غیبت کردن با تقوای الهی که در وجود هر انسانی می باشد سازگاری ندارد و در واقع غیبت کردن نوعی از بین بردن آبروی انسان میباشد.چون در این آیه مرده از خود نمیتواند دفاع کند شخصی هم که مورد غیبت می باشد قدرت دفاع کردن از خود را ندارد چون که حاضر نیست. [ نظرات / امتیازها ]

إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ (الحجرات/١٢)
قطعا بعضی از گمانها گناه است
در این آیه نخست مى فرماید: ((اى کسانى که ایمان آورده اید! از بسیارى از گمانها بپرهیزید، چرا که بعضى از گمانها گناه است ))! (یا ایها الذین آمنوا اجتنبوا کثیرا من الظن ان بعض الظن اثم ).
منظور از ((کثیرا من الظن )) گمانهاى بد است که نسبت به گمانهاى
خوب در میان مردم بیشتر است لذا از آن تعبیر به کثیر شده و گرنه ((حسن ظن و گمان خیر)) نه تنها ممنوع نیست بلکه مستحسن است ، چنانکه قرآن مجید در آیه 12 سوره نور مى فرماید: لو لا اذ سمعتموه ظن المؤ منون و المؤ منات بانفسهم خیرا: ((چرا هنگامى که آن نسبت ناروا را شنیدید مردان و زنان باایمان نسبت به خود (و کسى که همچون خود آنها بود) گمان خیر نبردند))؟!
قابل توجه اینکه : نهى از ((کثیرى )) از گمانها شده ، ولى در مقام تعلیل مى گوید زیرا ((بعضى )) از گمانها گناه است این تفاوت تعبیر ممکن است از این جهت باشد که گمانهاى بد بعضى مطابق واقع است ، و بعضى مخالف واقع ، آنکه مخالف واقع است مسلما گناه است ، و لذا تعبیر به ((ان بعض الظن اثم )) شده است ، بنابراین وجود همین گناه کافى است که از همه بپرهیزد.
در اینجا این سؤ ال مطرح مى شود که گمان بد و خوب غالبا اختیارى نیست ، یعنى بر اثر یک سلسله مقدمات که از اختیار انسان بیرون است در ذهن منعکس مى شود، بنابراین چگونه مى شود از آن نهى کرد؟!
1-منظور از این نهى ، نهى از ترتیب آثار است ، یعنى هر گاه گمان بدى نسبت به مسلمانى در ذهن شما پیدا شد، در عمل کوچکترین اعتنائى به آن نکنید، طرز رفتار خود را دگرگون نسازید، و مناسبات خود را با طرف تغییر ندهید، بنابراین آنچه گناه است ترتیب اثر دادن به گمان بد مى باشد.
لذا در حدیثى از پیغمبر گرامى اسلام (صلى اللّه علیه و آله ) مى خوانیم : ثلاث فى المؤ من لا یستحسن ، و له منهن مخرج ، فمخرجه من سوءالظن ان لا یحققه : ((سه چیز است که وجود آن در مؤ من پسندیده نیست ، و راه فرار دارد، از جمله سوءظن است که راه فرارش این است که به آن جامه عمل نپوشاند)).
2-انسان مى تواند با تفکر روى مسائل مختلفى ، گمان بد را در بسیارى از موارد از خود دور سازد، به این ترتیب که در راههاى حمل بر صحت بیندیشد و احتمالات صحیحى را که در مورد آن عمل وجود دارد در ذهن خود مجسم سازد و تدریجا بر گمان بد غلبه کند.
بنابراین گمان بد چیزى نیست که همیشه از اختیار آدمى بیرون باشد.
لذا در روایات دستور داده شده که اعمال برادرت را بر نیکوترین وجه ممکن حمل کن ، تا دلیلى برخلاف آن قائم شود، و هرگز نسبت به سخنى که از برادر مسلمانت صادر شده گمان بد مبر، مادام که مى توانى محمل نیکى براى آن بیابى ، قال اءمیرالمؤ منین (علیه السلام ): ضع امر اخیک على احسنه حتى یاتیک ما یقلبک منه . و لا تظنن بکلمة خرجت من اخیک سوء و انت تجدلها فى الخیر محملا.
به هر حال این دستور اسلامى یکى از جامعترین و حساب شده ترین دستورها در زمینه روابط اجتماعى انسانها است ، که مساءله امنیت را به طور کامل در جامعه تضمین مى کند. که شرح آن در بحث نکات خواهد آمد.
سپس در دستور بعد مساءله ((نهى از تجسس )) را مطرح کرده ، مى فرماید: ((و هرگز در کار دیگران تجسس نکنید)) (و لا تجسسوا).
((تجسس )) و ((تحسس )) هر دو به معنى جستجوگرى است ولى اولى معمولا در امور نامطلوب مى آید، و دومى غالبا در امر خیر، چنانکه یعقوب به فرزندانش دستور مى دهد: یا بنى اذهبوا فتحسسوا من یوسف و اخیه : ((اى فرزندان من ! بروید و از (گمشده من ) یوسف و برادرش جستجو کنید)) (یوسف - 87).
در حقیقت گمان بد عاملى است براى جستجوگرى ، و جستجوگرى عاملى است براى کشف اسرار و رازهاى نهانى مردم ، و اسلام هرگز اجازه نمى دهد که رازهاى خصوصى آنها فاش شود.
و به تعبیر دیگر اسلام مى خواهد مردم در زندگى خصوصى خود از هر نظر در امنیت باشند. بدیهى است اگر اجازه داده شود هر کس به جستجوگرى درباره دیگران برخیزد حیثیت و آبروى مردم بر باد مى رود، و جهنمى به وجود مى آید که همه افراد اجتماع در آن معذب خواهند بود.
البته این دستور منافاتى با وجود دستگاههاى اطلاعاتى در حکومت اسلامى براى مبارزه با توطئه ها نخواهد داشت ولى این بدان معنى نیست که این دستگاهها حق دارند در زندگى خصوصى مردم جستجوگرى کنند چنانکه به خواست خدا شرح داده خواهد شد.
و بالاخره در سومین و آخرین دستور که در حقیقت معلول و نتیجه دو برنامه قبل است مى فرماید: ((هیچکدام از شما دیگرى را غیبت نکند)) (و لا یغتب بعضکم بعضا).
و به این ترتیب گمان بد سرچشمه تجسس ، و تجسس موجب افشاى عیوب و اسرار پنهانى ، و آگاهى بر این امور سبب غیبت مى شود که اسلام از معلول و علت همگى نهى کرده است .
سپس براى اینکه قبح و زشتى این عمل را کاملا مجسم کند آن را در ضمن یک مثال گویا ریخته ، مى گوید: ((آیا هیچ یک از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد))؟! (ایحب احدکم ان یاکل لحم اخیه میتا).
((به یقین همه شما از این امر کراهت دارید)) (فکرهتموه ).
آرى آبروى برادر مسلمان همچون گوشت تن او است ، و ریختن این آبرو به وسیله غیبت و افشاى اسرار پنهانى همچون خوردن گوشت تن او است ،
و تعبیر به ((مرده )) به خاطر آن است که ((غیبت )) در غیاب افراد صورت مى گیرد، که همچون مردگان قادر بر دفاع از خویشتن نیستند.
و این ناجوانمردانه ترین ستمى است که ممکن است انسان درباره برادر خود روا دارد.
آرى این تشبیه بیانگر زشتى فوق العاده غیبت و گناه عظیم آن است
در روایات اسلامى - چنانکه خواهد آمد - نیز اهمیت فوق العاده اى به مساءله ((غیبت )) داده شده است ، و کمتر گناهى است که مجازات آن از نظر اسلام تا این حد سنگین باشد.
و از آنجا که ممکن است افرادى آلوده به بعضى از این گناهان سه گانه باشند و با شنیدن این آیات متنبه شوند، و در صدد جبران بر آیند در پایان آیه راه را به روى آنها گشوده ، مى فرماید: ((تقواى الهى ، پیشه کنید و از خدا بترسید که خداوند توبه پذیر و مهربان است )) (و اتقوا الله ان الله تواب رحیم ).
نخست باید روح تقوا و خداترسى زنده شود، و به دنبال آن توبه از گناه صورت گیرد، تا لطف و رحمت الهى شامل حال آنها شود.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

1 ایمان همراه با تعهّد است و هر کس ایمان دارد باید از یک سرى اعمال دورى نماید. (یا ایّها الّذین آمنوا اجتنبوا...) (ایمان ، با سوءظن ، تجسّس از کار مردم و غیبت از آنان سازگار نیست )
2 براى دورى از گناهان حتمى باید از گناهان احتمالى اجتناب کنیم . (چون بسیارى از گمان ها گناه است ، باید از همه گمان هاى بد، دورى کنیم ) (اجتنبوا... انّ بعض الظن اثم )
3 اصل بر اعتماد، سلامتى ، کرامت و برائت انسان است . (انّ بعض الظن اثم )
4 مردم در جامعه اسلامى باید هم در فکر مورد سوءظنِ کسى قرار نگیرند و هم کسى کارشان را تجسس نکند و هم در مجالس آبرویشان ریخته نشود. (بعض الظن اثم ... لاتجسسوا و لایغتب ...)
5 براى نهى از غیبت باید زمینه هاى غیبت را مسدود کرد. (راه ورود به غیبت ، اوّل سوء ظن ، بعد پیگیرى و تجسّس و پس از کشف عیب ، غیبت شروع مى شود، لذا قرآن به همان ترتیب نهى کرده است ) (اجتنبوا کثیرا من الظن ... لاتجسسوا ولا یغتب )
6 گناه گرچه در ظاهر شیرین است ، ولى در دید باطنى و ملکوتى خباثت و تنفّرآور است . (یاءکل لحم اخیه میتاً) (باطن غیبت ، خوردن گوشت مرده است و درباره هیچ گناهى این نوع تعبیر بکار نرفته است )
7 در نهى از منکر از تعبیرات عاطفى استفاده کنیم . (لایغتب ... اءیحبّ احدکم ان یاءکل لحم اخیه )
8 یکى از وسائل آموزش و تربیت ، استفاده از مثال و تمثیل است . (اءیحبّ احدکم ...)
9 تعجّب از کسانى است که دیگران را غیبت مى کنند و یا بدان گوش مى سپارند. (اءیحبّ احدکم ...)
10 غیبت حرام است ، از هر سنّ ونژاد ومقامى که باشد. (((احدکم )) شامل کوچک و بزرگ ، مشهور و گمنام ، عالم و جاهل ، زن و مرد و... مى شود)
11 مردم باایمان برادر وهمخون یکدیگرند. (لحم اخیه )
12 آبروى انسان مثل گوشت بدن او وسیله قوام اوست . (لحم اخیه ...)
13 کافر غیبت ندارد. (چون کافر، برادر مسلمان نیست ) (لحم اخیه )
14 همان گونه که مرده قدرت دفاع از خود را ندارد، شخصى که مورد غیبت است نیز چون حاضر نیست ، قدرت دفاع از خود را ندارد. (میتاً)
15 اگر از بدن زنده قطعه اى جدا شود، امکان پر شدن جاى آن هست ، ولى اگر از مرده اى چیزى کنده شود، جاى آن همچنان خالى مى ماند. آرى ، غیبت ، آبروى مردم را بردن است و آبرو که رفت دیگر جبران نمى شود. (لحم اخیه میتاً)
16 غیبت کردن ، درّندگى است . (یاءکل لحم اخیه میتاً)
17 غیبت کردن ، با تقوى سازگارى ندارد. (لایغتب ... واتّقوا اللّه )
18 در اسلام بن بست وجود ندارد، با توبه مى توان گناه گذشته را جبران کرد. (لایغتب ... ان اللّه توّاب رحیم )
19 عذرپذیرى خدا همراه بارحمت است . (توّاب رحیم )
[ نظرات / امتیازها ]

در روایات دستور داده شده که اعمال برادرت را بر نیکوترین وجه ممکن حمل کن، تا دلیلى بر خلاف آن قائم شود، و هرگز نسبت به سخنى که از برادر مسلمانت صادر شده گمان بد مبر، مادام که مى‏توانى محمل نیکى براى آن بیابى [ نظرات / امتیازها ]