(الذی علم بالقلم ):(همانکه به وسیله قلم تعلیم کرد) [ نظرات / امتیازها ]

‌آن‌ پروردگاری‌ ‌که‌ نویسنده‌ ‌را‌ نوشتن‌ ‌با‌ قلم‌ آموخت‌‌-‌ ‌ یا ‌ آدمی‌ ‌را‌ بیان‌ بقلم‌ آموخت‌ (‌در‌ اینجا خدای‌ سبحانه‌ ‌بر‌ خلق‌ ‌خود‌ بآنچه‌ ‌از‌ کیفیت‌ نوشتن‌ ‌با‌ قلم‌ آموخته‌ منّت‌ نهاده‌ ‌است‌ زیرا سود دین‌ و دنیای‌ خلق‌ بسته‌ بقلم‌ ‌است‌ و نعمت‌ عظمی‌ خدائی‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌اگر‌ ‌آن‌ نبود نه‌ دینی‌ برپا میشد و نه‌ زندگانی‌ بشر بصلاح‌ میپیوست‌. [ نظرات / امتیازها ]

1 - خداوند، معلم انسان ها است.

الذى علّم

2 - قلم، وسیله اى کارآمد در آموزش

الذى علّم بالقلم

3 - توانایى انسان بر خواندن نوشته ها و آموختن معارف مکتوب، هدیه خداوند و نعمت او است.

الذى علّم بالقلم

4 - تراوشات قلم نویسندگان و تأثیر آن در انتقال اطلاعات به دیگران، وابسته به خداوند است.

الذى علّم بالقلم

5 - توجه به وابستگى تمام آموخته ها به خداوند، مایه اطمینان پیامبر(ص) به توانایى بر عمل به وظیفه دریافت و قرائت قرآن

اقرأ ... الذى علّم بالقلم

با توجّه به «امّى» و بى سواد بودن پیامبر(ص) تا زمان بعثت، خداوند پس از فرمان دادن آن حضرت به قراءت، خود را معلم تمام اهل قلم معرفى کرده است تا آن حضرت را به امدادهاى خویش امیدوار سازد.

6 - توجّه به آموزگار بودن خداوند و وابستگى قرائت و کتابت به قدرت او، برانگیزاننده انسان به تلاوت کلام او است.

اقرأ ... الذى علّم بالقلم

7 - ربوبیت خداوند بر انسان ها، جلوه گر در توانا ساختن آنان بر خواندن و نوشتن

و ربّک الاکرم . الذى علّم بالقلم

8 - توانا ساختن انسان بر خواندن و نوشتن و آموختن علوم به او، برخاسته از کرم والاى خداوند است.

و ربّک الأکرم . الذى علّم بالقلم

9 - علل و عوامل طبیعى، تجلّى گاه افعال خداوند و مجراى انجام یافتن آنها است.

علّم بالقلم

10 - نویسندگى هنرى مطلوب و مورد ترغیب از آغاز ظهور اسلام

الذى علّم بالقلم

نزول این آیات در نخستین ساعات بعثت، گویاى برداشت یاد شده است.

11 - نزول قرآن به صورت قابل نوشتن، وعده خداوند به پیامبر(ص) در لحظات آغازین بعثت

اقرأ ... الذى علّم بالقلم

طرح امورى که مربوط به قلم است، به دنبال فرمان قرائت قرآن در نخستین لحظات آغاز وحى، بیانگر نکته یاد شده است. [ نظرات / امتیازها ]

آن گاه در وصف پروردگارى که کریمترین کریمان است مى افزاید:

الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ

همان کسى که به وسیله قلم آموخت.

آرى، ذات بى همتاى او به نویسنده آموزش داد که به وسیله قلم هر آنچه را خواست بنویسد.

ممکن است منظور این باشد که خدا به انسان آموزش داد که به یارى قلم هر آنچه در دل دارد و در اندیشه اش مى گذرد آشکار سازد، و با نوشتن به وسیله نعمت قلم را به انسان آموخت.

در آیه شریفه آموزش نویسندگى و بهره ورى از نعمت قلم به عنوان نعمتى گران به تابلو رفته است، و این نشانگر نقش حساس و ره آورد این نعمت گران است که مى تواند دنیا و آخرت انسان را بسازد.

«قتاده» در این مورد مى گوید: قلم نعمت گرانى از سوى خداست که اگر نبود نه ارکان دین برپا مى گشت و نه زندگى اصلاح مى شد.

و پاره اى در وصف آن گفته اند: مرکب قلم و آنچه از آن مى تراود براى ظلم و ظالمان بسان نیش افعى ها کشنده است، و براى عدالت و عدالتخواهان بسان عسل شیرین و دل انگیز است که به وسیله زنبوردار از کندوى زنبورها خارج مى گردد.

«کعب» مى گوید منظور از کسى که خدا نوشتن به وسیله قلم را به او آموخت، «آدم» مى باشد، چرا که او نخستین انسان و نخستین کسى است که خدا نوشتن به وسیله قلم را به او آموزش داد.

اما به باور «ضحاک» نخستین کسى که به وسیله قلم نوشت «ادریس» بود. [ نظرات / امتیازها ]

( الذی علم بالقلم علم الانسان ما لم یعلم ) فدل علی کمال کرمه بأنه علم عباده مالم یعلموا ، ونقلهم من ظلمة الجهل إلی نور العلم ، ونبه علی فضل علم الکتابة لما فیه من المنافع العظیمة التی لا یحیط بها إلا هو ، وما دونت العلوم ولا قیدت الحکم ولا ضبطت أخبار الأولین ومقالاتهم ، ولا کتب الله المنزلة إلا بالکتابة ، ولولا هی لما استقامت أمور الدین والدنیا ، ولو لم یکن علی دقیق حکمة الله ولطیف تدبیره ودلیل إلا أمر القلم والخط ، لکفی به . ولبعضهم فی صفة القلم : ورواقم رقش کمثل أراقم قطف الخطا نیالة أقصی المدی سود القوائم ما یجد مسیرها إلا إذا لعبت بها بیض المدی وقرأ ابن الزبیر : علم الخط بالقلم . [ نظرات / امتیازها ]

الَّذِی‌ عَلَّم‌َ بِالقَلَم‌ِ ‌یعنی‌ همان‌ خدائی‌ ‌که‌ بشر ‌را‌ ‌به‌ وسیله قلم‌ تعلیم‌ داد. ‌به‌ ‌اینکه‌ معنا ‌که‌ آنچه‌ ‌را‌ انسان‌ ‌به‌ وسیله قلم‌ مینویسد فراموش‌ شدنی‌ نیست‌. زیرا هرگاه‌ انسان‌ بعدا ‌به‌ آنچه‌ ‌که‌ ‌با‌ قلم‌ نوشته‌ بنگرد ‌از‌ تمام‌ خصوصیات‌ ‌آن‌، علم‌ و اطلاع‌ پیدا میکند. و ‌اینکه‌ ‌خود‌یک‌ نوع‌ تعلیم‌ میباشد، ولی‌ بواسطه قلم‌. نه‌ بواسطه زبان‌ و دهان‌ و امثالهما، ‌اگر‌ ‌اینکه‌ نعمت‌ قلم‌ ‌در‌ کار نمیبود تردیدی‌ نبود ‌که‌ آنچه‌ ‌در‌ گذشته‌ها ‌در‌ دنیا رخ‌ داده‌ ‌است‌ بدست‌ فراموشی‌ سپرده‌ میشد. و ‌اینکه‌ ‌خود‌ موجب‌ بزرگترین‌ نقص‌ و نارسائی‌های‌ امور دنیوی‌ و اخروی‌ میگردید‌-‌ [ نظرات / امتیازها ]

[4] ‌از‌ نشانه‌های‌ کرم‌ ‌او‌ یکی‌ ‌اینکه‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌به‌ وسیله قلم‌ آدمی‌ ‌را‌ صاحب‌ علم‌ و دانش‌ کرد، ‌پس‌ قلم‌ چیزی‌ جز وسیله‌ نیست‌. آیا ‌اگر‌ بنا ‌بود‌ ‌که‌ دیوار چیزی‌ بیاموزد آیا می‌توانست‌ چنین‌ شود! آیا بدان‌ سبب‌ نیست‌ ‌که‌ دیوار ‌برای‌ آموختن‌ اهلیت‌ ندارد! ‌به‌ همین‌ گونه‌ ‌هر‌ چه‌ آدمی‌ ‌در‌ میدانهای‌ علم‌ و دانش‌ پیشتر رود، لازم‌ ‌است‌ ‌که‌ خشوع‌ و تواضع‌ ‌او‌ ‌در‌ برابر پروردگارش‌ افزونتر شود، و همچون‌ فرعونهای‌ مال‌ و ثروت‌ نباشد ‌که‌ ‌در‌ زمین‌ ‌به‌ سرکشی‌ و فساد مشغول‌اند.

«الَّذِی‌ عَلَّم‌َ بِالقَلَم‌ِ‌-‌ ‌آن‌ ‌که‌ ‌با‌ قلم‌ علم‌ ‌را‌ (‌به‌ ‌ما) آموخت‌.» [ نظرات / امتیازها ]

((الَّذِی عَلَّمَ)) الإنسان المعارف والعلوم ((بِ)) سبب ((الْقَلَمِ))، فلولا خلقه للقلم وتعلیمه للإنسان الکتابة لبقی الإنسان فی دیاجیر الجهل والرذیلة، فمنه سبحانه "القراءة" فـ"اقرأ..."، ومنه الکتابة فعلم "بالقلم"، ومنه البدء "من علق"، ومنه الإیصال إلى الکمال. [ نظرات / امتیازها ]

سپس به توصیف خداوندى که اکرم الاکرمین است پرداخته ,مى فرماید: ((همان کسى که به وسیله قلم تعلیم نمود)) (الذى علم بالقلم ). [ نظرات / امتیازها ]

{ الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ } : خَلْقَهُ الْکِتَاب وَالْخَطّ , کَمَا : أَنَّ الْحَدِیث تَقَدَّمَ بَیَانه [ نظرات / امتیازها ]

{ الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ } : خَلْقَهُ الْکِتَاب وَالْخَطّ , کَمَا : أَنَّ الْحَدِیث تَقَدَّمَ بَیَانه [ نظرات / امتیازها ]

الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ (۴)
او کسی است که به وسیله قلم آموخت.
وجه کریم بودن پروردگار تو این است که به وسیله قلم آموخت.

[ نظرات / امتیازها ]

الذی علم بالقلم - حرف باء در این جمله سببیت را می‏رساند ، می‏فرماید : خدای تعالی قرائت و یا کتابت و قرائت را به وسیله قلم بیاموخت ، و این جمله هم می‏تواند حالیه باشد ، و هم استینافیه ، و به هر حال زمینه آن زمینه تقویت روح رسول خدا (صلی‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏) و از بین بردن اضطراب آن حضرت است ، اضطرابی که از دستور قبلی به آن جناب دست داده بود ، چون دستور خواندن به کسی که امی است ، نه سواد خواندن دارد و نه نوشتن ، اضطراب آور است ، گویا فرموده : کتاب پروردگارت را بخوان ، کتابی را که او به تو وحی می‏کند ، و از این فرمان اضطراب و خوفی به خود راه مده ، و چه جای ترسیدن است ؟ در حالی که پروردگار اکرم تو آن کسی است که قرائت را به وسیله قلم به انسان آموخت ؟ خوب ، وقتی سواد سواد دارها هم به وسیله قلم است که او آفریده ، و در اختیارشان قرار داده ، تا منویات خود را بنویسند ، چرا نتواند قرائت کتاب خود را بدون وساطت قلم به تو تعلیم دهد ؟ آن هم با اینکه به تو امر کرده که : بخوان اگر تو را توانای بر خواندن نکرده بود ، هرگز امر به آن نمی‏کرد .
[ نظرات / امتیازها ]

الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ:
بیان صفت فعل پروردگار است از جمله مظاهر تعلیمات ربوبى تعلیم و آموزش از طریق قلم و کتابت و وجود کتبى الفاظ و وحى است یعنى نقوش که حکایت از الفاظ و عبارت وحى مى‏نماید زیرا وحى و نزول آیات کریمه از مقام شامخ ربوبى اختصاص برسول صلّى اللّه علیه و آله دارد.
پس از نزول وحى از طریق کتابت و آموزش قلم و نقش و وجود کتبى که حکایت از الفاظ وحى مى‏نماید میتوان دسترس جامعه و دانشجویان مکتب قرآن قرار گیرد و نزول وحى از طریق جبرئیل امین وحى تعلیم حقایق و معارف بقلب رسول صلّى اللّه علیه و آله است و بطور شهود قلبى آنرا مى‏پذیرد بدون اینکه لحظه‏اى تزلزل و یا تردید بر قلب طاهر و تابناک رسول عارض شود.
و از جمله مظاهر صفت ربوبیت ساحت کبریائى تعلیم و تربیت سلسله بشر از طریق خط و کتاب و آثار قلم است و نعمت بزرگى است چنانچه آثار قلم در جامعه بشر نباشد امور دین و نظام تعلیم و تربیت بر پایه‏اى استوار نخواهد بود و طریق تعلیم عمومى بوسیله کتابت و آثار قلم یعنى وجود و نقش کتبى که حکایت از حکایت از الفاظ کریمه آیات مى‏نماید و الى الابد ثابت و باقى مى‏ماند و از نظر اهتمام بآن از جمله مظاهر صفات فعل پروردگار معرفى شده است که براى مراتب وجودى هر موجود و هر معنى و حقیقتى نیز وجود کتبى براى حکایت از الفاظ و کلمات آن نیز بر حسب نظام مقرر شده است و مورد استفاده بشر قرار میگیرد و بالاخره از جمله مظاهر صفت ربوبیت ساحت پروردگار تعلیم از طریق کتابت و آثار قلم خواهد بود یعنى نقوشى که حکایت از الفاظ مى‏نماید.
و گفته شده هنگام نزول آیات کریمه اضطرابى بر قلب رسول صلّى اللّه علیه و آله رخ داده از نظر اینکه سابقه قرائت و آموزش آنرا ندارد.
این سخن صحیح نیست زیرا ساحت رسول صلّى اللّه علیه و آله منزه از قصور در باره تعلم الفاظ آیات قرآنى است بفرض محال که خواندن کتابت آیات قرآنى را سابقه نداشته ولى شنیدن آیات کریمه را از جبرئیل امین و فهم و احاطه بالفاظ و مفاد و حقایق آنها را سابقه داشته است.
خلاصه رسول اسلام صلّى اللّه علیه و آله نخستین لحظه که آیات کریمه سوره العلق را از جبرئیل امین با قلب خود شنید و تلقى نمود تلقى وجودى و یا قلب تابناک و فؤاد او بوده چگونه از تلقى آیات قرآنى بر روح قدس او که عرش کبریائى است تزلزلى و یا اضطرابى رخ میدهد.
قلم آثارى از نقوش در اثر ارتباط با فکر و اندیشه نویسنده پدید میآورد بالاخره در اثر نیروى عاقله بشر قلم آثارى از نقوش در صفحه خارج پدید میآورد و آن نقوش در اثر ارتباط وضعى که با معانى داشته بدینوسیله معانى نیز که مفاد نقوش هستند با عقول و افکار بشر رابطه ذاتى مى‏یابند.
یعنى افکار بشرى در اثر آگهى و احاطه بحقایق و معانى بصورت علمى و اعتقادى درمیآیند از این رو انسان ساز خواهد بود.
نتیجه اینکه آثار قلم از نقوش که حکایت از الفاظ مى‏نماید در اثر تناسب وضعى است که نقوش با الفاظ داشته و هم‏چنین ارتباط اعتبارى که الفاظ با معانى داشته بدین وسایل افکار بشرى بحقایق آگهى خواهد یافت و آموختن معانى عبارت از صورت اعتقادى و ظهور جوهر وجودى و انسان ساز خواهد بود.
بهمین قیاس قلم در آیه (وَ الْقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُونَ) وسیله تنزل و ظهور حقایق است زیرا قلم نیروى غیبى و فرشته مقربى است آنچه بر حسب دستور صادر از مقام کبریائى یابد در نظام جهان تحقق پذیرد و آثار آن بصورت لوح محفوظ و ثابت خواهند درآمد و بوسیله فرشتگان بموقع اجراء گذارده خواهند شد. [ نظرات / امتیازها ]