(ومنهم من یلمزک فی الصدقات فان اعطوا منها رضوا و ان لم یعطوا منهااذاهم یسخطون ):(بعضی از ایشان در تقسیم صدقات بر تو ایراد می گیرند، اگر ازآن عطایشان کنند راضی می شوند و اگر از آن به ایشان ندهند، آنوقت خشمگین و ناراضی می گردند)، (لمز) به معنای عیبجوئی و خرده گیری واشاره با چشم وکنایه زدن است . می فرماید: منافقان در امر صدقات به رسولخدا(ص ) خرده گیری می کردند وعدالت ایشان را متهم می نمودند و اگر رسولخدا(ص ) به آنان چیزی از آنهامی بخشید خوشحال و راضی می شدند و اعتنایی به حق و عدل و دیانت نداشتندو اگر به جهت عدم استحقاق آنها، پیامبر چیزی به آنان نمی داد غضبناک وناراضی می شدند. [ نظرات / امتیازها ]

وَمِنْهُمْ مَنْ یَلْمِزُکَ فِى الصَّدَقاِت

و از این نفاقگرایان کسانى هستند که در تقسیم غنایم و صدقات بر تو اى پیامبر عیب مى گیرند.

فَاِنْ اُعْطُوا مِنْها رَضُوا

اگر به آنان سهم و بهره اى طبق دلخواهشان داده شود و به منافع انحصارى خود برسند شادمان و خشنود مى گردند و تو را عدالت گستر و عدالت پیشه مى خوانند.

وَاِنْ لَمْ یُعْطَوْا مِنْهآ اِذا هُمْ یَسْخَطُونَ.

امّا اگر چیزى به آنان داده نشود و از غنایم و صدقات آن گونه که خود مى خواهند بهره ور نگردند خشمگین مى شوند و کار تو را عادلانه ارزیابى نمى کنند. [ نظرات / امتیازها ]

1318. Sadaqah - alms, that which is given in Allah's name, mainly to the poor and needy, and for the cognate purposes specified in the next verse but one. Zakah is the regular and obligatory charity in an organised Muslim community, usually 2 1/2 per cent of merchandise and 10 percent on the fruits of the earth. There is a vast body of literature on this subject. The main points may be studied in Al Hidaya fi al Furu, ' of Shaikh Burhanud-din 'Ali. As against zakah the term sadaqah has a much wider connotation, and is inclusive of zakah as in the verse 60 of this Surah. (R). [ نظرات / امتیازها ]

و بعضى از منافقین هستند که عیب بشما میگذارند در تقسیم صدقات مسلمین پس اگر بآنها سهم بدهى راضى میشوند و اگر ندهى از صدقات بآنها سخط و غضب میکنند در حدیث از حضرت صادق علیه السّلام است که فرمودند (اهل هذه الایة اکثر من ثلثى الناس) و منهم بعضى از این منافقین که بطمع مال و جاه آمده اند مَنْ یَلْمِزُکَ لمزة و همزه عیب گذاردن است بر کسى که عیب ندارد، این منافقین بپیغمبر صلّى اللّٰه علیه و آله و سلّم عیب گذاردند که بعدالت تقسیم نمیکند فى الصدقات مثل غنائم و زکوات و اموال بیت المال که مصرفش فقراء مسلمین و سایر طبقات مستحقین که در آیه بعد میفرماید هستند فَإِنْ أُعْطُوا مِنْهٰا رَضُوا اگر بآنها تقسیم شود و داده شود خوشنود و خورسند میشوند وَ إِنْ لَمْ یُعْطَوْا مِنْهٰا إِذٰا هُمْ یَسْخَطُونَ چنانچه حضرت صادق علیه السّلام فرمود نوع ناس همین نحوند حتى نسبت بخداوند عالم که هر چه بآنها نعمت عنایت فرماید و تفضّل نماید راضى بقسمت الهى نیستند و لو بدانند که افعال الهى موافق با حکمت و مصلحت است، و در حدیث قدسى است میفرماید (انّ من عبادى من لا یصلحه الا الفقر فان اغنیته لافسده ذلک و انّ من عبادى من لا یصلحه الا الغنى فان افقرته لافسده ذلک فمن لم یرض بقضایى و لم یصبر على بلائى فلیطلب ربّا سواى و لیخرج من ارضى و سمائى) و همچنین نسبت برسول صلّى اللّٰه علیه و آله و سلّم در تقسیم غنائم و زکوات و سایر اموال بیت المال بهر که هر چه عنایت کند راضى نمیشوند و میگویند قسمت بعدالت نکرده و بعضى را بر بعضى مقدم داشته و هکذا فقراء نسبت باغنیاء و ارحام و آشنایان و منتسبان نسبت بیکدیگر هر کدام توقع بیشتر و بالاتر از یک دیگر دارند و راضى نیستند [ نظرات / امتیازها ]

وَ مِنْهُمْ مَنْ یَلْمِزُکَ فِی اَلصَّدَقٰاتِ فَإِنْ أُعْطُوا مِنْهٰا رَضُوا وَ إِنْ لَمْ یُعْطَوْا مِنْهٰا إِذٰا هُمْ یَسْخَطُونَ و نیز از جمله اوصاف نکوهیده منافقین این است که اى رسول تو را در قسمت کردن صدقات تعییب مى کنند و اگر تو از صدقات موافق میلشان بدهى از تو راضى مى گردند و اگر به آنها مطابق دلخواهشان ندهى بسخط مى آیند و از تو عیب جوئى مى کنند

در شأن نزول آیه گفته اند که این آیه درباره حرقوجین زهیر که سرکرده خوارج نهروان بود در وقت قسمت کردن غنیمت هوازن در روز حنین نازل گردید که چون رسول براى تألیف قلوب بعض مسلمانان قسمتى وافر از غنائم به آنها داد با طلاى خالص که امیرالمؤمنین ع از یمن فرستاده بود حضرت تمام آنها را به چهار نفر از اشراف عرب داد حرقوجین گفت(اعدل یا رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله و سلّم)حضرت در پاسخ او فرمود واى بر تو اگر من بعدل عمل نکنم چه کسى بعدل رفتار مى کند عمر گفت اذن بده گردنش را بزنم،حضرت فرمود او را رها کن،او بعدازاین یارانى پیدا مى کند که نماز و روزه زیاد دارند و از دین خارج مى شوند آن چنان که تیر از کمان خارج مى گردد،این بود که آنها را مارقین لقب دادند و گفت اى على تو با این قوم جنگ خواهى کرد
[ نظرات / امتیازها ]

خودخواهان بى منطق
در نخستین آیه فوق به یکى دیگر از حالات منافقان اشاره شده و آن اینکه آنها هرگز راضى به حق خود نیستند،و دائما انتظار دارند از اموال بیت المال و یا منافع عمومى هر چه بیشتر بهره ببرند،خواه مستحق باشند یا نه،دوستى و دشمنى آنها بر محور همین منافع دور مى زند،هر کس جیب آنها را پر کند از او راضى هستند و هر کس به خاطر رعایت عدالت حق دیگران را به آنها نبخشد از او ناراضى مى شوند حق و عدالت در قاموس آنها مفهومى ندارد،و اگر داشته باشد عادل کسى است که هر چه بیشتر به آنها بدهد و ظالم کسى است که حق دیگران را از آنان باز دارد!و به تعبیر دیگر آنها فاقد هر گونه شخصیت اجتماعى هستند و تنها داراى یک شخصیت فردى و در چهار چوبه منافع خویش مى باشند،و همه چیز را تنها از این زاویه مى نگرند! لذا مى گوید: بعضى از آنها در تقسیم صدقات به تو عیب مى گیرند و مى گویند عدالت را رعایت نکردى( وَ مِنْهُمْ مَنْ یَلْمِزُکَ فِی اَلصَّدَقٰاتِ ) اما در حقیقت چنین است که آنها به منافع خویش مى نگرند اگر سهمى به آنها داده شود راضیند و خوشحال و تو را مجرى عدالت مى دانند هر چند استحقاق نداشته باشند( فَإِنْ أُعْطُوا مِنْهٰا رَضُوا ) اما اگر چیزى از آن به آنها داده نشود خشمگین مى شوند و تو را متهم به بى عدالتى مى کنند( وَ إِنْ لَمْ یُعْطَوْا مِنْهٰا إِذٰا هُمْ یَسْخَطُونَ ): [ نظرات / امتیازها ]

نکته ها:
«لَمز»، عیب جویى روبروست و اگر پشت سر عیب جویى کنند، «هَمز» است

شخصى که بعدها رهبر خوارج و مارقین شد، در تقسیم زکات به پیامبر صلى الله علیه و آله اعتراض کرد و گفت: به عدالت رفتار کن!!

حضرت فرمود: چه کسى از من عادل تر است ؟ عمر خواست به خاطر این جسارت او را بکشد، پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: رهایش کنید، او پیروانى خواهد داشت که چنان عبادت کنند که شما عبادت هاى خویش را نسبت به آنها ناچیز خواهید شمرد (اشاره به عبادت هاى خشک و بى ولایت آنان) باآن همه عبادت از دین خارج مى شوند، همچون خروج تیر از کمان

سرانجام آن شخص در جنگ نهروان به دست على علیه السلام به هلاکت رسید [ نظرات / امتیازها ]

وَ مِنْهُمْ مَنْ یَلْمِزُکَ فِی اَلصَّدَقٰاتِ ضمیر «منهم» به منافقان برمى گردد و معناى جمله آن است که برخى از منافقان در تقسیم زکات بر پیامبر صلّى اللّه علیه و آله خرده مى گرفتند و بر او طعنه مى زدند و تصور مى کردند که او در تقسیم زکات دقت نمى کند در تفسیر طبرى به نقل از ابو سعید خدرى آمده است که گفت: «در حالى که پیامبر صلّى اللّه علیه و آله مشغول تقسیم [زکات] بود، ابن ذى الخویصره تمیمى نزد او آمد و گفت: اى پیامبر! با عدالت رفتار کن پیامبر صلّى اللّه علیه و آله در پاسخ او فرمود: واى بر تو، اگر من به عدالت رفتار نکنم، چه کسى به عدالت رفتار خواهد کرد! عمر گفت: اى پیامبر خدا! اجازه بده تا گردن او را بزنم پیامبر صلّى اللّه علیه و آله فرمود: او را رها کن؛ زیرا

نشانۀ آنها وجود مرد سیاه چهره اى [در میان آنان] است که یکى از دستانش همچون پستان زن مى باشد آنان در هنگام سستى مردم خروج مى کنند به دنبال این واقعه، آیه نازل شد: «وَ مِنْهُمْ مَنْ یَلْمِزُکَ فِی اَلصَّدَقٰاتِ » ابو سعید مى گوید: «گواهى مى دهم که این سخن را از پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله شنیدم و نیز گواهى مى دهم که على علیه السّلام، رحمت خدا بر او باد هنگامى که آنان را کشت، مردى را آوردند که دقیقا همان ویژگى را داشت که پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله توصیف کرده بود»

فَإِنْ أُعْطُوا مِنْهٰا رَضُوا وَ إِنْ لَمْ یُعْطَوْا مِنْهٰا إِذٰا هُمْ یَسْخَطُونَ پیامبر صلّى اللّه علیه و آله صدقات را به همان ترتیبى که خداوند در آیۀ بعد بیان فرموده، توزیع مى کرد و در نتیجه، مؤمنان خشنود و منافقان خشمگین مى شدند و از تقسیم او عیب مى گرفتند

حق آن است که بیشتر مردم براساس حق عمل مى کنند و آیه، تمام کسانى را که به سهم خود قناعت نمى کنند دربر مى گیرد و اگر هر انسانى به آنچه استحقاق دارد خشنود و قانع باشد، تمام مردم در امنیت و آسایش زندگى مى کنند [ نظرات / امتیازها ]