توضیح : اما اینکه قاتل گفت: «یا وَیْلَتى‏ أَ عَجَزْتُ أَنْ أَکُونَ مِثْلَ هذَا الْغُرابِ ...» علتش این بوده که دیده درس و راه چاره اى که کلاغ به او داد، امر بسیار ساده و پیش پا افتاده اى بود، و احساس کرده که خود او می توانسته چنین کارى را که غراب کرد انجام بدهد، اول زمین را بکند و سپس جسد برادر را در آن پنهان کند، چون رابطه بین بحث و موارات، و یا کندن زمین و پنهان کردن چیزى در آن رابطه اى روشن بود، لذا بعد از این احساس بوده که تاسف خورده که چطور ذهنش به این حیله منتقل نشده؟ و پشیمان شده از اینکه چرا در چاره جویى فکر نکرده تا با اندکى فکر برایش روشن شود که کندن زمین وسیله نزدیکى براى پنهان کردن جسد برادر است، لذا ندامت خود را با گفتن اى واى بر من که نتوانستم بقدر این کلاغ فکر کنم و با کندن زمین جسد برادرم را دفن نمایم، اظهار نمود و این گفتگو در حقیقت بین او و نفس خود او جریان یافته، و خودش با استفهام انکارى از خودش سؤال کرده و تقدیر کلام این بوده که اول به عنوان انکار از خودش بپرسد: آیا تو عاجز بودى از اینکه مثل این کلاغ باشى و جسد برادر خود را در خاک پنهان کنى؟ بعد خودش پاسخ دهد که نه من عاجز نبودم و چنین نبودم که از فهمیدن این وسیله پیش پا افتاده عاجز باشم، آن گاه دوباره به عنوان انکار از خود بپرسد: پس چرا غفلت کرده و بدون جهت در این مدت طولانى خود را به ستوه آوردى و بیچاره کردى؟ و چون از این سؤال، جوابى نیافته اظهار پشیمانى کرده چون پشیمانى عبارت است از تاثر خاص روحى و تالم باطنى که بعد از مشاهده ندانم‏ کاریهاى خود به آدمى دست می دهد، وقتى دست می دهد که ببیند در فلان کار و براى رسیدن به فلان هدف فلان شرط و سبب را به کار نبرده و در نتیجه آن منفعتى که در نظر داشته عایدش نشده، و یا به جاى منفعت ضررى متوجه او گشته، و شما خواننده گرامى می توانى اینطور بگویى که پشیمانى تاثرى است که فقط بعد از یادآورى ندانم کاریها و سهل ‏انگارى در استفاده از امکانى از امکانات به آدمى دست می دهد.

از بیان گذشته این معنا روشن گردید که جمله «فَأَصْبَحَ مِنَ النَّادِمِینَ» اشاره است به اینکه قاتل از دفن نکردن جسد برادرش پشیمان شده بود، و چه بسا ممکن است کسى بگوید: مراد، پشیمانى او از اصل قتل بوده باشد، و این احتمال بعیدى نیست.

در میان همه مرغان هوا فقط کلاغ این عادت را دارد که بعضى از خوراکی هاى خود را به وسیله دفن کردن در زیر خاک ذخیره می کند، چه مرغان کوچک و موش و حیوانات دیگرى باشد، که شکار کرده، و چه دانه هاى خوراکى، البته گاه هم می شود که با منقار خود زمین را می کاود، نه براى اینکه چیزى در آن دفن کند، بلکه براى اینکه دانه اى یا کرمى پیدا کند.

اینکه در سابق گفتیم: ضمیر فاعل- یعنى ضمیر نهفته در کلمه (یرى) نه ضمیر مفعولى- در آخر جمله (لیریه) به کلمه (غراب) بر می گردد، دلیل گفتار ما ظاهر کلام است، چون غراب نزدیکترین کلمه به این ضمیر است، و تا مرجع نزدیکتر هست ضمیر را به مرجع دورتر بر نمی گردانند، توضیح اینکه در معناى جمله (لیریه) هم ممکن است بگوئیم: یعنى تا آنکه خدا به قاتل نشان دهد، و هم ممکن است بگوئیم: یعنى تا آنکه غراب به قاتل نشان دهد، که چگونه برادر خود را دفن کند، و چه بسا که همین احتمال را ترجیح داده باشند، و عیبى هم ندارد، چیزى که هست از ظاهر عبارت بعید به نظر می رسد، و گرنه معنا در هر دو تقدیر درست است. [ بستن توضیحات ]

توضیح : ندامت، نشانه‏ى حقّ‏ طلبى فطرت‏هاست [ بستن توضیحات ]