و از آنان روی برتافت و گفت ای دریغ بر یوسف و چشمانش از اندوه سپید شد، در حالی که اندوه را در سینه فرومی خورد. (و خویشتن دار بود.)

توضیح:
«ای دریغ بر یوسف» = معادل دقیق «یا أسفى على یوسف».
«سپید شد» = ترجمه وفادار به « ابْیَضَّتْ» بدون افزودن «نابینا»
«اندوه را در سینه فرو میخورد» = نزدیک ترین بیان برای « کَظیمٌ» بر اساس ریشه شناسی «حبس کردن/ فروخوردن)
برانتز «و خویشتن دار بود» به عنوان توضیح اختیاری، و نه جزو متن.

ما امانت را بر آسمانها و زمین و کوه ها عرضه داشتیم ، پس از برداشتن آن سر باز زدند و از آن بیمناک شدند، و انسان آن را بر دوش گرفت ، به راستی او بسیار ستمکار و نادان است.

دلایل
.1 وفاداری به متن
2. حفظ ساختار عربی
چینش عرضنا ... فأبین .... وأشفقن .... وحملها الإنسان .... إنه ..... کاملاً در ترجمه منعکس شده است.
3 انتخاب واژگان دقیق
«عرضنا» - عرضه داشتیم .
«أشفقن» - بیمناک شدند ،ترس معرفتی و احترام آمیز بهتر از«هراسیدند» یا «ترسیدند»).
«حملها» - بر دوش گرفت نزدیک ترین به «حمل».
«ظلوما جهولاً» - «بسیار ستمکار و نادان» بی افزوده و وفادار .
4 روانی و انسجام

بی‌گمان، خداوند و فرشتگانش بر پیامبر درود می‌فرستند؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، شما نیز بر او درود فرستید و به‌درستی و تمام، تسلیم او باشید.

«وای بر هر طعنه‌زنِ پنهان‌کار و عیب‌جویِ آشکار!»

🔹 دلایل این ترجمه:
«وَیل»: تهدید به هلاکت یا عذاب شدید → همان «وای»
«هُمَزَة»: طعنه و تحقیرِ غیرکلامی و پنهان (با اشاره، رفتار) → «طعنه‌زنِ پنهان‌کار»
«لُمَزَة»: سرزنش و تحقیر آشکار (کلامی و حضوری) → «عیب‌جویِ آشکار»

«درشت‌خو و خشن، و پس از آن [همه صفات زشت]، بی‌ اصل و نسب است؛ (زنیم.)»

«او را بگیرید، سپس با قهر و تحقیر، به میانه دوزخ بکشانید.»

«خداوند مثَلی زد: مردی که چند شریک ناسازگار در او شریک‌اند (و هر یک او را به سویی می‌کشد)، و مردی که کاملاً تسلیم یک مرد است؛ آیا این دو در مثال برابرند؟ سپاس و ستایش(به تمامی) برای خداوند است، بلکه بیشتر آنان نمی‌دانند.»

نکات ترجمه:
«مثلاً رجلاً فیه شرکاء متشاکسون»: ترجمه شد به «مردی که چند شریک ناسازگار در او شریک‌اند»؛ چون «فیه» اشاره به «تملک» دارد (یعنی مالکیت در او دارند، نه فقط همراه او هستند).
«متشاکسون»: با توجه به ساخت آن از باب تفاعل (تشاکس)، بار معنایی آن ناسازگاری متقابل، نزاع درونی، بدخلقی رفتاری دارد. واژه «ناسازگار» دقیق‌ترین واژه برای انتقال این مفهوم است. توضیح در پرانتز (و هر یک او را به سویی می‌کشد) نیز لازم است.
«سلماً لرجل»: «سلماً» مصدر در موقعیت حال (یعنی: در حال تسلیم محض بودن) و اضافه به «لرجل» است؛ ترجمه شد به «که کاملاً تسلیم یک مرد است».
«هل یستویان مثلاً»: برای روانی، به‌صورت پرسش طبیعی ترجمه شد: «آیا این دو در مثال برابرند؟»
«الحمد لله»: نه ترجمه تفسیری «حمد برای خداست چون این‌گونه هدایت کرد»، بلکه ترجمه نصیِ مستقیم آن: «سپاس و ستایش(به تمامی) برای خداوند است».
«بل اکثرهم لا یعلمون»: ترجمه مستقیم با حفظ تقابل و تأکید: «بلکه بیشتر آنان نمی‌دانند».

از میان مؤمنان، مردانی هستند که آنچه را با خدا بر سر آن پیمان بسته بودند، به‌راستی تصدیق کردند؛ پس برخی از آنان پیمان خود را به انجام رساندند، و برخی دیگر در انتظارند، و هیچ تغییری [در آن عهد] ندادند.

💡 توضیح انتخاب واژگان:
«مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ»: «از میان مؤمنان، مردانی هستند» – حفظ ساختار قرآنی با سبک فارسی.
«صَدَقُوا ما عاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ»: «آنچه را با خدا بر سر آن پیمان بسته بودند، به‌راستی تصدیق کردند» – صدق در مقابل نفاق و خیانت، به‌صورت فعل تحقق یافته (نه صرف نیت).
«قَضىٰ نَحبَهُ»: «پیمان خود را به انجام رساندند» – بدون تحمیل «مرگ» یا «شهادت» که تفسیر است، نه ترجمه.
«یَنتَظِرُ»: «در انتظارند» – صریح و وفادار.
«وَما بَدَّلُوا تَبْدِیلًا»: «و هیچ تغییری ندادند» – با حفظ قاطعیت و ایجاز متن عربی.

هیچ سخنی را بر زبان نمی‌آورد، مگر آن‌که نزد او نگهبانی آماده و مراقب حضور دارد.

🔹 دلایل این ترجمه:
«هیچ سخنی»: معادل «ما... من قول» با تأکید زبانی.
«بر زبان نمی‌آورد»: معادل دقیق «یلفظ».
«مگر آن‌که نزد او»: برگردان «إلّا لَدَیهِ» با بار هم‌زمانی و نزدیکی.
«نگهبانی آماده و مراقب»: ترجمهٔ دقیق «رَقِیبٌ عَتِیدٌ» بدون افزودن تفسیری همچون «فرشته»، «نوشتن»، یا «ثبت».

و اوست که بارانِ نافع (غَیث) را پس از آنکه نومید شدند فرو می‌فرستد، و رحمت خویش را می‌گستراند؛ و اوست ولیّ (سرپرست، کارسازِ مهربان) و شایسته‌ی ستایش.