مراد به کلمه «هدی» همان معارف و احکامی است که دین الهی متضمن آن است، معارفی که پیروان دین را به سوی سعادت هدایت می کند. [ نظرات / امتیازها ]

مراد به «بینات»، آیات و حجت ‏هائی است که دلالتشان بیّن و واضح است و ادله و شواهد بر حقی است که همان هدایت است.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

اساس منظور از کتمان آیات نازله اعم است از کتمان و پنهان کردن اصل آیه و اظهار نکردن آن و یا کتمان دلالت آن به اینکه آیه نازله را طوری تاویل و یا دلالتش را طوری توجیه کنند که آیه از آیت بودن بیفتد. همانطور که یهود این کار را با آیات تورات کردند؛ یعنی آن آیاتی که از بعثت پیامبر اسلام (صلّی الله علیه و آله) بشارت می داد تاویل و یا پنهان کردند به طوری که مردم یا اصلا آن آیات را ندیدند و یا اگر دیدند تاویل شده‏ اش را دیدند و خلاصه دلالتش را از رسول اسلام (صلّی الله علیه و آله) برگرداندند.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

دین، فطری بشر است و چیزی که با خلقت بشر در آب و گل او آمیخته بود، فطرت بشر آن را ردّ نمی ‏کند و در صورتی که آن طور که هست برایش بیان شود و از سوی دیگر قلب بشر هم صفای روز نخست خود را از دست نداده باشد، البته آن را می ‏پذیرد. حال چه اینکه قلب با صافی خودش آن حقیقت دینی را درک کرده باشد آن چنان که انبیا درک می ‏کنند و یا آنکه با بیان زبانی دیگران درک کند که بالأخره برگشت این دومی هم به همان اول است (دقت فرمائید).

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

جمله «أُولئِکَ یَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَ یَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ» کیفر کسانی را بیان می ‏کند که آنچه هدایت و آیات که خدا نازل کرده بود را کتمان کردند و آن کیفر عبارت است از لعنتی از خدا و لعنتی دیگر از هر لعنت کننده.

اگر کلمه (لعنت می ‏کند) در آیه تکرار شد به آن جهت است که لعنت خداوند با لعنت دیگران فرق دارد، لعنت خدا به این معنا است که خداوند ایشان را از رحمت و سعادت دور می ‏کند و لعنت لعنت کنندگان نفرین و درخواست لعنت خدا است.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

در این آیه از تکلم با غیر (آنچه را ما نازل کردیم بعد از آنکه بیان نمودیم) به سوی غیبت (خدا لعنتشان می ‏کند) التفات شده است، چون مقام مقام تشدید در غضب و خشم و عذاب است و معلوم است که خشم و عذاب از هر کسی به یک پایه و درجه نیست، هر قدر خشم گیرنده نامش و یا صفاتش بزرگ تر باشد خشم او ترس ‏آورتر است. لذا در مقام آیه به خاطر اینکه علمای سو و کتمان ‏گر بفهمند که مورد خشم چه کسی واقع شده‏ اند، نام خدا را می ‏برد و می ‏فرماید: «خدا لعنتشان می ‏کند» و چون هیچ کس بزرگ تر از خدای سبحان نیست، شنونده می ‏فهمد که به لعنتی گرفتار شده است که هیچ لعنت به پایه آن نمی رسد. [ نظرات / امتیازها ]

امام (علیه السلام) فرمودند: منظور اهل کتاب هستند.

علام طباطبایی: این روایت از باب تطبیق مصداق بر آیه شریفه است وگرنه آیه شریفه مطلق است.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

امام علی (علیه السلام) آیه شریفه را به علما تفسیر کرده اند، علمایی که فاسد باشند.

علام طباطبایی: این خبر بیان گذشته ما را تایید می‏کند.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

امام صادق (علیه‏السلام‏) در پاسخ به سوال از مصادیق «ان الذین یکتمون» فرمودند: منظور مائیم - که خدا یاریمان کند - چون اگر یکی از ما به امامت رسید، نمی ‏تواند و یا به عبارتی مجاز نیست مردم را از امام بعد از خود بی خبر بگذارد، باید به مردم امام بعد از خود را معرفی نماید.

امام باقر (علیه السلام) فرمودند: منظور مائیم- و خدا یاریمان فرماید.

علام طباطبایی: این روایت از باب تطبیق مصداق بر آیه شریفه است وگرنه آیه شریفه مطلق است.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) در تفسیر آیه فرمودند: از هر کس از هر علمی سؤال شود و او علم آن را داشته باشد و کتمانش کند، روز قیامت لگامی از آتش بر دهانش می ‏زنند و این است معنای «أُولئِکَ یَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَ یَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ».

علام طباطبایی: این خبر بیان گذشته ما را تایید می ‏کند.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

امام صادق (علیه السلام) در ذیل جمله «وَ یَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ» فرمودند: بعضی گفته ‏اند: «لاعنان عبارتند از جنبندگان زمین» ولی منظور مائیم.

علامه طباطابیی: این روایت اشاره دارد به مضمونی که آیه «وَ یَقُولُ الْأَشْهادُ هؤُلاءِ الَّذِینَ کَذَبُوا عَلی‏ رَبِّهِمْ أَلا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَی الظَّالِمِینَ» (هود/18) آن را افاده می ‏کند. چون امامان (علیه السلام) گواهان روز قیامت‏ اند که تنها ایشان ماذون در سخن گفتن هستند و به جز صلوات نمی ‏گویند. اینکه فرمودند: «بعضی گفته ‏اند مراد جنبندگان زمین هستند» منظور حدیثی است که از بعضی مفسرین از قبیل مجاهد و عکرمه و دیگران نقل شده است. ای بسا در بعضی از آن ها قضیه را به رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) هم نسبت داده باشند.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

امام صادق (علیه ‏السلام‏) فرمودند: آیه «ان الذین یکتمون ما انزلنا من البینات و الهدی» درباره امیر المؤمنین علی (علیه ‏السلام‏) نازل شده است.

علام طباطبایی: این روایت از باب جری و تطبیق است.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

1 - کتابهاى آسمانى، حاوى احکام و معارف دینى و در بردارنده دلایلى روشن بر حقانیت آنها

ما أنزلنا من البینت و الهدى من بعد ما بینه للناس فى الکتب

2 - خداوند، احکام و معارف دینى و دلایل حقانیت آنها را نازل کرده و در کتابهاى آسمانى بیان داشته است.

ما أنزلنا من البینت و الهدى من بعد ما بینه للناس فى الکتب

«هدى» به معناى هدایت کننده است و مقصود از آن در آیه شریفه احکام و معارف دین مى باشد. «بینات» به معناى دلایل روشن است و مراد از آن در آیه، دلایل و براهینى است که براى معارف و احکام دینى ایراد شده است.

3 - همه مردم، مخاطبان کتب آسمانى و موظف به فراگیرى معارف و احکام آن هستند.

من بعد ما بینه للناس

4 - ابلاغ و تعلیم حقایق کتابهاى آسمانى (احکام و معارف دین و براهین آنها) به مردم، وظیفه اى بر عهده عالمان دینى

إن الذین یکتمون ما أنزلنا من البینت و الهدى من بعد ما بینه للناس

5 - تورات و انجیل، حاوى شواهد و نشانه هایى بر حقانیت پیامبر(ص) و احکام و معارف اسلام هستند.

من بعد ما بینه للناس فى الکتب

برخى بر آنند که مراد از «الکتاب» تورات و انجیل و مقصود از «البینات و الهدى» دلایل و رهنمودهایى است که مردم را به حقانیت نبوت و احکام اسلام هدایت مى کنند. آیات گذشته - که درباره کتمان حقانیت تغییر قبله بود - مؤید این احتمال است.

6 - عالمان یهود و نصارا در عصر بعثت، شواهد و نشانه هاى حقانیت پیامبر(ص) و احکام اسلام را کتمان مى کردند.

الذین یکتمون ما أنزلنا من البینت و الهدى من بعد ما بینه للناس فى الکتب

7 - کتمان حقایق کتابهاى آسمانى، از گناهان بزرگ است.

إن الذین یکتمون ما أنزلنا ... أولئک یلعنهم اللّه

8 - کتمان کنندگان حقایق دینى، به لعنت خدا و دورى از رحمت او گرفتار خواهند شد.

إن الذین یکتمون ... أولئک یلعنهم اللّه

9 - ضرورت نفرین و لعنت بر کسانى که حقایق کتابهاى آسمانى را از مردم پنهان مى کنند.

أولئک ... یلعنهم اللعنون

تکرار فعل «یلعن» به تفاوت لعنت خدا و لعنت دیگران اشاره دارد. لعنت خدا به معناى مطرود ساختن از رحمت است و لعنت مردم به معناى نفرین و درخواست از خدا بر قطع رحمت از لعنت شونده است.

10 - علماى یهود و نصارا به خاطر کتمان حقایق و معارف کتب آسمانى از رحمت خدا محروم شده و مورد لعن و نفرین لعنت کنندگان هستند.

إن الذین یکتمون ما أنزلنا ... أولئک یلعنهم اللّه و یلعنهم اللعنون

11 - نقش نفرین و لعنتِ نفرین کنندگان، در دور شدن رحمت الهى از لعنت شوندگان

و یلعنهم اللعنون

[ نظرات / امتیازها ]

گرچه روى سخن در این آیه طبق شاءن نزول ، به علماى یهود است ، ولى این معنى هرگز مفهوم آیه را که یک حکم کلى و عمومى درباره کتمان کنندگان حق بیان مى کند محدود نخواهد کرد.
آیه شریفه ، این افراد را با شدیدترین لحنى مورد سرزنش قرار داده مى گوید: کسانى که دلائل روشن و وسائل هدایت را که نازل کرده ایم بعد از بیان آن براى مردم در کتاب آسمانى ، کتمان مى کنند خدا آنها را لعنت مى کند (نه فقط خدا بلکه همه لعنت کنندگان نیز آنها را لعن مى کنند (ان الذین یکتمون ما انزلنا من البینات و الهدى من بعد ما بیناه للناس فى الکتاب اولئک یلعنهم الله و یلعنهم اللاعنون ).
از این آیه به خوبى استفاده مى شود که هم خدا، و هم تمامى بندگان خدا و فرشتگان او از این کار بیزارند، و به تعبیر دیگر کتمان حق عملى است که خشم همه طرفداران حق را بر مى انگیزد، چه خیانتى از این بالاتر که دانشمندان ، آیات خدا را که امانتهاى او است به خاطر منافع شخصى خویش کتمان کنند و مردم را به گمراهى بکشانند
جمله من بعد ما بیناه للناس فى الکتاب اشاره به این است که این گونه افراد در واقع زحمات پیامبران و فداکارى مردان خدا را در نشر آیات پروردگار با این عمل خود بر باد مى دهند، و این گناهى است بزرگ و غیر قابل اغماض .
ضمنا باید توجه داشت کلمه یلعن که به خاطر تاءکید دو مرتبه در آیه ذکر شده فعل مضارع است و چنانکه مى دانیم فعل مضارع معنى استمرار را دارد، بنا بر این معنى آیه چنین مى شود: لعن و نفرین خدا و تمام لعن کنندگان براى همیشه و به طور دائم متوجه کسانى است که حقایق را کتمان مى کنند، و این شدیدترین مجازاتى است که ممکن است براى انسانى تعیین گردد.
بینات و هدى ، معنى وسیعى دارد که همه وسائل هدایت و دلائل روشن که مایه آگاهى و بیدارى و نجات مردم است در بر مى گیرد.
و از آنجا که قرآن به عنوان یک کتاب هدایت هیچگاه روزنه امید و راه بازگشت را به روى مردم نمى بندد و آنها را هر قدر آلوده به گناه باشند از رحمت خدا ماءیوس نمى کند، در آیه بعد راه نجات و جبران در برابر این گناه بزرگ را چنین بیان مى کند:
مگر آنها که توبه کنند و به سوى خدا باز گردند و در مقام جبران و اصلاح اعمال خود بر آیند، و حقایقى را که پنهان کرده بودند براى مردم آشکار سازند من اینگونه افراد را مى بخشم و رحمت خود را که از آنها قطع کرده بودم تجدید مى کنم ، چرا که من بازگشت کننده و مهربانم (الا الذین تابوا و اصلحوا و بینوا فاولئک اتوب علیهم و انا التواب الرحیم ).
جمله انا التواب الرحیم مخصوصا با توجه به این که بعد از جمله فاولئک اتوب علیهم قرار گرفته دلالت بر نهایت محبت و کمال مهربانى پروردگار نسبت به توبه کاران مى کند، مى گویداگر آنها باز گردند من هم باز مى گردم ، آنها بازگشت به اطاعت و بندگى کنند و حق را افشا نمایند، من نیز بازگشت به رحمت مى کنم و مواهبى را که قطع کرده بودم مجددا به آنها مى بخشم .
جالب اینکه نمى گوید شما توبه کنید تا توبه شما را پذیرا شوم مى گوید
شما باز گردید من نیز باز مى گردم و فرق میان این دو تعبیر روشن است بعلاوه هر یک از کلمات جمله و انا التواب الرحیم آنچنان مهرافشانى مى کند که حسابى براى آن نیست .
توضیح اینکه تعبیر انا که ضمیر متکلم وحده است در مواردى به کار مى رود که گوینده در مقام بیان رابطه مستقیم خود با شنونده مى باشد، مخصوصا اگر شخص بزرگى بگوید: من خودم این کار را براى شما مى کنم بسیار فرق دارد تا بگوید ما چنین خواهیم کرد، لطف و محبتى که در تعبیر اول نهفته است بر هیچکس پوشیده نیست .
کلمه تواب نیز صیغه مبالغه است و به معنى کسى است که بسیار بازگشت کننده مى باشد، این تعبیر آنچنان روح امید در انسان مى دمد که پرده هاى یاس و نومیدى را از آسمان جان او به کلى کنار مى زند، به خصوص اینکه با کلمه رحیم که اشاره به رحمت ویژه پروردگار است همراه شد

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

موضوعى که از دیر زمان باعث حق کشى هاى فراوان در جوامع انسانى گردیده ، و اثرات مرگبار آن تا امروز هم ادامه دارد مساءله کتمان حق است ، آیات فوق گرچه در حادثه خاصى نازل شد ولى همانگونه که گفتیم بدون شک حملات آن متوجه همه کسانى است که سهمى در این کار دارند.
تهدید و مذمتى که در آیه مورد بحث نسبت به کتمان کنندگان حق آمده در قرآن منحصر به فرد است ، چرا چنین نباشد؟ مگر نه این است که این عمل زشت مى تواند امتها و نسلهائى را در گمراهى نگهدارد ؟ همانگونه که اظهار حق مى تواند مایه نجات امتها بشود.
انسان فطرتا خواهان حق است و آنها که حق را کتمان مى کنند در واقع جامعه انسانى را از سیر تکامل فطرى باز مى دارند.
اگر به هنگام ظهور اسلام و بعد از آن ، دانشمندان یهود و نصارى در مورد بشارتهاى عهدین افشاگرى کامل کرده بودند و آنچه را در این زمینه خود مى دانستند در اختیار سایر مردم مى گذاردند ممکن بود در مدت کوتاهى هر سه ملت زیر یک پرچم گرد آیند، و از برکات این وحدت برخوردار شوند.
کتمان حق مسلما منحصر به کتمان آیات خدا و نشانه هاى نبوت نیست بلکه اخفاى هر چیزى که مردم را مى تواند به واقعیتى برساند در مفهوم وسیع این کلمه درج است .
حتى گاه سکوت در جائى که باید سخن گفت و افشاگرى کرد، مصداق کتمان حق مى شود، و این در موردى است که مردم نیاز شدیدى به درک واقعیتى دارند و دانشمندان آگاه مى توانند با بیان حقیقت این نیاز مبرم را برطرف سازند.
به تعبیر دیگر افشا کردن حقایق در مسائل مورد ابتلاى مردم ، مشروط به سؤ ال نیست ، و اینکه نویسنده تفسیر المنار در ذیل آیه مورد بحث از بعضى نقل کرده : کتمان مخصوص ‍ جائى است که سؤ ال از چیزى شود درست به نظر نمى رسدبه خصوص اینکه قرآن تنها از مساءله کتمان سخن نمى گوید، بلکه بیان و تبیین حقایق را نیز لازم مى شمرد، و همین اشتباه شاید سبب شده که جمعى از دانشمندان از بازگو کردن حقایق لب فرو بندند به عذر اینکه کسى از آنها سؤ الى نکرده است ، در حالى که قرآن مجید مى گوید: و اذ اخذ الله میثاق الذین اوتوا الکتاب لتبیننه للناس و لا تکتمونه : خداوند از کسانى که کتاب آسمانى به آنها داده شده پیمان گرفته است که آن را حتما براى مردم بیان کنید و کتمان ننمائید (آل عمران 187).
این نکته نیز قابل توجه است که گاه سرگرم ساختن خلق خدا به مسائل
تفسیر نمونه ، جلد 1، صفحه : 551
جزئى و فرعى که سبب شود مسائل اصلى و حیاتى را فراموش کنند نیز نوعى کتمان حق است ، و اگر فرضا تعبیر کتمان حق شامل آن نشود بدون شک ملاک و فلسفه تحریم کتمان حق در آن وجود دارد.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

در احادیث اسلامى نیز شدیدترین حملات متوجه دانشمندان کتمان کننده حقایق شده ، از جمله پیامبر گرامى اسلام (صلى اللّه علیه و آله و سلم ) مى فرماید: من سئل عن علم یعلمه فکتم لجم یوم القیامة بلجام من نار: ((هر گاه از دانشمندى چیزى را که مى داند سؤ ال کنند و او کتمان نماید روز قیامت افسارى از آتش بر دهان او مى زنند))!. مجددا تکرار مى کنیم که گاه همان حالت نیاز و ابتلاى مردم به یک مساءله جانشین سؤ ال آنها مى شود و افشاگرى واجب است .
در حدیث دیگرى مى خوانیم که از امیر مؤ منان على (علیه السلام ) پرسیدند: من شر خلق الله بعد ابلیس و فرعون ...: ((بدترین خلق خدا بعد از ابلیس و فرعون ... کیست ؟))
امام در پاسخ فرمود: العلماء اذا فسدوا، هم المظهرون للاباطیل ، الکاتمون للحقایق ، و فیهم قال الله عز و جل اولئک یلعنهم الله و یلعنهم اللاعنون ...:
((آنها دانشمندان فاسدند که باطل را اظهار و حق را کتمان مى کنند و همانها هستند که خداوند بزرگ درباره آنها فرموده : لعن خدا و لعن همه لعنت کنندگان بر آنها خواهد بود))!.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

((لعن )) در اصل به معنى طرد و دور ساختنى است که آمیخته با خشم و غضب باشد، بنابراین لعن از ناحیه خداوند یعنى دور ساختن کسى را از رحمت خویش و از تمام مواهب و برکاتى که از ناحیه او به بندگان مى رسد، و اینکه بعضى از بزرگان اهل لغت گفته اند لعن در آخرت به معنى عذاب و عقوبت و در دنیا به معنى سلب توفیق است در واقع از قبیل بیان مصداق مى باشد، نه اینکه مفهوم لعن منحصر به این دو موضوع گردد.
واژه ((اللاعنون )) (لعن کنندگان ) معنى وسیعى دارد که نه تنها فرشتگان و مؤ منان را شامل مى شود، بلکه علاوه بر آن ، هر موجودى که با زبان حال یا قال ، سخنى مى گوید، او هم در این مفهوم وسیع داخل است ، بخصوص اینکه در پاره اى از روایات مى خوانیم که (مثلا) دعاى خیر و استغفار همه موجودات زمین و آسمان حتى ماهیان دریا شامل حال طالبان علم و دانش است (و انه یستغفر لطالب العلم من فى السماء و من فى الارض حتى الحوت فى البحر).
جائى که آنها براى دانش طلبان استغفار کنند براى کتمان کنندگان دانش لعن خواهند کرد!

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]