1 مفسران برآن اند که مقصود از «نسل آدم» در این آیه همان ادریس پیامبر است که در آیات پیشین از او یاد شد؛ زیرا او جدّ پدرى نوح بود؛ و مقصود از «دودمان نوح» همان ابراهیم علیه السلام است؛ زیرا او از نوادگان نوح بود و منظور از «نسل ابراهیم» همان اسماعیل و اسحاق و یعقوب هستند و مقصود از دودمان اسرائیل (یا یعقوب) همان موسى، هارون، زکریا، یحیى و عیسى هستند که در آیات پیشین از آنان یاد شد
2 مقصود از هدایت یافتگان و برگزیدگانى که با شنیدن آیات الهى سجده مى کنند و سیلاب اشکشان جارى مى شود، یا همان پیامبرانى است که در این آیه از آنان یاد شد و یا اعم از آنان است که شامل غیر پیامبران نیز مى شود البته تفسیر دوم با ظاهر آیه سازگارتر است و در احادیث نیز بدان اشاره شده است

1- یادآورى نعمت‌هاى ویژه خداوند، عامل محبّت الهى است. «ذِکْرُ رَحْمَتِ رَبِّکَ»
2- یاد اولیاى خدا یک ارزش است. ذِکْرُ ... زَکَرِیَّا
3- عبادت ودعا، زمینه‌ى دریافت رحمت است. رَحْمَتِ رَبِّکَ‌ ... إِذْ نادى‌ رَبَّهُ‌
4- از نقش دعا در تحوّلات زندگى بشر غافل نشویم. «إِذْ نادى‌» پیامبران نیز براى حل مشکلات خویش به دعا روى مى‌آورند.
5- مؤمن هرگز احساس تنهایى نمى‌کند. «إِذْ نادى‌ رَبَّهُ»
6- اگر خداوند بخواهد نداى مخفى بندگان خالص را براى تاریخ علنى مى‌کند. «نِداءً خَفِیًّا»
7- دعاى پنهانى با ارزش‌تر است، چون به اخلاص نزدیک‌تر است. «نِداءً خَفِیًّا»

خدواند متعال صریحادر این آیه اشاره به جن میکندواگر منظورش شیطان یا شیاطین بود واضح به آن اشاره مینمود..ظاهرا مشرکان برطاعفه یا احدی از جن وجنیان مقام الوهیت یاتشریک در امر ربوبیت داده بودند وپروردگار بانزول این ایه خط بطلانی بر ان اعتقاد میکشد..تعمیم ظاهر ایه با انتصاب به شیطان یا اخص ابلیس که از طائفه جنیان بوده سازگار نیست.....الله اعلم

1 مفسران در مورد این تعبیر که قرآن «ذکر شماست» چند تفسیر کرده اند: الف) مقصود آن است که قرآن مایه ى تذکّر و بیدارى شماست؛ پس اگر بخواهید و لجاجت نکنید، تفکر در آیات آن شما را بیدار مى سازد و هدایت مى کند ب) منظور آن است که قرآن نام و آوازه ى شما مسلمانان و عرب ها را در دنیا بلند کرد و مایه ى عزّت و شرافت شما شد ج) قرآن آنچه شما در مورد دین، دنیا و اخلاق نیاز دارید یادآورى نموده است البته تفسیرها با هم دیگر تعارض ندارند و ممکن است مقصود آیه همه این معانى باشد برخى از مفسران معناى اول را ترجیح داده اند
2 برخى از مفسران این آیه را پاسخى دیگر به تهمت ها و ایرادهاى مشرکان دانسته اند که اشاره مى کند، قرآن معجزه ى جاویدان و بیدارگر پیامبر صلى الله علیه و آله است، پس چرا شما معجزه ى جدید مى طلبید و بهانه جویى مى کنید و بدون توجه به اعجاز قرآن، به پیامبر صلى الله علیه و آله تهمت خواب هاى آشفته، جادوگرى و شاعرى مى زنید

1 وقتى مخالفت هاى کافران و مشرکان لجوج بر پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله فشار مى آورد و سخنانشان ایشان را مى آزارد، خدا براى تقویت روحیه و تسلّى خاطر آن حضرت دستور راز و نیاز با خدا و نماز و تسبیح به ایشان مى دهد، تا آرامش گیرند و خشنود و راضى شوند
2 تسبیح و حمد پروردگار در برابر مشرکان لجوج، خود نوعى مبارزه با شرک و بت پرستى است و این ذکر و یاد خدا انسان را در برابر سخنان آنان مقاوم و شکیبا مى سازد 3 در مورد مقصود از «تسبیح و حمد» در این آیه، مفسران چند دیدگاه دارند: الف) مقصود همان تسبیح گویى و ستایش پروردگار است ب) اشاره به نمازهاى پنج گانه و مستحبى است؛ یعنى قبل از طلوع خورشید، اشاره به نماز صبح؛ قبل از غروب خورشید، اشاره به نماز عصر (و ظهر)؛ و در اثناى شب، اشاره به نماز مغرب و عشاء و اطراف روز، اشاره به نماز ظهر یا نمازهاى مستحبى است که انسان در اوقات مختلف روز به جا مى آورد ج) مقصود ذکرهاى مخصوصى است که در احادیث اسلامى آمده است که در ساعات مخصوص شبانه روز گفته مى شود البته این احتمال نیز وجود دارد که آیه ى فوق اشاره به هر سه تفسیر باشد؛ چرا که این تفسیرها با هم منافاتى ندارند

1 یاد خدا مایه ى آرامش جان، پارسایى و شهامت است و فراموشى یا دورى و روى گردانى از یاد خدا، عامل اضطراب، ترس و نگرانى انسانى که یاد خدا و مسئولیت هاى خود در برابر او را فراموش مى کند، غرق در شهوات، حرص و بخل مى شود و هرچه ثروت بیشترى بیندوزد، باز هم طمع بیشترى پیدا مى کند و خود را بیشتر به رنج و زحمت مى اندازد و زندگى را بر خود سخت تر و تلخ تر و تنگ تر مى سازد 2 یکى از ابعاد «زندگى تنگ» که در این آیه به آن اشاره شده آن است که اگر انسان از یاد خدا غافل شود، گرفتار کمبودهاى معنوى و روحى مى شود و هر روز دل بستگى و تکیه ى او به دنیا زیادتر و در زندان تنگ مادیات گرفتارتر مى شود 3 یکى دیگر از ابعاد زندگى تنگ که در این آیه بدان اشاره شده آن است که انسان هاى مؤمن که به خدا دل مى بندند، راه ها به رویشان گشوده مى شود، ولى کسانى که به غیر خدا دل مى بندند، درها به رویشان بسته مى شود و ثروت نمى تواند از گرفتارى و مشکلات و سردرگمى و نیاز روحى و مادى آنان بکاهد 4 یکى دیگر از ابعاد زندگى تنگ که در این آیه به آن اشاره شده، تنگى زندگى در جامعه اى است که از یاد خدا روى برتافته است جامعه ى انسانى، حتى در اوج پیشرفت هاى صنعتى، چنانچه از معنویت جدا شود، روى سعادت را نمى بیند

آن روز که همگى پشت کرده بازمى‌گردید و هیچ کس شما را از عذاب خدا نگاه نمى‌دارد. و هر کس که خدا گمراهش کند، هیچ راهنمایى ندارد.

اى قوم من، از آن روز که یکدیگر را به فریاد بخوانید بر شما بیمناکم.

همانند قوم نوح و عاد و ثمود و کسانى که از آن پس آمدند. حال آنکه خدا براى بندگانش خواستار ستم نیست

یَوْمَ تُوَلُّونَ مُدْبِرِینَ ما لَکُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ عاصِمٍ وَ مَنْ یُضْلِلِ اللَّهُ فَما لَهُ مِنْ هادٍ (33)

یَوْمَ تُوَلُّونَ مُدْبِرِینَ‌: روزى که برگردانیده شوید از موقف حساب در حالتى که بازگشتگان باشید از آنجا بسوى جهنم، یا در حینى که فرار کنندگان باشید از راه جهنم اگرچه آن فرار فایده ندهد شما را زیرا باز شما را به جهنم کشند.

ما لَکُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ عاصِمٍ‌: نیست شما را در آن روز از عذاب خدا هیچ نگهدارنده که دفع آن عذاب نماید و شما را در حفظ و حمایت خود گیرد. وَ مَنْ یُضْلِلِ اللَّهُ‌: و هر که را خدا فرو گذارد در ضلالت به جهت اصرار در انکار و عناد و استکبار و عدم تأمل و تفکر در حجج روشن و آشکار، بعد از اتمام حجت و بسوء اختیار در کفر باقى ماند، فَما لَهُ مِنْ هادٍ: پس نیست مر او را هیچ هدایت کننده که او را به راه راست رساند، یا هر کس او را خدا از راه بهشت بگرداند پس به هدایت هیچکس به بهشت نخواهد رسید.

وَ یا قَوْمِ إِنِّی أَخافُ عَلَیْکُمْ یَوْمَ التَّنادِ (32)

مرحله چهارم تذکر به قیامت است.
وَ یا قَوْمِ إِنِّی أَخافُ عَلَیْکُمْ‌: اى قوم من به درستى که من مى‌ترسم بر شما، یَوْمَ التَّنادِ: از عذاب روز ندا کردن یکدیگر را. مراد روز قیامت است و تسمیه آن به تنادى به جهت آنست که در آن روز به طریق استغاثه یکدیگر را خوانند و هیچکدام به فریاد هم نرسند. یا در آن روز ندا آید فلان کس سعید و فلان کس شقى باشد. یا هر کس آن روز به امام خود خوانده شود: «یَوْمَ نَدْعُوا کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ» «1» یا بعد از حساب ندا کنند: «یا اهل الجنة خلود و لا موت و یا اهل النار خلود و لا موت» «2»

مِثل‌َ دَأب‌ِ قَوم‌ِ نُوح‌ٍ ‌که‌ ‌در‌ اثر تکذیب‌ نوح‌ بطوفان‌ غرق‌ شدند.

وَ عادٍ قوم‌ هود ‌که‌ بباد هلاک‌ شدند.

وَ ثَمُودَ ‌که‌ بصیحه‌ و صاعقه‌ تلف‌ شدند.

وَ الَّذِین‌َ مِن‌ بَعدِهِم‌ مثل‌ قوم‌ ابراهیم‌ و لوط و شعیب‌ ‌که‌ ‌به‌ خسف‌ و امطار حجاره‌ و صیحه‌ ‌از‌ ‌بین‌ رفتند و تمام‌ ‌در‌ اثر تکذیب‌ انبیاء بوده‌ ‌خدا‌ باحدی‌ ظلم‌ نمیکند.

وَ مَا اللّه‌ُ یُرِیدُ ظُلماً لِلعِبادِ ‌آنها‌ ‌خود‌ بخود ظلم‌ کردند

تذروه : ذرو: پراکندن و پاشیدن
 توضيح : . تَذْرُوهُ الرِّیاحُ‏: بادها آن را مى‏ پراکند.

هشیما : هشیما: هشم: شکستن.
 توضيح : «هشم الشی‏ء هشما: کسره» هشیم: خورد شده و شکسته علف خشک و چوب

اَلْحَبِّ : : جمع«حبّة»به معناى چیزى که هسته ندارد،مانند گندم و جو