6) کلمه «کلاّ» یا به معناى نفى گذشته است یعنى این گونه نیست که انسان به یاد گذشته خود باشد که خداوند او را آفرید و به او آموخت، پس بنده او باشد، بلکه به جاى بندگى طغیان مى‏کند و مانع بندگى دیگران نیز مى‏شود.
و ممکن است کلمه «کلاّ» به معناى حقًا و براى تأکید باشد.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

6) طغیانگر نه خدا را بنده است، نه دستورات الهى را به رسمیّت مى‏شناسد، نه استدلال مى‏پذیرد و نه به نداى وجدان و ناله مظلومان گوش مى‏دهد. [ نظرات / امتیازها ]

7) اگر انسان ظرفیّت نداشته باشد، یا ثروت او را مغرور مى‏کند، چنانکه قارون مى‏گفت: «انّما اوتیته على علم عندى» (قصص/78) یا قدرت او را مغرور مى‏کند، چنانکه فرعون مى‏گفت: «الیس لى ملک مصر» (زخرف/51) یا علم او را مغرور مى‏کند. چنانکه بلعم باعورا به آن گرفتار شد. «آتیناه آیاتنا فانسلخ منها» (اعراف/175) ولى اگر ظرفیّت باشد، حتى هر سه در یک نفر جمع مى‏شود مثل حضرت یوسف و سلیمان ولى مغرور نمى‏شود، چون همه را از خداوند مى‏داند نه خود. چنانکه حضرت سلیمان گفت: «هذا من فضل ربّى» (نمل/40) و حضرت یوسف گفت: «ربّ قد آتیتنى من الملک و علّمتنى من تأویل الاحادیث» (یوسف/101) آرى خطر آنجاست که انسان به خود بنگرد نه خدا. «أن رآه استغنى»

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

6) از سیاق آیات علق چنین به دست می آید که مراد از طغیان تکذیب پیامبر(ص) بوده است. چنان که درباره ی فرعون هم آمده است : اذهب الی فرعون انه طغی فقل هل لک الی ان تزکی و اهدیک الی ربک فتخشی فأراه الآیة الکبری فکذب و عصی(نازعات – 17 الی 21)
در خصوص ابوجهل نیز در سوره ی علق آمده است : أرأیت الذی ینهی عبدا اذا صلی ارایت ان کان علی الهدی او امر بالتقوی ارایت ان کذب و تولی (علق – 9 الی 13 )
آیات قرآن نحوه ی طغیان ابوجهل و سران قریش را این چنین بازگومی کند :
کذلک ما اتی الذین من قبلهم من رسول الا قالوا ساحر او مجنون اتواصوا به بل هم قوم طاغون فتول عنهم فما انت بملوم (ذاریات – 52 الی 54 ) ( این چنین نیست هیچ پیامبری نزد پیشینیان آنها نیامد مگر این که گفتند به او تو ساحر یا مجنون هستی آیا سفارش نکردند به آن بلکه آنها قومی طغیان گر هستند ای پیامبر اسلام از مشرکان مکه روی گردان )
فذکر فما انت بنعمت ربک بکاهن و لا مجنون ام یقولون شاعر نتربص به ریب المنون قل تربصوا فانی معکم من المتربصین ام تأمرهم احلامهم بهذا ام هم قوم طاغون (طور – 29 الی 32)
در سوره قلم نیز که بعد از سوره ی علق نازل شده همین تعبیرات آمده است:
فلا تطع المکذبین ( قلم – 8) [ نظرات / امتیازها ]

6) مولاعلی-علیه السلام-درحکمت216عامل طغیان زدگی رادریک چمله
بسیارزیباوکوتاه اینگونه بیان می دارند:
"مَن نالَ استطالَ"کسی که به نوایی رسیدتجاوزکارشد. [ نظرات / امتیازها ]