(لو یجدون ملجأ او مغارات اومدخلا لولوا الیه و هم یجمحون ):(اگرپناهگاه یا نهانگاه یا کوره راهی برای گریز می یافتند، هرآینه شتابان به سوی آن روی می گرداندند)، (ملجاء)یعنی محل پناه گرفتن ،(مغار) یعنی محل فرو رفتن وپنهان شدن و نیز به معنای غار واقع در کوه می باشد، و (مدخل ) یعنی کوره راهی که بزحمت بتوان وارد آن شد و(جماح ) رد شدن به سرعت و بدون توجه به اطراف است . معنای آیه روشن است و می خواهد بفرماید: این منافقان از روی ناچاری باشما اظهار دوستی می کنند و در باطن ، از شما گریزانند و لذا اگر مفری داشتند به تحقیق به سوی آن می شتافتند و از شما اعراض می کردند و هیچ چیز هم نمی توانست آنها را منصرف کند. [ نظرات / امتیازها ]

دراین آیه شدت بغض و عداوت و نفرت آنها را از مؤ منان در عبارتى کوتاه اما بسیار رسا و گویا منعکس مى کند مى گوید (آنها چنان هستند که اگر پناهگاهى (همانند یک دژ محکم ) بیابند، یا دسترسى به غارهائى در کوهها داشته باشند، یا بتوانند راهى در زیر زمین پیدا کنند، با سرعت هر چه بیشتر به سوى آن مى شتابند) تا از شما دور شوند و بتوانند کینه و عداوت خود را آشکار سازند (لو یجدون ملجا او مغارات او مدخلا لولوا الیه و هم یجمحون ).
(ملجاء) به معنى پناهگاه است همچون قلعه هاى محکم و یا مانند آن .
(مغارات ) جمع (مغاره ) به معنى غار است .
(مدخل ) به معنى راههاى پنهانى است مانند نقبهائى که در زیر زمین مى زنند و از آن وارد محلى مى شوند.
(یجمحون ) از ماده (جماح ) به معنى حرکت شتابانه و شدیدى است که
هیچ چیز نتواند از آن جلوگیرى کند، همانند حرکت اسبهاى سرکش و چموش که نتوان آنها را متوقف ساخت و به همین جهت چنین اسبى را (جموح ) مى گویند.
به هر حال این یکى از رساترین تعبیراتى است که قرآن درباره ترس و وحشت منافقان و یا بغض و نفرت آنان بیان کرده که آنها اگر در کوهها و روى زمین راه فرارى پیدا کنند از ترس یا عداوت از شما دور مى شوند ولى چون قوم و قبیله اموال و ثروتى در محیط شما دارند مجبورند دندان بر جگر بگذارند و بمانند!.
[ نظرات / امتیازها ]

به باور «ابن عباس» واژه «مغارات» به مفهوم غارهایى در کوه مى باشد، و به به باور «عطا» سرداب ها و خانه هاى زیر زمینى است.

واژه «مُدّخلاً» نیز از دیدگاه «ضحّاک» به مفهوم راه ها وتونل هاى زیر زمینى است که بدان پناه مى برند؛ و از دیدگاه «ابن زید» به مفهوم لانه اى بسان لانه موش است.

حضرت باقرعلیه السلام آن را به تونل ها و شکاف هاى زیر زمینى معنى کرده، و ابن عباس نیز این مفهوم را برگزیده است. امّا به نظر «حسن» این واژه به مفهوم گام سپردن در راهى بر خلاف راه و رسم پیامبر خداست.

با این بیان، تفسیر آیه این گونه است: آنان چنان هستند که اگر پناهگاه و دژى بیابند و یا به غارهایى در کوه ها و یا به سرداب هاى زیر زمینى دسترسى پیدا کنند یا بتوانند به راه ها و گذرگاه هایى که در زیر زمین براى ورود به مخفیگاه ها مى زنند، و یا به لانه اى بسان لانه موش راه یابند، بسرعت به سوى آن مى شتابند و باروى گرداندن از شما بدان روى مى آورند.

گفتنى است که «لولّوا الیه» را، پاره اى به مفهوم «بدان روى مى آورند» معنى کرده اند، و پاره اى به «از شماروى مى گردانند و به سوى آن مى روند».

کوتاه سخن این که: آنان از پلیدى باطن و زشتى درون و نهاد و آفت حرص و آزى که براى آشکار ساختن نفاق و کفر درون خود دارند، چنانند که اگر یکى از این غارها و پناهگاه هایى را که بدانها اشاره رفت بیابند بدان پناه مى برند تا درون آلوده خود را روکنند و از تو و راه و رسم عادلانه تو اى پیامبر خدا روى بگردانند.

پرتوى از آیات هفده خصلت نکوهیده در چهلمین آیه این سوره مبارکه قرآن شریف همه حق طلبان و شایسته کرداران و اصلاحگران را به تلاش و جهاد در راه حق و فضیلت، و سازندگى و برازندگى درهمه صحنه ها و میدان ها فرا مى خواند، امّا در ادامه آن به ترسیم نشانه ها و خصلت هاى نکوهیده دوچهرگان و مسلمانان دروغین مى پردازد، تا در راستاى هدف هاى بلند تربیتى و انسانى خویش، از سویى گرفتاران آفت دورویى و بى هویتى و آلوده شدگان به این خصلت هاى نکوهیده را که دین را نیز ابزار دنیا مى سازند به خود آورد و بیدار سازد و آنان را براى رهایى خویش برانگیزد، و از دگر سو مردم با ایمان و درست اندیش را از این آفت هاى زندگى هشدار دهد تا بدین وسیله فرد و خانواده، شهر و دیار، جامعه و تمدن و دنیایى پیراسته از این خارها و آفت ها و آراسته به ارزش هاى والاى انسانى پدیدآورد.

در این آیات به این خصلت هاى نکوهیده به عنوان نشانه هاى نفاق و دورویى اشاره رفته، و به همگان در این مورد هشدار داده مى شود:

1 - آزمندى.

2 - تن پرورى.

3 - فرصت طلبى.(189)

4 - باورنداشتن روز رستاخیز وکیفر و پاداش عملکردها(190)

5 - بى هدفى و حیرت زدگى و سرگردانى (191).

6 - تبهکارى(192).

7 - فتنه جویى و فتنه انگیزى در میان مردم(193)

8 - سخن چینى و جاسوسى(194).

9 - تحریف حقایق و وارونه نشان دادن واقعیت ها(195)

10 - بهانه جویى هاى رسوا(196)

11 - ریاکارى وتظاهر در انفاق.

12 - نماز بى شور و شعور(197).

13 - ترس ودلهره هماره درونى و عدم احساس امنیت روانى.(198)

14 - فزون خواهى وامتیاز طلبى سیرى ناپذیر.(199)

15 - عیبجویى و بد اندیشى و بد زبانى.(200)

16 - دجّالگرى و فریبکارى براى فریب افکار عمومى(201)

17 - و دیگر احساس رنج و ناراحتى از پیشرفت خوبان و خوبیها و احساس شادمانى از رنج آنان.(202) (203)

[ نظرات / امتیازها ]

1317. Jamaha to be ungovernable, to run like a runaway horse, to rush madly and obstinately. [ نظرات / امتیازها ]

لَوْ یَجِدُونَ مَلْجَأً :اگر بیابند این منافقین پناهى که بدان الجاء توان نمود از قلعه یا قلۀ کوهى یا جزیره اى أَوْ مَغٰارٰاتٍ :یا غارها در کوهها یا سرداب ها

أَوْ مُدَّخَلاً :یا سوراخى که در آنجا مخفى شوند بااینکه این مکان هاى ثلاثه شر الامکنه است لَوَلَّوْا إِلَیْهِ :هرآینه روى بدان کنند از ترس شما یا اعراض کنند از شما بدان مکان رفته وَ هُمْ یَجْمَحُونَ :در حالتى که ایشان سرعت کنند و شتاب نمایند در رفتن به سرعتى که به منع کسى بازنگردند مانند اسب سرکش حاصل آیۀ شریفه آنکه: منافقان اگر جائى مى دانستند که به سبب پناه به آن از ترس شما در امان بودند، هرآینه به شتاب تمام از شما معرض و به آن مکان مقبل مى شدند [ نظرات / امتیازها ]

«لَوْ یَجِدُونَ مَلْجَأً أَوْ مَغٰارٰاتٍ أَوْ مُدَّخَلاً» 57 مجمع: «مُدَّخَلاً» با فتح میم و سکون دال قرائت یعقوب است، و نیز به ضمّ میم و سکون دال قرائت شده است، و اعرج با تشدید دال و خاء خوانده است، و این کلمه را ضحّاک پناهگاه معنى کرده است

ابن زید گفته است: یعنى اگر مانند سوراخ راسو و موش خرما مفرّى پیدا کنند مى روند از حضرت امام باقر ع و ابن عبّاس نقل شده است یعنى به سوراخها و نقبهاى زیر زمین که بیابند مى روند حسن بصرى گفته است: یعنى اگر جانبى برخلاف پیغمبر بیابند به آن طرف مى روند

«وَ هُمْ یَجْمَحُونَ » 57 مجمع: اعمش یجمزون» به ازاى قرائت کرده است و گفته است در معنى تفاوت ندارد [ نظرات / امتیازها ]

وَ یَحْلِفُونَ بِاللّٰهِ إِنَّهُمْ لَمِنْکُمْ وَ مٰا هُمْ مِنْکُمْ وَ لٰکِنَّهُمْ قَوْمٌ یَفْرَقُونَ لَوْ یَجِدُونَ مَلْجَأً أَوْ مَغٰارٰاتٍ أَوْ مُدَّخَلاً لَوَلَّوْا إِلَیْهِ وَ هُمْ یَجْمَحُونَ (ملجأ)محملى است که در موقع ترس و فرار از دشمن به آن متوسل مى شوند و مغارات جمع مغاره و آن نام اطاق مانندى است در کوه از باب افتعال و راهى است که در کوه داخل مى گردند

معنى این دو آیه واضح است و محتاج بتوضیح نیست خلاصه در مقام شرح حال منافقین برآمده که اینها قسم یاد مى کنند که ما از شمائیم درصورتى که دروغ مى گویند و از شما مؤمنین نیستند لکن اینها جماعتى هستند که از ترس کشته شدن و اسیر گردیدن اظهار اسلام کرده اند و اگر پناهگاهى یا غارى یا سوراخى در زمین پیدا مى کردند از شما اعراض کرده و بسرعت از شما فرار مى کردند و اینان گمان مى کنند بقسم دروغشان مى توانند نفاق خود را مخفى دارند دیگر نمى دانند که(علام الغیوب)از باطن آنان آگاهست و رسولش را بنفاق آنها مطلع مى گرداند [ نظرات / امتیازها ]

نکته ها:
«مَلْجَأً» ، پناهگاه است و «مَغٰارٰاتٍ » ، جمع «مَغارة» به معناى غار «مُدْخَلَ » راه پنهان و نقب گونۀ زیرزمینى است «یَجْمَحُونَ » از «جماح» به معناى حرکت شتابانى است که نتوان جلوى آن را گرفت، و به اسب چموش، «جموح» مى گویند

منافقان، یا از ترس، اظهار ایمان مى کنند، یا از روى طمع به مال و مقام این آیه گروه اوّل را مى گوید [ نظرات / امتیازها ]

لَوْ یَجِدُونَ مَلْجَأً أَوْ مَغٰارٰاتٍ أَوْ مُدَّخَلاً لَوَلَّوْا إِلَیْهِ وَ هُمْ یَجْمَحُونَ ؛ یعنى چنان شتاب مى کردند که هیچ چیزى نمى توانست جلو آنها را بگیرد منافقان نه مى توانستند از مدینه بیرون روند و نه مى توانستند کفرشان را آشکار کنند؛ زیرا اسلام به تمام خانه هاى اوس و خزرج وارد شده بود ازاین رو، آنها مجبور بودند با زبان اسلام بیاورند و امّا در ژرفاى دل هاى خود کافر باشند و براى به دست آوردن فرصتى که بتوانند علیه اسلام و مسلمانان، توطئه و نیرنگ کنند، لحظه شمارى نمایند [ نظرات / امتیازها ]

بیان حال منافقان است که ظاهرا قسم مى خورند بخدا که ما هم مانند شما مسلمان و معتقدیم بخدا و پیغمبر (ص) ولى دروغ مى گویند ایمان آنها از ترس است که مبادا شما با آنها معاملۀ کفار حربى را بنمائید و بقدرى باطنا از اسلام منزجرند که اگر ملاذ و ملجأ و حصنى پیدا کنند براى خودشان یا بتوانند در غارهائى بروند و زندگى کنند یا سوراخ جانورى بیابند که قابل زیستن در آن باشد فورا از شما اعراض مى کنند و به آن جهت اقبال مى نمایند و بشتاب مانند اسب سرکش از دست شما فرار مى کنند [ نظرات / امتیازها ]