جمله «یا أَیُّهَا النَّبِیُّ إِذا جاءَکَ الْمُؤْمِناتُ یُبایِعْنَکَ» جملهاى است شرطیه، و جواب شرط جمله «فَبایِعْهُنَّ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ» مىباشد.
و جمله «عَلى أَنْ لا یُشْرِکْنَ بِاللَّهِ شَیْئاً» شرط اول را بیان مىکند، مىفرماید با ایشان شرط کن که هیچ چیزى را شریک خدا نگیرند، نه بت، و نه اوثان، و نه ارباب اصنام را. و این شرطى است که هیچ انسانى در هیچ حالى از این شرط بىنیاز نیست.
«وَ لا یَسْرِقْنَ»- این شرط دوم است مىفرماید: و نیز از شوهران و از غیر شوهران چیزى ندزدند. و از سیاق استفاده مىشود که بیشتر، منظور ندزدیدن از شوهران مورد عنایت است.
«وَ لا یَزْنِینَ» یعنى با گرفتن دوستان اجنبى و با هیچ کس دیگر زنا نکنند، و چنین نباشد که از راه زنا حامله شوند، آن وقت فرزند حرامزاده، را به شوهر خود ملحق سازند که این عمل کذب و بهتانى است، که با دست و پاى خود مرتکب شدهاند، چون زن وقتى بچه مىآورد، بچهاش بین دست و پایش مىافتد، و این شرط غیر از شرط قبلى است که از زنا جلوگیرى مىکرد، چون دو عمل است و دو تا نهى لازم دارد.
«وَ لا یَعْصِینَکَ فِی مَعْرُوفٍ»- در این جمله فرموده تو را معصیت نکنند، و نفرموده خدا را معصیت نکنند، با اینکه معصیت رسول خدا (صل‍ی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و نافرمانى نسبت به آن جناب هم، منتهى به نافرمانى خدا مىشود، و این بدان جهت بوده که بفهماند آنچه رسول خدا (صل‍ی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) در مجتمع اسلامى سنت و مرسوم مىکند، براى جامعه اسلامى عملى معروف و پسندیده مىشود، و مخالفت با آن در حقیقت تخلف از سنت اجتماعى و بىاعتبار کردن آن است.
از این بیان روشن مىشود که عبارت «معصیت در معروف» عبارتى است که هم شامل ترک معروف، از قبیل نماز، روزه، و زکات مىشود، و هم شامل ارتکاب منکر، از قبیل تبرج، و عشوهگرى زنان- که از رسوم جاهلیت اولى است- مىشود.
[ نظرات / امتیازها ] 1-از امام صادق (علیه‌السلام) روایت شده که فرمود: بعد از آنکه رسول خدا (صل‍ی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) مکه را فتح کرد با مردان بیعت فرمود. سپس زنان آمدند تا بیعت کنند، خداى تعالى این آیه را فرستاد «یا أَیُّهَا النَّبِیُّ إِذا جاءَکَ الْمُؤْمِناتُ یُبایِعْنَکَ ...». هند گفت: خدا شرط کرده که اولاد خود را به قتل نرسانیم و ما این کار را کردهایم، بچههایى را بزرگ کردیم و بعد کشتیم. ام حکیم دختر حارث بن هشام همسر عکرمة بن ابى جهل هم عرضه داشت: یا رسول اللَّه! این معروفى که خدا شرط کرده تو را در مورد آن معصیت نکنیم، چیست؟ فرمود: این است که لطمه به صورت نزنید، و چهره خود را نخراشید، و موى خود مکنید، و گریبان چاک نکنید، و جامه سیاه نپوشید، و صدا به واویلا بلند نکنید. زنان مکه پذیرفتند، و با آن جناب بر طبق این شرایط بیعت کردند.
هند پرسید: چه جور بیعت کنیم، رسول خدا (صل‍ی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرمود: من با زنان مصافحه نمىکنم، لذا دستور داد قدحى آب آوردند، خودش دست در آب نهاد، و بیرون آورد و فرمود حال دست خود را در این آب کنید.
علامه طباطبایی: روایات در این معانى بسیار زیاد وارد شده، هم از طرق شیعه و هم از طرق اهل سنت.
[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]توضیح : 1-این روایت را کافى (ج 5، ص 527، ح 5) به سند خود از ابان از امام صادق (علیه‌السلام) روایت کرده است.
2- در تفسیر قمى (ج 2، ص 364) به سند خود از عبد اللَّه بن سنان روایت آورده که گفت: من از امام صادق (علیه‌السلام) از معناى جمله شریفه «وَ لا یَعْصِینَکَ فِی مَعْرُوفٍ» سؤال کردم، فرمود:
معروف همان امورى است که خداى تعالى بر زنان واجب کرده، مانند نماز و زکات و هر عمل خیر دیگرى که به ایشان دستور داده.
علامه طباطبایی: این روایت شاهد روایاتى است که «معروف» را تفسیر مىکرد به اینکه لطمه به صورت نزنید، و چه نکنید و چه نکنید، و در بعضى از آنها آمده که فرمود: و عشوهگرىهاى دوران جاهلیت را ترک کنید. و همه اینها از باب اشاره به بعضى از مصادیق آن است.
[ بستن توضیحات ] [ نظرات / امتیازها ]