(ان ابراهیم لحلیم اواه منیب ):(همانا ابراهیم مردی بردبار و دلسوز وبازگشت کننده بسوی خدا بود)،(حلیم ) یعنی کسی که در انتقام گرفتن از دشمن عجله نمی کند و (اواه ) یعنی کسی که زیاد(آه )می کشد و(منیب )یعنی رجوع کننده . این آیه می خواهد علت مجادله ابراهیم با فرشتگان را بیان کند و می فرماید:علت اینکه آنحضرت کوشش می نمود تا عذاب قوم لوط را برطرف کند این بودکه او مردی حلیم ، پر حوصله و بردبار بود که در عذاب آنان عجله نمی کرد وامیدوار بود که خدا آنها را اصلاح کند و دلسوز بود، یعنی از گمراهی مردم رنج می برد و منیب بود، یعنی برای نجات انسانها به خدای تعالی رجوع می کرد و به او متوسل می شد، یعنی مبادا توهم شود که او از ستمکاران جانبداری می نمود،ابدا بلکه علت گفتگوی او بردباری و دلسوزی وی بود. [ نظرات / امتیازها ]

" حلیم" کسی است که در مجازات و انتقام عجله نمی کند . " اواه" به کسی گفته می شود که از ناملایماتی که به او می رسد یا بدی هایی که مشاهده می کند زیاد آه می کشد و دلسوز است . " منیب" به معنای کسی است که در هر کاری به خدا رجوع می کند . این آیه علت مجادله ی ابراهیم با فرشتگان درباره ی قوم لوط را بیان می کند، بدین معنی که آن حضرت از عذاب ستمگران ناراحت نبود و از آنها طرفداری نمی کرد ، بلکه او پیامبر حلیم و پرحوصله بود و در نزول عذاب بر مردم ستمکار عجله نمی کرد و امیدوار بود که به توفیق الهی اصلاح شوند . همچنین پیامبری بود که از هلاکت مردم رنج می برد و برای نجات انسانها از گمراهی به خدا رجوع میکرد و به او متوسل میشد . [ نظرات / امتیازها ]

لذا قرآن بلافاصله مى‏گوید: «ابراهیم، بردبار، بسیار مهربان، و متوکل بر خدا و بازگشت کننده به سوى او بود» (إِنَّ إِبْراهِیمَ لَحَلِیمٌ أَوَّاهٌ مُنِیبٌ).

در واقع با این سه وصف، پاسخ سر بسته و کوتاهى به این سؤال داده شده است که: مجادله او مجادله ممدوحى بوده است، و این به خاطر آن است که براى ابراهیم روشن نبود که فرمان عذاب بطور قطع از ناحیه خداوند صادر شده، و احتمال بیدار شدن در باره آنها مى‏رود، و به همین دلیل هنوز جایى براى شفاعت وجود دارد.
[ نظرات / امتیازها ]

إِنَّ إِبْراهِیمَ لَحَلِیمٌ أَوَّاهٌ مُنِیبٌ‌: بدرستى که ابراهیم علیه السّلام هرآینه بردبار بود که تعجیل نداشت در انتقام از بدکاران. بسیار آه کننده از گناهکارى بندگان و تأسف خورنده برایشان، رجوع نماینده به درگاه حضرت منان. تعداد اوصاف ثلاثه مذکوره براى حضرت ابراهیم دال است بر آنکه مجادله او با ملائکه به سبب رقت قلب و ترحم و امیدوارى آنکه عذاب قوم به توقف و تأخیر افتد، شاید که قوم توبه کنند و برگردند [ نظرات / امتیازها ]

محققا ابراهیم‌ ‌هر‌ آینه‌ بردبار آه‌ کشنده‌ بازگشت‌ کننده‌ ‌است‌.
إِن‌َّ إِبراهِیم‌َ لَحَلِیم‌ٌ حلم‌ صفت‌ حمیده‌ ‌است‌ ‌که‌ انسان‌ ‌در‌ ناملایمات‌ خودداری‌ کند و ‌در‌ مقام‌ تلافی‌ ‌بر‌ نیاید و ‌بر‌ ‌خود‌ هموار کند ‌هر‌ ناگواری‌ ‌را‌ و ‌از‌ ‌اینکه‌ جهت‌ ابراهیم‌ طالب‌ ‌بود‌ بلکه‌ بشود رفع‌ عذاب‌ ‌از‌ قوم‌ لوط بشود و ‌اینکه‌ صفت‌ حمیده‌ مخصوصا ‌در‌ انبیاء و اولیاء و علماء بیشتر اهمیت‌ دارد زیرا ‌اگر‌ نباشد نمیتوانند تحمل‌ شدائد و آزارهای‌ قوم‌ ‌را‌ بکنند و ‌از‌ مقصد هدایت‌ باز میمانند.
اوّاه‌ تضرع‌ و تخشع‌ ‌در‌ پیشگاه‌ الهی‌ ‌است‌ بناله‌ و گریه‌ و انین‌ و حنین‌ و بکاء و ‌در‌ اینجا دل‌ سوزی‌ ‌برای‌ قوم‌ لوط ‌است‌ ‌که‌ باین‌ عذاب‌ سخت‌ گرفتار میشوند ‌که‌ چرا ‌با‌ ‌خود‌ چنین‌ کنند ‌تا‌ ‌اینکه‌ نحو گرفتار شوند.
منیب‌ انابه‌ بازگشت‌ ‌است‌ و توجه‌ بخدا ‌که‌ خداوند عفو فرماید و مؤاخذه‌ نکند قوم‌ لوط ‌را‌ لکن‌ خداوند تبارک‌ و ‌تعالی‌ حلم‌ و گذشت‌ و لطف‌ و عطوفتش‌ بیش‌ ‌از‌ آنست‌ ‌که‌ بنده‌ درک‌ کند ولی‌ شرطش‌ قابلیت‌ محل‌ ‌است‌ ‌اگر‌ ‌از‌ قابلیت‌ افتاد دیگر موقعیت‌ ندارد.
لطف حق با تو مداراها کند چون که از حد بگذرد رسوا کند

ترحّم بر پلنگ تیز دندان ستم کارى بود بر گوسفندان‏

قوم لوط دیگر قابلیت هدایت نداشتند و اگر باقى مانده بودند اعمال قبیحه آنها بجاهاى دیگر سرایت میکرد و حکم عضو فاسدى بود که اگر قطع نشود بسایر اعضاء سرایت میکند [ نظرات / امتیازها ]

«إِنَّ إِبْرٰاهِیمَ لَحَلِیمٌ أَوّٰاهٌ » براستى که ابراهیم بردبار و «اوّاه» بود، و معناى «اواه» در ذیل آیۀ 114 سورۀ توبه گذشت «مُنِیبٌ » یعنى در تمام کارهاى خود بخدا رجوع کرده و بدو توکل میکرد، و در این جمله اشاره است بآنکه مجادلۀ ابراهیم علیه السلام کار ناشایستى نبود زیرا دنبال جریان مجادله او را بحلم و بردبارى مدح فرموده و میفهماند که این مجادلۀ او از روى شفقت و دلسوزى و رأفت صورت گرفته، زیرا گروه بسیارى را در آتش عذاب مشاهده کرد و دلش بحال آنها سوخت [ نظرات / امتیازها ]

«لَحَلِیمٌ أَوّٰاهٌ مُنِیبٌ » 76 تنویر المقباس: یعنى در برابر کارهاى نادانى بردبار بود و نرم دل بود و روى دل بخدا داشت، صافى: یعنى شتاب در کینه جوئى نداشت و بسیار دعا مى کرد و آنچه خواسته و پسند بود ز خدا مى خواست، و در سورۀ برائت آیت 114 صفحه 465 ج 4 معنى این جمله نوشته شده است [ نظرات / امتیازها ]

نَّ إِبْرٰاهِیمَ لَحَلِیمٌ أَوّٰاهٌ مُنِیبٌ براستى حضرت ابراهیم (ع) بسیار حلیم و رئوف بود، و بسیار به درگاه خداوند گریه مى کرد، و بسیار از خدا طلب آمرزش مى کرد همه در پى توفیق حضرت حقند توفیقى که به وصال یار انجامد، و لبّیک یار حقیقى را به ارمغان آورد «مهیَّم اسم مفعول و به معناى سرگشتگى و حیرانى است و حیرت و حیرانى از هیَمان و نهایت عشق و محبّت بدست مى آید زیرا عشق اصل در آفرینش و سبب ایجاد حقایق است ظهور این حیرت به خاطر تجلّیاتى است که از حق بر بندگانش پیدا مى کند و چون آثار جلال و جمال حق را مشاهده کرد سرگردانى و حیرت در او تحقق مى یابد و مصداق بارز این هیمان در حضرت ابراهیم تحقق پیدا کرد، که از زیادگى حیرت گریه زیاد مى کرد » بهرِ حقّ این خلق زرها مى دهند صد اساسِ خیر و مسجد مى نهند مال و تن در راهِ حجِّ دُورْ دست خوش همى بازند چون عُشّاقِ مست هیچ مى گویند کآن خانه تهى است ؟ بلکه صاحب خانه جان مُخْتَبى است پُر همى بیند سراىِ دوست را آنکه از نورِ اِلٰهَ اسْتش ضیا بس سراىِ پُر ز جَمْع و انْبُهى پیشِ چشمِ عاقبت بینان تهى هر که را خواهى تو در کعبه بجو تا برُوید در زمان، او پیشِ رُو صورتى کاو فاخر و عالى بود او زِ بَیْتُ اللّٰه کَى خالى بُوَد؟ او بُوَد حاضر منزَّه از رِتاج باقىِ مردم براىِ احتیاج هیچ مى گویند کاین لَبَّیْکها بى ندایى مى کنیم آخر چرا؟ بلکه توفیقى که لَبَّیک آورد هست هر لحظه ندایى از اَحَد من به بُو دانم که این قصر و سرا بزمِ جان افتاد و خاکش کیمیا مسِّ خود را بر طریقِ زیر و بم تا اَبَد بر کیمیایش مى زنم تا بجوشد زین چنین ضربِ سَحور در دُرافْشانى و بخشایش بُحور خلق در صفِّ قتال و کار زار جان همى بازند بهرِ کردگار آن یکى اندر بلا، [ نظرات / امتیازها ]

نکته ها
در آیه‌ى 74، حضرت ابراهیم علیه السلام با فرشتگان در باره‌ى عذاب قوم لوط جدال کرد، در آیه‌ى 76 مى‌فرماید: اى ابراهیم! از این جدال و اصرار دست‌بردار. در میان این دو آیه که به جدال ابراهیم علیه السلام و تذکّر خداوند به او اشاره مى‌کند، براى حفظ شخصیّت و مقام او و اینکه جدال او تنها بر اساس دلسوزى براى امّت است، نه انکار و یا چیز دیگر، در آیه‌ى 75 مى‌فرماید:
ابراهیم علیه السلام حلیم و اوّاه و مُنیب است.

پیام ها
1- انبیا، دلسوزترین رهبران جامعه‌ى بشرى هستند، و با حلم و ناله وانابه، براى نجات مردم تلاش مى‌کنند. «لَحَلِیمٌ أَوَّاهٌ مُنِیبٌ»
2- تذکّرات باید با حفظ مقام و شخصیّت افراد همراه باشد. «إِنَّ إِبْراهِیمَ لَحَلِیمٌ أَوَّاهٌ مُنِیبٌ»
3- شفاعت ابراهیم براى مردم، قبل از اطلاع او به قطعى شدن عذاب بوده است. «قَدْ جاءَ أَمْرُ رَبِّکَ»
4- عذاب الهى نیز در مسیر تربیت انسان است. «أَمْرُ رَبِّکَ»
5- گاهى شفاعت انبیا هم پذیرفته نمى‌شود. زمانى که فرمان حتمى خداوند صادر شد، هیچ مقامى نمى‌تواند مانع آن شود. «یا إِبْراهِیمُ أَعْرِضْ عَنْ هذا» [ نظرات / امتیازها ]