توضیح : در سابق آن جا که پیرامون آیه شریفه: «یسئلونک عن الخمر و المیسر»(البقره/219) بحث می‏کردیم، گفتیم آیاتی که متعرض مساله شراب شده پنج طایفه است، و اگر این پنج طایفه را پهلوی هم بگذاریم، این معنا به دست می‏آید که آیه مورد بحث بعد از آیه شریفه: «تتخذون منه سکرا و رزقا حسنا»(النحل/67)، و آیه شریفه: «قل انما حرم ربی الفواحش ما ظهر منها و ما بطن و الاثم»(الأعراف/33)، و قبل از آیه شریفه: «یسئلونک عن الخمر و المیسر قل فیهما اثم کبیر و منافع للناس و اثمهما اکبر من نفعهما»(البقره/219)، و نیز پیش از آیه شریفه: «یا ایها الذین آمنوا انما الخمر و المیسر و الانصاب و الازلام رجس من عمل الشیطان فاجتنبوه»(المائده/90)، نازل شده، و آیه سوره مائده، آخرین آیه‏ای است که در باره شراب نازل شده.
(چون آیه 67 سوره نحل تنها از زشتی می، به این مقدار اکتفا نموده که آن را در مقابل رزق خوب ذکر نموده، فرمود: (از انگور شراب و رزق خوب می‏گیرید) و آیه 33 سوره اعراف بطور کلی می‏فرماید: (بگو پروردگار من تنها فواحش ظاهری و باطنی و اثم را تحریم کرده)، و آیه مورد بحث به نماز ایستادن در حال مستی را نهی فرموده، و آیه 219 سوره بقره تکیه روی شراب کرده، می‏فرماید: (از تو از شراب و قمار می‏پرسند، بگو در آن دو آثار سوء بسیاری است، و منافعی هم برای مردم هست) و در آیه 90 سوره مائده صریحا می‏فرماید: (هان ای کسانی که ایمان آورده‏اید شراب و قمار و معاملات معروف به ازلام و نیز بت‏پرستی تنها پلیدی و از عمل شیطان است، باید که از آنها اجتناب کنید).
البته به وجهی دیگر ممکن است ترتیب را طوری دیگر تصور نمود، به این که بگوییم اولین آیه در باره خمر آیه سوره نحل، و دومین آیه سوره اعراف، و سومین آیه سوره بقره، و چهارمین آیه نساء، و در آخر آیه مائده باشد، ولی بنا بر این ترتیب نهی قطعی از نوشیدن خمر بر خلاف ترتیب قبلی واقع می‏شود، به این معنا که آیه سوره اعراف نهی بدون تفسیر و آیه سوره بقره نهی قطعی است ولی از آنجایی که مسلمانان با نازل شدن این نهی قطعی، باز در اجتناب از نوشیدن آن سهل‏انگاری می‏کردند، بار دیگر در سوره نساء به طور جزم از آن نهی شدند و در سوره مائده برای این که گمان نکنند در بعضی از احوال نوشیدن آن جایز است، به طور مطلق و در همه احوال از آن نهی گردیدند.
و خواننده عزیز اگر در مضامین آیات نامبرده دقت کند، شاید بتواند ترتیب اول را بر ترتیب دوم ترجیح دهد، و بگوید بعد از نهی صریح که در آیه بقره آمده دیگر معنا ندارد که از نماز خواندن بعد از نوشیدن آن نهی کنند، پس معلوم می‏شود آیه مورد بحث که از نماز در حال مستی نهی می‏کند قبل از آیه بقره نازل شده، مگر این که بگوییم نهی از نماز در حال مستی، کنایه از نماز خواندن در حال کسالت و چرت باشد، همچنان که در بعضی از روایات که انشاء الله خواهد آمد به همین معنا تفسیر شده است. [ بستن توضیحات ]

توضیح : اتفاقا این توجیه چیز بی‏سابقه‏ای در قرآن کریم نیست، -نظیر آیات زیر که جمله: «لا تحرک به لسانک لتعجل به ...»(القیامه/16) نسبت به ما قبل و ما بعدش بی‏ارتباط به نظر می‏رسد، و اینک آن آیات: «بل الانسان علی نفسه بصیرة، و لو القی معاذیره لا تحرک به لسانک لتعجل به ان علینا جمعه و قرآنه فاذا قراناه فاتبع قرانه، ثم ان علینا بیانه، کلا بل تحبون العاجلة»(القیامه/14-20)، (آن روز به انسان خبر می‏دهند که چه کارهایی کرده، و چه آثاری از خود به جای گذاشته، نه شاید احتیاج به خبر دادن نباشد، بلکه انسان نسبت به خودش بصیرت و آگاهی دارد، البته اگر بهانه‏ها را کنار بگذارد -تو از عجله‏ای که به حفظ کردن قرآن داری هنگام نازل شدنش این قدر زبانت را بخواندن آن حرکت مده، و نترس ما نمی‏گذاریم چیزی از قرآن از یادت برود، جمع آوریش به عهده ما است، و نیز خواندنش برای تو، همین که خواندن ما تمام شد آن وقت تو شروع به خواندن کن، و بعد از آن، بیانش به عهده ما- نه، بلکه شما دنیای نقد را دوست می‏دارید).
و بنا بر این دیگر احتیاجی نیست که در بیان وجه ارتباط آیه به ما قبل و ما بعدش خود را به زحمت بیندازیم، علاوه بر این که همه می‏دانیم که قرآن کریم به تدریج و آیه آیه نازل شده،
در سوره‏هایی که یک بار نازل شده جا دارد، ارتباط بین آیاتش را بفهمیم، و همچنین آیاتی که متصل به هم هستند و معلوم است که با هم مرتبط هستند. البته این یکی از احتمالات است و احتمال دیگر این است که بگوییم وقوع آیه مورد بحث بین آیات قبل و آیات بعدش در حقیقت به منزله جمله معترضه آوردن در بین دو سنخ مطلب است. [ بستن توضیحات ]

توضیح : چون اگر فرموده بود (در حال مستی نزدیک مسجد نشوید) دیگر تعلیل آوردن با جمله: «حتی تعلموا ما تقولون» خیلی مناسب به نظر نمی‏رسید، و ای بسا این تعلیل معنایی دیگر را می‏فهماند، که مقصود گوینده نیست، با این که مقصود این بوده که بفهماند شما در حال نماز روبروی مقام عظمت و کبریایی خدا قرار دارید، و با رب العالمین سخن می‏گویید، پس صلاح نیست که در این حال سست باشید، و عقل خود را با پلیدی شراب باطل کنید، و نفهمید چه می‏گوئید. و این معنا بطوری که ملاحظه می‏کنید، اقتضا می‏کند بفرماید در حال مستی به نماز نزدیک نشوید، و لیکن از آنجایی که به حسب سنت بیشتر نمازها در مسجد واقع می‏شود، تا به جماعت انجام شود، ولی چون این نیز منظور بوده که احکام جنب و داخل مسجد شدن او نیز بیان شود، لذا برای این که مطلب را با کوتاه‏ترین عبارت بیان کرده باشد، فرمود: (در حالی که مستید نزدیک به نماز نشوید تا بفهمید چه می‏گویید در حال جنابت نیز نزدیک نشوید، و عبور مکنید، تا آنکه غسل کنید ... ) [ بستن توضیحات ]

توضیح : این روایت را تفسیر عیاشى (ج 1 ص 242 حدیث 135) از محمد بن فضل، از ابی الحسن (علیه‏السلام) روایت کرده است. [ بستن توضیحات ]

توضیح : این روایت را تفسیر عیاشى (ج 1 ص 242 حدیث 134) از زراره از امام باقر (ع) روایت کرده‏ است. [ بستن توضیحات ]