(فان رجعک الله الی طائفه منهم فاستاذنوک للخروج فقل لن تخرجوا معی ابدا و لن تقاتلوا معی عدوا انکم رضیتم بالقعود اول مره فاقعدوا مع الخالفین ):(پس اگر خداوند تو را بسوی گروهی از آنان باز گردانید و برای بیرون رفتن و جهاد از تو اجازه خواستند، بگو هرگز با من بیرون نخواهید آمد و هرگزهمراه ، در کنار من با دشمنی کارزار نخواهید کرد، بدرستی که شما نخست ، به کنار نشستن راضی شدید، پس با واماندگان کنار بنشینید)، سیاق این آیه می رساند که ماجرا مربوط به زمانی است که پیامبر بعد از جنگ تبوک ، قصدمراجعت به مدینه را داشتند، می فرماید: اگر خداوند تو را به مدینه نزد گروهی ازاین افراد باز گرداند و اینها نزدت آمدند تا برای جهاد و خروج از تو اجازه بگیرند، به آنان بگو، شما شرف حضور در جهاد را از دست دادید و بار اول که برای غزوه تبوک به جهاد فراخوانده شدید، تخلف نمودید، لذا از این به بعد هم هرگز با من به قصد جهاد خارج نمی شوید و در کنار من با دشمنی مواجه نخواهید شد، چون خداوند افتخار و شرف نصرت و یاری دین خود را به هرکسی عطا نمی کند و لذا همراه متخلفان و نشستگان از جهاد مثل زنان و کودکان وبیماران بمانید،شاید هم مراد از(خالفین ) کسانی باشند که بدون عذر از حضور درجهاد تخلف نموده اند و بعضی از مفسران هم (خالفین )را اهل فساد دانسته اند(31). [ نظرات / امتیازها ]

قرآن روى سخن را متوجّه پیامبر مى سازد و مى فرماید:
فَاِنْ رَجَعَکَ اللَّهُ اِلى طائِفَةٍ مِنْهُمْ فَاسْتَاْذَنُوکَ لِلْخُرُوجِ فَقُلْ لَنْ تَخْرُجُوا مَعِىَ اَبَداً وَ لَنْ تُقاتِلُوا مَعِىَ عَدُوّاً
اگر خدا تو را از این سفر و این جهاد به سوى گروهى از این منافقان که از همراهى تو و جهاد در راه خدا خوددارى کردند باز گردانید و آنان از تو براى همراهى ات در جهادى دیگر اجازه خواستند، به آنان بگو: شما هرگز در هیچ جهاد و پیکارى با من همراه نخواهید بود و هرگز در کنار من با دشمن نخواهید جنگید.
در ادامه آیه شریفه به ترسیم دلیل این موضع پرداخته و مى فرماید:
اِنَّکُمْ رَضیتُمْ بِالْقُعُودِ اَوَّلَ مَرَّةٍ فَاقْعُدُوا مَعَ الْخالِفینَ
چرا که شما نخستین بار در پیکار تبوک به این گناه دست یازیدید و راضى شدید که از جهاد تخلّف ورزیده و در خانه بمانید، اینک که چنین کردید پس از این نیز با بازماندگان از جهاد در خانه هاى خود بمانید.
به جاى ماندگان از جهاد منظور از به جاى ماندگان از جهاد، یا «خالفین» چه کسانى هستند؟ در این مورد دیدگاه ها متفاوت است:
1 - به باور «حسن» و «ضحاک» منظور زنان و کودکانند.
2 - امّا به باور «ابن عباس» منظور مردانى هستند که بدون دلیل درست از جهاد تخلّف ورزیدند.
3 - از دیدگاه برخى منظور از «خالفین»، مخالفان جنگ و پیکارند؛ چرا که «فرّاء» در کلام خود «عبد خالف» و «صاحب خالف» را به بنده و همدم مخالف معنى کرده است.
4 - و از دیدگاه برخى دیگر منظور مردم فرو مایه و تنگ نظر مى باشند.
5 - پاره اى بر آنند که منظور مردم تبهکار مى باشند؛ چرا که «نبیذٌ خالف» را به شراب فاسد معنى کرده اند.
6 - و پاره اى چون «جبایى» بر این باورند که منظور بیماران و معلولان و مصدومان زمین گیر مى باشند. [ نظرات / امتیازها ]

هرگاه خداوند تو را به سوى گروهى از اینها باز گرداند و از تواجازه بخواهند که در مـیدان جهاد دیگرى شرکت کنند, به آنها بگو, هیچ گاه با من درهیچ جهادى شرکت نخواهید کـرد, و هـرگـز هـمـراه مـن بـا دشـمـنى نخواهید جنگید طائفة منهم شما براى نخستین بار راضى شدید که از میدان جهاد کناره گیرى کنید و در خانه ها بنشینید, هم اکنون نیز به متخلفان بپیوندید, و با آنها در خانه ها بنشینید فان رجعک اللّه الى طائفة منهم فاستاذنوک للخروج فقل لن تخرجوا معى ابدا ولن تقاتلوا معى عدوا انکم رضیتم بالقعود اول مرة فاقعدوا مع الخالفین در ایـن آیه اشاره به یکى دیگر از روشهاى حساب شده و خطرناک منافقان مى کند و آن این که آنها به هنگامى که کار خلافى را آشکارا انجام مى دهندبراى تبرئه خود ظاهرا در مقام جبران بر مى آیند و با این نوسانها و اعمال ضد ونقیض , چهره اصلى خود را پنهان مى دارند. آیه مى گوید: «هرگاه خداوند تو را به سوى گروهى از اینها باز گرداند و از تواجازه بخواهند که در مـیدان جهاد دیگرى شرکت کنند, به آنها بگو, هیچ گاه با من درهیچ جهادى شرکت نخواهید کـرد, و هـرگـز هـمـراه مـن بـا دشـمـنى نخواهید جنگید» !(فان رجعک اللّه الى طائفة منهم فاستاذنوک للخروج فقل لن تخرجوا معى ابدا ولن تقاتلوا معى عدوا). یـعـنـى پـیامبر(ص ) باید آنها را براى همیشه مایوس کند و روشن سازد که دیگرکسى فریبشان را نخواهد خورد. جـمله «طائفة منهم » (گروهى از ایشان ) نشان مى دهد که همه آنان حاضرنبودند از این طریق وارد شوند و پیشنهاد شرکت در جهاد دیگرى را عرضه بدارند. سـپس دلیل عدم قبول پیشنهاد آنان را چنین بیان مى کند: «شما براى نخستین بار راضى شدید که از میدان جهاد کناره گیرى کنید و در خانه ها بنشینید, هم اکنون نیز به متخلفان بپیوندید, و با آنها در خانه ها بنشینید» (انکم رضیتم بالقعود اول مرة فاقعدوا مع الخالفین [ نظرات / امتیازها ]

فَإِنْ رَجَعَکَ اَللّٰهُ إِلىٰ طٰائِفَةٍ مِنْهُمْ فَاسْتَأْذَنُوکَ لِلْخُرُوجِ : آیات درباره توبیخ منافقان است که از حضور در جنگ تبوک تخلف نموده اند آیه برسول گرامى خطاب و توحید افعالى پروردگار را یادآورى نموده چنانچه بخواست پروردگار بسوى مدینه بازگشتى گروهى از منافقان در مقام کسب اجازه برمى آیند که با تو همراهى نمایند و در جنگها شرکت کنند پاسخ رد به آنها بده و آنان را مأیوس بنما به این که صلاحیت و شایستگى آن را ندارید که به همراهى من در جنگها با دنیاى شرک شرکت نمائید و یا در قتال مشرکان در صف جنگجویان درآیید و پیوسته در مقام تمرد و تخلف بودید اکنون هم در صف کودکان و بیماران بازنشینید [ نظرات / امتیازها ]

فَإِنْ رَجَعَکَ اَللّٰهُ إِلىٰ طٰائِفَةٍ مِنْهُمْ :پس اگر برگرداند تو را اى پیغمبر خداى تعالى به مدینه از این سفر به سوى جماعت منافقان متخلف که از جمله اهل مدینه اند، و آنها دوازده نفر بودند فَاسْتَأْذَنُوکَ لِلْخُرُوجِ :پس طلب اجازه نمایند براى خروج به غزوۀ دیگر فَقُلْ لَنْ تَخْرُجُوا مَعِیَ أَبَداً : (آیۀ شریفه خبر است به معنى امر جهت مبالغه) پس بگو اى پیغمبر، بیرون میائید با من هرگز به غزوه وَ لَنْ تُقٰاتِلُوا مَعِیَ عَدُوًّا :و هرگز مقاتله نکنید در مصاحبت و مرافقت من دشمنى را إِنَّکُمْ رَضِیتُمْ بِالْقُعُودِ أَوَّلَ مَرَّةٍ :به درستى که شما راضى شدید به نشستن و تخلف نمودن از جهاد اول بار یعنى غزوۀ تبوک فَاقْعُدُوا مَعَ اَلْخٰالِفِینَ :پس بنشینید دیگربار با بازپس پس ماندگان که قابلیت جنگ ندارند مانند زنان و اطفال و مریضان، چه جهاد کار مردان مرد و مبارزان میدان نبرد است و از هرکسى این کار نیاید و نامرد بى درد مبارزت معرکۀ مجاهده نکند یا بنشینید با متمردان از جهاد این جواب از استیذان منافقان که متضمن اسقاط است از دیوان غزاة و عقوبت است مر ایشان را بر تخلف از جهاد، و این یا بجهت آنست که ایشان منافق بودند، و یا اعتقاد وجوب جهاد را نداشتند و معتقد نبودند [ نظرات / امتیازها ]

«فَاقْعُدُوا مَعَ اَلْخٰالِفِینَ » 84 مجمع: حسن بصرى و ضحاک گفته اند: یعنى با زنان و بچگان به مدینه بمانید، ابن عبّاس گفته است: یعنى با آنها که عذرى ندارند فرّاء گرفته است: یعنى با آنها که مخالف پیغمبر هستند، بعضى گفته اند: یعنى با آنها که مردم دون همّت و پست هستند و بعضى گفته اند: یعنى با مفسدین

جبّائى گفته است: یعنى با آنها که مریض و زمینگیر و ناقص هستند و همه ى این معانى از جهت احتمالات در اشتقاق کلمه ى خالفین است که ازچه مصدر و محلّ اشتقاق باشد
[ نظرات / امتیازها ]

فَإِنْ رَجَعَکَ اَللّٰهُ إِلىٰ طٰائِفَةٍ مِنْهُمْ فَاسْتَأْذَنُوکَ لِلْخُرُوجِ فَقُلْ لَنْ تَخْرُجُوا مَعِیَ أَبَداً وَ لَنْ تُقٰاتِلُوا مَعِیَ عَدُوًّا الخ خطاب برسول[ص]و به او خبر مى دهد که وقتى تو از جهاد برگشتى جماعتى از منافقین ظاهرا همانهائى مقصود است که از جنگ تبوک تهاون نمودند و اطاعت امر رسول صلّى اللّه علیه و آله و سلّم را نکردند آنها نزد تو مى آیند و از تو اذن مى خواهند که براى جهاد دیگر غیر از جنگ تبوک که تخلف ورزیدند بیرون روند،و گفته اند آنها دوازده نفر از اهل مدینه بودند اینست که دستور مى رسد که وقتى آنان طلب اذن کردند تو به آنها بگو هرگز و ابدا با من براى جنگ بیرون نمى روید و با دشمنى مقاتله نمى کنید شما کسانى مى باشید که در اول مرتبه یعنى جنگ تبوک راضى شدید که بنشینید و براى جنگ حرکت ننمائید حال هم با خالفین بنشینید(خالفین)آنهائى مى باشند که از جهاد معافند مثل زنان و کودکان و مریضان و کوران و شلان و امثال اینها آرى جهاد کردن با مال و جان کار مردمان مرد است و مبارزان میدان نبرد کار هر بى سر و پائى نیست و همین ردّ منافقان و اذن ندادن به آنها و اسقاط گردانیدن آنها را از دیوان مجاهدین فى سبیل اللّه بالاترین مجازات بوده اگر مى دانستند [ نظرات / امتیازها ]

نکته ها:
«خالف»، هم به معناى متخلّف از جنگ، هم به معناى مخالف و هم به کسى گفته مى شود که به خاطر پیرى، بیمارى و عجز، توان جبهه رفتن را ندارد

هرکس صادقانه توبه کند، پذیرفته مى شود، ولى منافقان از روى ریا، تظاهر و انقلابى نمایى، تقاضاى جبهه رفتن داشتند

از این آیه استفاده مى شود که شخص پیامبر صلى الله علیه و آله براى جنگ تبوک از مدینه خارج شد و در پایان جنگ نیز به آنجا برگشت همچنین این آیه از برخورد آینده ى منافقان خبر مى دهد، تا پیامبر چهره ى منافقانۀ آنان را رسوا کند
[ نظرات / امتیازها ]

فَإِنْ رَجَعَکَ اَللّٰهُ إِلىٰ طٰائِفَةٍ مِنْهُمْ خطاب متوجه پیامبر صلّى اللّه علیه و آله است «رجعک» بدین معناست: تو را از غزوۀ تبوک به مدینه برگرداند مراد از «طائفه» گروهى از منافقان است ضمیر «منهم» به کسانى برمى گردد که در مدینه ماندند و در جنگ شرکت نکردند؛ زیرا عدّه اى از این افراد بنا به دلیل قابل قبول، در جنگ شرکت نکرده بودند

فَاسْتَأْذَنُوکَ لِلْخُرُوجِ آنان از تو رخصت مى خواهند که به همراه تو به جنگ و یا جایى دیگر بروند فَقُلْ لَنْ تَخْرُجُوا مَعِیَ أَبَداً وَ لَنْ تُقٰاتِلُوا مَعِیَ عَدُوًّا آنها از شرکت در جهاد واجب خوددارى کردند، خداوند هم آنان را از همراهى با پیامبر صلّى اللّه علیه و آله و رفتن همراه او به جنگ و جاهاى دیگر محروم ساخت و بدین ترتیب مجازاتشان کرد و این نوع مجازات به مراتب از اصابت تیرها سخت تر است این موضوع در آیۀ 95: «فَأَعْرِضُوا عَنْهُمْ إِنَّهُمْ رِجْسٌ » خواهد آمد آن گاه خداوند سبب نهى از بیرون رفتن منافقان با پیامبر صلّى اللّه علیه و آله و شرکت ایشان در جنگ با دشمنان را بیان کرده است: إِنَّکُمْ رَضِیتُمْ بِالْقُعُودِ أَوَّلَ مَرَّةٍ فَاقْعُدُوا مَعَ اَلْخٰالِفِینَ منافقان در هنگام سختى پیامبر را یارى نکردند بنابراین، پس از آن، هرگز از آنان پذیرفته نمى شود هرکس خود، ذلّت و خوارى برگزیند، خداوند هم او را با همان گزیده اش رها مى کند مراد از «خالفین»، کودکان، سالخوردگان و زنان است [ نظرات / امتیازها ]