مؤمن باید در میدان‏هاى اخلاق، جامعه و سیاست، به دستورات الهى عمل کند تا مشروعیّت داشته وبه موفقیّت برسد. «فاتّقوا اللّه و اصلحوا ذات بینکم و أطیعوا اللّه و رسوله»

هجوم فتنه‏گران (یأجوج و مأجوج) نشانه‏ى پایان عمر دنیا و نزدیکى قیامت است. «حتّى اذا فتحت یأجوج ... و اقترب الوعد الحقّ»

هیزم جهنّم، کافران و معبودهاى خیالى آنان است. «اِنّکم و ماتعبدون... حصب جهنّم»

سؤال: این آیه مى‏فرماید: هم بت‏پرستان و هم معبودهاى آنان، هیزم و آتشگیره‏ى دوزخ خواهند بود، آیا افرادى همچون حضرت عیسى‏علیه السلام نیز که معبود قرار گرفته‏اند، شامل این قاعده مى‏شوند و یا اینکه مستثنى‏ هستند؟
پاسخ: این گونه معبودها استثنا شده‏اند، زیرا اوّلاً، قرآن از آن معبودها به «وما تعبدون» تعبیر آورده که وجود کلمه «ما» در این عبارت، به موجودات غیر ذوى‏العقول اشاره دارد،(86) ثانیاً، مخاطبین این آیه، بت‏پرستان مکّه بودند که بت‏هاى سنگى و چوبى و... را مى‏پرستیدند، ثالثاً در آیات بعدى همین سوره آمده است که: آن کسانى که (مثل حضرت عیسى‏) از طرف خداوند به آنان وعده نیکو داده شده، از دوزخ دور هستند.
--------------------------------------------------------------------------------
86) رسول خدا صلى الله علیه وآله در پاسخ به سؤال بالا فرمودند: رسم عرب این است که کلمه «ما» را براى بى‏عقل‏ها بکار مى‏برد و «ما تعبدون» بت‏هاى سنگ و چوبى هستند. بحار، ج 9، ص 282.

معمولاً بیان صداها در زبان عرب بر وزن فعیل است، مثل: زفیر، شهیق، زئیر و هریر، و زفیر به صدایى گفته مى‏شود که با بازدم همراه است.
منظور از جمله «لا یسمعون» این نیست که اهل دوزخ هیچ صدایى نمى‏شنوند، بلکه مراد آنست که هر چه فریاد مى‏زنند پاسخ نجات بخشى دریافت نمى‏کنند، زیرا در قرآن آیاتى است که بر شنیدن اهل جهنّم دلالت مى‏کند، آنجا که از مأمور عذاب، مهلت مى‏خواهند و یا از خداوند، درخواست نجات مى‏کنند و یا زمانى که از آنان سؤال مى‏شود پاسخ مى‏دهند.

کلمه‏ى «زبور» در لغت عرب به معناى هر نوع نوشته و کتاب است. «و کل شى‏ء فعلوه فى‏الزبر»(97) ولى به قرینه‏ى آیه «و آتینا داود زبوراً»(98) به نظر مى‏رسد که مراد، کتاب اختصاصى حضرت داود علیه السلام باشد که در برگیرنده مجموعه‏ى مناجات‏ها، نیایش‏ها واندرزهاى آن حضرت است. این کتاب بعد از تورات نازل شده ومراد از «ذِکْر» در این آیه نیز همان تورات است، چنانکه در آیه 48 همین سوره هم گذشت که تورات، ذکر است. «و لقد آتینا موسى و هارون الفرقان و ضیاء و ذکراً للمتقین»
بعضى گفته‏اند که منظور از «زبور» در این آیه، تمام کتب آسمانى و مراد از «ذکر»، قرآن مجید است و کلمه‏ى «من بعد» نیز بمعناى «علاوه بر» مى‏آید، که در این صورت معناى آیه چنین مى‏شود: ما علاوه بر قرآن، در تمام کتب آسمانى نوشتیم که وارثان زمین هر آینه بندگان صالح من خواهند بود.
از امام صادق‏علیه السلام درباره‏ى زبور و ذکر سؤال شد، حضرت فرمودند: ذکر در نزد خداوند است و زبور کتاب نازل شده بر داود است و همه‏ى کتاب‏هاى نازل شده در نزد اهل علم است و آنان ما (اهل‏بیت) هستیم.(99)
در پنج مورد از زبور «مزامیر» حضرت داود که امروزه جزء کتب عهد قدیم بشمار مى‏رود، شبیه این تعابیر آمده است که: مردان صالح، وارث زمین خواهند شد. (100)
در روایات متعدّد آمده است که آن بندگان صالحى که وارث زمین خواهند شد، یاران حضرت مهدى علیه السلام هستند.(101)
در بعضى روایات مى‏خوانیم که اهل‏بیت پیامبر اسلام‏علیهم السلام وارثان زمین خواهند شد و افراد بد دوباره زنده خواهند شد.(102)
--------------------------------------------------------------------------------
97) قمر، 52.
98) نساء، 63 و اسراء، 55.
99) کافى، ج‏1، ص 225.
100) تفسیر نمونه.
101) تفسیر نورالثقلین.
102) تفسیر قمى، ج‏2، ص‏297.

طبق این آیه شرط ایمان واقعی چه میباشد؟

خداوند طلاق را درچه مواردی تکلیف کرده است؟

طبق این آیه ضامن اجراى وعده‏هاى الهی کدام است؟

و کسانى که بعداً ایمان آورده و همراه شما هجرت و جهاد کردند، آنان از شمایند. و در قانون الهى، خویشاوندان نسبت به یکدیگر اولویّت دارند. همانا خداوند به هر چیزى بسیار داناست.

و کسانى که ایمان آورده و هجرت کردند و در راه خدا جهاد نمودند و کسانى که پناه دادند و یارى کردند، همانان مؤمنان واقعى‏اند. براى آنان آمرزش و روزى شایسته و کریمانه‏اى است.

و کسانى که کفر ورزیدند، یاران یکدیگرند، (پس شما با آنان هم پیمان نشوید،) اگر شما (هم میان خود، همبستگى) نداشته باشید، فتنه و فساد بزرگى در زمین واقع خواهد شد.

(آیه 101)- این آیه حالات مؤمنان راستین و مردان و زنان با ایمان را باز گو مى‏کند تا در مقایسه با یکدیگر وضع هر دو مشخص‏تر شود.

نخست مى‏گوید: «کسانى که به خاطر ایمان و اعمال صالحشان وعده نیک به آنها از قبل داده‏ایم از این آتش هولناک و وحشتناک دورند» (إِنَّ الَّذِینَ سَبَقَتْ لَهُمْ مِنَّا الْحُسْنى‏ أُولئِکَ عَنْها مُبْعَدُونَ).

اشاره به این که ما به تمام وعده‏هایى که به مؤمنان در این جهان داده‏ایم وفا خواهیم کرد که یکى از آنها دور شدن از آتش دوزخ است.

(آیه 102)- در این آیه چهار نعمت بزرگ الهى را که شامل حال این گروه سعادتمند است بر مى‏شمرد:

نخست این که «آنها صداى آتش را نمى‏شنوند» (لا یَسْمَعُونَ حَسِیسَها).

مؤمنان راستین چون از جهنم دورند هرگز این صداهاى وحشتناک به گوششان نمى‏خورد.

دیگر این که: «آنها در آنچه بخواهند و مایل باشند بطور جاودان متنعمند» (وَ هُمْ فِی مَا اشْتَهَتْ أَنْفُسُهُمْ خالِدُونَ).

یعنى آنجا محدودیت این جهان را ندارد، هر نعمت مادى و معنوى که بخواهند بدون استثناء در دسترس آنهاست، آن هم نه یک روز و دو روز بلکه در یک عمر جاویدان!

(آیه 103)- سوم این که: «فزع اکبر آنها را غمگین نمى‏کند» (لا یَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَکْبَرُ).

«فزع اکبر» (وحشت بزرگ) را بعضى اشاره به وحشتهاى روز قیامت دانسته‏اند که از هر وحشتى بزرگتر است.

بالاخره آخرین لطف خدا در باره کسانى که در آیات فوق به آنها اشاره شده برگزیده تفسیر نمونه، ج‏3، ص: 192

این است که «فرشتگان رحمت به استقبال آنها مى‏شتابند» (و به آنها تبریک و شاد باش مى‏گویند و بشارت مى‏دهند) این همان روزى است که به شما وعده داده مى‏شد» (وَ تَتَلَقَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ هذا یَوْمُکُمُ الَّذِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ).

اَثیم : گناه پیشه

اِستَغفِر(غَفر) : طلب مغفرت کن

لِتَحکُمَ : تا حکم کنی