه خالق هر چیزی خدا است ، و همچنین خدا را از هر نقصی منزه می‏دارند ، پس باید معتقد باشند که خدا جاهل نیست ، و از هیچ عملی عاجز نیست ، و همچنین هیچ صفت نقص ندارد ، هر چند که خود از این اعتقادشان غافل باشند .
[ نظرات / امتیازها ]

آیا او نمى‏داند که خداوند همه اعمال او را مى‏بیند و همه را براى حساب و جزا ثبت و ضبط مى‏کند ؟ ! ( ا لم یعلم بان الله یرى ) .

تعبیر به قضیه شرطیه در آیات فوق اشاره به این است که این طغیانگر مغرور لا اقل این احتمال را باید بدهد که پیامبر اسلام (صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏) بر طریق هدایت است ، و دعوتش دعوت به سوى تقوى است ، همین احتمال براى اینکه جلو طغیان او را بگیرد کافى است.

بنابر این مفهوم این آیات تردید در هدایت و دعوت پیامبر (صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏) به سوى تقوى نمى‏باشد ، بلکه اشاره به نکته ظریف بالاست.

بعضى از مفسران ضمیر در کان و أمر را به همان شخص نهى کننده مانندابو جهل باز گردانده‏اند ، بنابر این مفهوم آیات چنین مى‏شود : اگر او هدایت را بپذیرد و به جاى منع از نماز دعوت به تقوى کند چقدر به حال او مفید است ؟ ولى تفسیر اول مناسبتر به نظر مى‏رسد.

[ نظرات / امتیازها ]

أَ لَمْ یَعْلَمْ بِأَنَّ اللَّهَ یَرى‏:
مبنى بر ردع و توبیخ است شخص مزاحم نامبرده گفته شده أبو جهل بن هشام است بر حسب فطرت خود میداند که آفریدگار آگاه بمنع و جنایات او است و اینکه محمد به نماز میایستد أبو جهل استهزاء نموده او را تهدید بقتل مى‏نماید در آیات نامبرده مورد تهدید قرار گرفته است.
استفاده مى‏شود از نظر اینکه سوره العلق نخستین سوره‏اى است که برسول صلّى اللّه علیه و آله نازل شده که توأم با اهداء سمت رسالت رسول صلّى اللّه علیه و آله بوده ولى قبل بر آن از نظر ارتباط که رسول صلّى اللّه علیه و آله با تعلیمات ربوبى داشته به نماز اشتغال میورزید استفاده مى‏شود که قبل از نزول سوره العلق و قبل از اهداء سمت رسالت بوى حایز مقام نبوت و ارتباط با تعلیمات غیبى بوده است و بدین جهت در مسجد الحرام میایستاد و اشتغال بنماز داشته و مورد استهزاء و تهدید کفار قریش قرار میگرفته است. [ نظرات / امتیازها ]