(الذی جعل لکم الارض فراشا والسماء بناء وانزل من السما ءماءفاخرج به من الثمرات رزقالکم ):(او که زمین را برای شما بستری و آسمان را بنائی قرار داد که بوسیله آن از زمین برای شما میوه ها و روزی شما را بیرون آورد)،خداوند آگاه می کند که مسخر گردانیده است برای انسانها آنچه درآسمانها وزمین است و همه آنها مسخر او هستند و هرگزاز اوامر او سر نمی پیچند ،اگر چه فاقد شعور ظاهری باشند،(فلاتجعلوالله اندادا):(پس برای خدا نظیر و ند قرارندهید)،(وانتم تعلمون ):(درحالیکه می دانید) خدای سبحان ،شماو نیاکان شماراآفریده و نظام تکوین را برای روزی و معاش و بقای شما مسخر گردانیده وزمین را مانند بستر آسوده و مطمئنی برای انسان قرار داده است ،پس با علم به این مطالب هرگز برای خدا مثل ونظیر قرار ندهید. [ نظرات / امتیازها ]

امام صادق (ع) :تفکر نما در رنگ آسمان ، که موافق ترین رنگ هاست به چشم . وموجب تقویت چشم است [ نظرات / امتیازها ]

Who has made the earth a resting place for you, and the sky as a canopy, and sent down water (rain) from the sky and brought forth therewith fruits as a provision for you. Then do not set up rivals unto Allah (in worship) while you know (that He alone has the right to be worshipped).
(And the sky as a canopy) meaning, `a ceiling'. Similarly, Allah said in another Ayah,
(And sends down for you water (rain) from the sky) meaning, through the clouds, when they need the rain. Hence, Allah caused the various types of vegetation and fruits to grow as a means of sustenance for people and their cattle. Allah reiterated this bounty in various parts of the Qur'an.(It is He Who has made for you the earth as a dwelling place and the sky as a canopy, and has given you shape and made your shapes good (looking) and has provided you with good things. That is Allah, your Lord, so Blessed be Allah, the Lord of all that exists) (40:64).


The meaning that is reiterated here is that Allah is the Creator, the Sustainer, the Owner and Provider of this life, all that is in and on it. Hence, He alone deserves to be worshipped, and no one and nothing is to be associated with Him. This is why Allah said next,
(Then do not set up rivals unto Allah (in worship) while you know (that He alone has the right to be worshipped)) (2:22). [ نظرات / امتیازها ]

1 - زمین همانند بسترى گسترده، شایسته براى زندگانى انسانهاست.

جعل لکم الأرض فرشاً

کلمه «جعل» مى تواند به معناى «صیر» (تبدیل کرد) باشد و مى تواند به معناى «خلق» (آفرید) هم باشد. کلمه «فراشاً» به معناى بستر گسترده است و اطلاق آن بر زمین از باب تشبیه مى باشد; یعنى: جعل الأرض کالفراش.

2 - آفرینش زمین به گونه اى مناسب براى زندگانى، پرتوى از ربوبیت خداوند است.

اعبدوا ربکم ... الذى جعل لکم الأرض فرشاً

«الذى جعل ...» صفت دوم براى «ربکم» در آیه قبل است.

3 - زمین در ابتداى پیدایشش قابل سکونت و زندگانى انسان نبوده است.

الذى جعل لکم الأرض فرشاً

برداشت فوق بر این اساس است که: «جعل» به معناى «صیر» باشد; یعنى، خدا زمین را به گونه اى که قابل زندگانى باشد مبدل ساخت. این معنا حکایت از آن دارد که زمین در بدو پیدایش، چنین وضعیتى را دارا نبود.

4 - همه انسانها داراى حق بهره گیرى از مواهب طبیعى و نعمتهاى الهى هستند.

فأخرج به من الثمرت رزقاً لکم

5 - همه انسانها، داراى حق تصرف در گستره زمین هستند.

الذى جعل لکم الأرض فرشاً

6 - خداوند، آسمان را در جهت منافع انسانها برافراشته ساخت.

الذى جعل لکم ... السماء بناء

کلمه «بناء» در لغت عرب معنایى دارد که شامل: ساختمان، خیمه، چادر و مانند اینها مى شود. اطلاق «بناء» بر آسمان از باب تشبیه است; یعنى: جعل لکم السماء کالبناء.

7 - خداوند، نازل کننده باران از ابرها

و أنزل من السماء ماء

«سماء» به هر چیزى که در جهت بالا قرار گرفته باشد گفته مى شود. تکرار کلمه «السماء» در آیه، حکایت از آن دارد که مراد از آن در هر فراز، مصداقى خاص از معناى ذکر شده است; در جمله نخست چون در مقابل «الأرض» قرار گرفته به معناى آسمان است و در جمله دوم به قرینه «ماء» مى توان گفت که مقصود از آن «ابر» مى باشد.

8 - خداوند، به وجود آورنده روزى و فراهم آورنده اسباب معیشت براى انسانهاست.

فأخرج به من الثمرت رزقاً لکم

9 - آبهاى نازل شده از ابرها، سببى اساسى براى پیدایش روزى انسانها

فأخرج به من الثمرت رزقاً لکم


10 - خداوند، به وسیله آبهاى نازل شده از آسمان، درختان رابه ثمر مى رساند.

و أنزل من السماء ماء فأخرج به من الثمرت رزقاً لکم

«ثمرة» - که مفرد «ثمرات» است - به میوه درختان گفته مى شود. «من» در «من الثمرات» مى تواند به معناى بعض باشد، در این صورت «من الثمرات» مفعول براى «اخرج» است; یعنى: فأخرج به بعض الثمرات لیکون رزقاً لکم. همچنین مى تواند «من» بیانیه باشد دراین صورت «رزقاً» مفعول براى «اخرج» خواهد بود; یعنى: اخرج به رزقاً لکم و هى الثمرات.

11 - میوه درختان از مواهب الهى و رزق و روزى انسانهاست.

فأخرج به من الثمرت رزقاً لکم

12 - آفرینش آسمان، نزول باران، به ثمر رسیدن میوه ها و پیدایش روزى براى انسانها، جلوه هایى از ربوبیت خداوند است.

اعبدوا ربکم ... الذى جعل لکم ... رزقاً لکم

13 ـ توجّه و باور به خدادادى بودن نعمتها، بر انگیزنده انسانها به پرستش خداوند است.

اعبدوا ربکم الذى ... أنزل من السماء ماء فأخرج به من الثمرت

از اینکه خداوند براى ایجاد روحیه پرستش در بندگان، آنان را متوجّه نعمتهاى الهى مى کند، برداشت فوق بدست مى آید.

14 ـ تحقق افعال الهى در طبیعت از طریق اسباب و علل طبیعى

فأخرج به من الثمرت رزقاً لکم

15 ـ حاکمیت خداوند بر اسباب و علل طبیعى

أنزل من السماء ماء فأخرج به

16 ـ همتا و همسانى براى خداوند نیست.

فلا تجعلوا للّه أنداداً

«ند» (مفرد أنداد) به معناى مثل و نظیر است.

17 ـ ضرورت پرهیز از توهّم بودن همتا و همانند براى خداوند

فلا تجعلوا للّه أنداداً

18 ـ اندیشه در آفریدگارى خداوند و ایجاد مواهب طبیعى، عقیده توحیدى را در پى دارد.

الذى خلقکم ... الذى جعل لکم الأرض ... فلا تجعلوا للّه أنداداً

تفریع جمله «لا تجعلوا ...» به وسیله «فاء» بر حقایق بیان شده در این آیه و آیه قبل، بیانگر این است که: توجّه به آنها، گرایش دهنده آدمى به توحید ربوبى است; یعنى، حال که معلوم شد خداوند خالق شماست و همو آفریننده زمین و ... است معقول نیست مثل و مانندى براى او فرض کنید.

19 ـ آفرینش جهان برنامه ریزى شده و هدف دار

الذى جعل ... فأخرج به من الثمرت رزقاً لکم

آیه شریفه، زمین، باران و عوامل دیگر را براى تأمین هدفى خاص معرفى مى کند. وقتى سلسله امورى براى تأمین هدفى به کار گرفته مى شوند، در اصطلاح به آن، برنامه گفته مى شود که الزاماً با هدف دارى عجین است.


20 ـ برانگیختن مردم به مطالعه در طبیعت و آفرینش آن، راهى براى گرایش دادن آنان به توحید

الذى جعل لکم الأرض فرشاً ... فلا تجعلوا للّه أنداداً

21 ـ براى خدا شریک و همتا پنداشتن، با علم و اندیشه صحیح ناسازگار است.

فلا تجعلوا للّه أنداداً و أنتم تعلمون

22 ـ پندار وجود همانند براى خدا، برخاسته از جهل و نادانى است.

فلا تجعلوا للّه أنداداً و أنتم تعلمون [ نظرات / امتیازها ]

«الَّذى جعل لکم من الارض فراشاً ...»

خدایى که زمین را براى شما بسان فرش گسترانید تا بتوانید از آن بهره ور شوید و در آن سکنى گزینید؛ و آسمان را همانند سقف برافراشته اى بر بالاى سرتان قرار داد، و باران رحمت خویش را از آسمان فرو فرستاد تا بدینوسیله گیاه و نبات و انواع میوه ها را براى استفاده شما برویاند.

با این بیان، آفریدگار و روزى دهنده، خداى یکتاست؛ پس، نباید شرک بورزید و براى او همتا بگیرید.

«و انتم تعلمون»

این فراز از آیه شریفه را به صورتهاى مختلف تفسیر کرده اند؛ ازجمله:

1. با اینکه نیک مى دانید معبودانى که مى پرستید، نه تنها توانایى ارزانى داشتن این نعمتهاى بیشمار و گران را بر انسانها ندارند، که از رساندن کمترین سود یا زیانى نیز ناتوانند.

2. شما خرد و قدرت شناخت درست و باطل را دارید؛ از این رو، ما باران دلایل را بر شما بارانیدیم تا حق را برگزینید و به توحیدگرایى رو آورید.

3. دسته اى معتقدند که روى سخن این آیه شریفه، یهود و نصارا است و یادآور مى شود که شما در کتابهاى آسمانى خویش با این حقایق آشنا هستید و آنها را خوب مى دانید.

سیّد مرتضى مى گوید: برخى از این آیه شریفه چنین دریافته بودند که زمین کروى شکل نیست، چرا که به «فراش» تعبیر شده است؛ امّا به نظر ما این نکته با کروى بودن زمین، ارتباطى ندارد؛ زیرا زمین در همانحال که کروى شکل است، براثر وسعت و بزرگى، بخشهاى گسترده اى دارد که انسان در آن بساط زندگى گشوده است. [ نظرات / امتیازها ]

قدم سبحانه من موجبات عبادته و ملزمات حق الشکر له خلقهم أحیاء قادرین أولا، لانه سابقة أصول النعم و مقدمتها، و السبب فی التمکن من العبادة و الشکر و غیرهما، ثم خلق الارض التی هی مکانهم و مستقرهم الذی لابد لهم منه ، و هی بمنزلة عرصة المسکن و متقلبه و مفترشه ، ثم خلق السماء التی هی کالقبة المضروبة و الخیمة المطنبة علی هذا القرار، ثم ماسواه عز و جل من شبه عقد النکاح بین المقلة و المظلة بإنزال الماء منها علیها. و الاخراج به من بطنها أشباه النسل المنتج من الحیوان من ألوان الثمار رزقا لبنی آدم ، لیکون لهم ذلک معتبرا و متسلقا إلی النظر الموصل إلی التوحید و الاعتراف ، و نعمة یتعرفونها فیقابلونها بلازم الشکر، و یتفکرون فی خلق أنفسهم و خلق ما فوقهم و تحتهم ، و أن شیئا من هذه المخلوقات کلها لا یقدر علی إیجاد شی ء منها، فیتیقنوا عند ذلک أن لابد لها من خالق لیس کمثلها، حتی لا یجعلوا المخلوقات له أندادا و هم یعلمون أنها لا تقدر علی نحو ما هو علیه قادر. و الموصول مع صلته إما أن یکون فی محل النصب و صفا کالذی خلقکم ، أو علی المدح و التعظیم . و إما أن یکون رفعا علی الابتداء و فیه ما فی النصب من المدح . و قرأ یزید الشامی : بساطا. و قرأ طلحة: مهادا. و معنی جعلها فراشا و بساطا و مهادا للناس : أنهم یقعدون علیها و ینامون و یتقلبون کما یتقلب أحدهم علی فراشه و بساطه و مهاده . فإن قلت : هل فیه دلیل علی أن الارض مسطحة و لیست بکریة؟ قلت : لیس فیه إلا أن الناس یفترشونها کما یفعلون بالمفارش ، و سواء کانت علی شکل السطح ، أوشکل الکرة، فالافتراش غیر مستنکر و لا مدفوع ، لعظم حجمها و اتساع جرمها و تباعد أطرافها. و إذا کان متسهلا فی الجبل و هو و تد من أوتاد الارض ، فهو فی الارض ذات الطول و العرض أسهل . و البناء مصدر سمی به المبنی بیتا کان أوقبة أوخباء أوطرافا و أبنیة العرب : أخبیتهم ، و منه بنی علی امرأته ، لانهم کانوا إذا تزوجوا ضربوا علیها خباء جدیدا. فإن قلت : ما معنی إخراج الثمرات بالماء و إنما خرجت بقدرته و مشیئته ؟ قلت : المعنی أنه جعل الماء سببا فی خروجها و مادة لها، کماء الفحل فی خلق الولد، و هو قادر علی أن ینشی ء الاجناس کلها بلا أسباب و لا مواد کما أنشأ نفوس الاسباب و المواد، ولکن له فی إنشاء الاشیاء مدرجا لها من حال إلی حال ، و ناقلا من مرتبة إلی مرتبة حکما و دواعی یجدد فیها لملائکته و النظار بعیون الاستبصار من عباده عبرا و أفکارا صالحة، و زیادة طمأنینة، و سکون إلی عظیم قدرته و غرائب حکمته ، لیس ذلک فی إنشائها بغتة من غیر تدریج و ترتیب . و "من " فی (من الثمرات ) للتبعیض بشهادة قوله : (فأخرجنا به من کل الثمرات )، و قوله : (فأخرجنا به ثمرات ). و لان المنکرین أعنی : ماء، و رزقا، یکتنفانه . و قد قصد بتنکیرهما معنی البعضیة فکأنه قیل : و أنزلنا من السماء بعض الماء، فأخرجنا به بعض الثمرات ، لیکون بعض رزقکم . و هذا هو المطابق لصحة المعنی ، لانه لم ینزل من السماء الماء کله ، و لا أخرج بالمطر جمیع الثمرات ، و لا جعل الرزق کله فی الثمرات . و یجوز أن تکون للبیان کقولک : أنفقت من الدراهم ألفا. فإن قلت : فیم انتصب (رزقا)؟ قلت : إن کانت "من " للتبعیض ، کان انتصابه بأنه مفعول له . و إن کانت مبنیة، کان مفعولا لاخرج . فإن قلت : فالثمر المخرج بماء السماء کثیر جم فلم قیل الثمرات دون الثمر و الثمار؟ قلت : فیه و جهان ، أحدهما أن یقصد بالثمرات جماعة الثمرة التی فی قولک : فلان أدرکت ثمرة بستانه ، ترید ثماره . و نظیره قولهم : کلمة الحویدرة، لقصیدته . و قولهم للقریة: المدرة، و إنما هی مدر متلاحق . و الثانی : أن الجموع یتعاور بعضها موقع بعض لالتقائها فی الجمعیة، کقوله : (کم ترکوا من جنات ) و (ثلاثة قروء). و یعضد الوجه الاول قراءة محمد بن السمیفع : من الثمرة، علی التوحید. و (لکم ) صفة جاریة علی الرزق إن أرید به العین ، و إن جعل اسما للمعنی فهو مفعول به ، کأنه قیل : رزقا إیاکم . فإن قلت : بم تعلق (فلا تجعلوا)؟ قلت : فیه ثلاثة أوجه : أن یتعلق بالامر. أی اعبدوا ربکم فلا تجعلوا له (أندادا) لان أصل العبادة و أساسها التوحید، و أن لایجعل لله ند و لاشریک . أو بلعل ، علی أن ینتصب تجعلوا انتصاب "فأطلع " فی قوله عز و جل : (لعلی أبلغ الاسباب . أسباب السموات فأطلع إلی إله موسی ) فی روایة حفص عن عاصم ، أی خلقکم لکی تتقوا و تخافوا عقابه فلا تشبهوه بخلقه ، أو بالذی جعل لکم ، إذا رفعته علی الابتداء، أی هو الذی خصکم بهذه الایات العظیمة و الدلائل النیرة الشاهدة بالوحدانیة، فلا تتخذوا له شرکاء. والند: المثل . و لایقال إلا للمثل المخالف المناوی . قال جریر: أتیما تجعلون إلی ندا و ما تیم لذی حسب ندیدا و ناددت الرجل : خالفته و نافرته ، من ند ندوا إذا نفر. و معنی قولهم : لیس لله ند و لا ضد نفی ما یسد مسده ، و نفی ما ینافیه . فإن قلت : کانوا یسمون أصنامهم باسمه و یعظمونها بما یعظم به من القرب ، و ما کانوا یزعمون أنها تخالف الله و تناویه . قلت : لما تقربوا إلیها و عظموها و سموها آلهة، أشبهت حالهم حال من یعتقد أنها آلهة مثله ، قادرة علی مخالفته و مضادته فقیل لهم ذلک علی سبیل التهکم . کما تهکم بهم بلفظ الند، شنع علیهم و استفظع شأنهم بأن جعلوا أندادا کثیرة لمن لا یصح أن یکون له ند قط. و فی ذلک قال زید بن عمرو بن نفیل حین فارق دین قومه : أربا واحدا أم ألف رب أدین أذا تقسمت الامور و قرأ محمد بن السمیفع : فلا تجعلوا لله ندا. فإن قلت : ما معنی (و أنتم تعلمون ). قلت : معناه : و حالکم و صفتکم أنکم من صحة تمییزکم بین الصحیح و الفاسد، و المعرفة بدقائق الامور و غوامض الاحوال ، و الاصابة فی التدابیر، والدهاء و الفطنة، بمنزل لا تدفعون عنه . و هکذا کانت العرب ، خصوصا ساکنو الحرم من قریش و کنانة، لا یصطلی بنارهم فی استحکام المعرفة بالامور و حسن الاحاطة بها. و مفعول (تعلمون ) متروک کأنه قیل : و أنتم من أهل العلم و المعرفة. و التوبیخ فیه آکد، أی أنتم العرافون الممیزون . ثم إن ما أنتم علیه فی أمر دیانتکم من جعل الاصنام لله أندادا، هو غایة الجهل و نهایة سخافة العقل . و یجوز أن یقدر: و أنتم تعلمون أنه لا یماثل . أو: و أنتم تعلمون ما بینه و بینها من التفاوت . أو: و أنتم تعلمون أنها لا تفعل مثل أفعاله ، کقوله : (هل من شرکائکم من یفعل من ذلکم من شی ء [ نظرات / امتیازها ]

41. Further proofs of Allah's goodness to you are given in this verse. Your whole life, physical and spiritual, depends upon Him. The spiritual is figured by the Canopy of Heaven. The truth has been brought plainly before you. Will you still resist it and go after false gods, the creation of your own fancy? The false gods may be idols, superstitions, self, or even great or glorious things like Poetry, Art, or Science, when set up as rivals to Allah. They may be pride of race, pride of birth, pride of wealth or position, pride of power, pride of learning, or even spiritual pride. [ نظرات / امتیازها ]

الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ فِراشاً وَ السَّماءَ بِناءً وَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَراتِ رِزْقاً لَکُمْ فَلا تَجْعَلُوا لِلَّهِ أَنْداداً وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ «22»

مقدمه: طریق معرفت الهى و استحقاق ذات سبحانى براى عبادت، منوط است به نظر و فکر در آثار قدرت که یکى از آنها خلقت بشر و لوازمات احتیاجیه او مى‌باشد، زیرا طریق معرفت از چهار قسم خارج نیست: 1- ضرورت. 2- حس. 3- خبر. 4- فکر؛ و هیچیک از سه قسم اول صلاحیت ندارد براى معرفت صانع عالم؛ زیرا ضرورى آنست که بدیهى و اتفاق همه بر آن باشد و معرفت الهى چنین نیست و الا اختلاف واقع نمى‌شد؛ و حس و خبر هم هریک سبب علم به محسوسات است، و ذات سبحانى منزه از آنست، به براهین قاطعه؛ پس منحصر شد راه معرفت به نظر و فکر؛ لذا ذکر شواهد قدرت خود را براى عموم بیان مى‌فرماید:

الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ فِراشاً: آن ذاتى که به حکمت بالغه و قدرت شامله خود قرار داد براى انتفاع شما زمین را بساطى گسترده، تا آرام گیرید و حرکت نمائید بر آن به جهت رفع احتیاج خود.

تفسیر برهان: حضرت سید سجاد علیه السلام در این آیه فرماید: قرار داد خداوند زمین را ملایم با طبع شما، موافق اجسام شما، و قرار نداد خیلى با
حرارت تا بسوزاند شما را، و نه با سرماى زیاد تا منجمد کند شما را، و نه بسیار خوش بو تا به درد آرد سرهاى شما را، و نه بسیار بدبو تا به زحمت اندازد شما را، و نه بسیار نرم تا غرق کند شما را، و نه بسیار سخت تا مانع شود شما را از بناهاى شما و قبور مردگان شما؛ و لکن خداوند عز و جل قرار داد در آن از متانت، آنچه بهره برید و نگاه دارید بدنها و بناهاى خود را، و آنچه محکم گردد به آن خانه‌هاى شما و قبور شما و بسیارى از منافع شما؛ و لذا قرار داد زمین را فراش براى شما.
وَ السَّماءَ بِناءً: و قرار داد آسمان را سقفى برافراشته.
حضرت سید سجاد علیه السلام فرماید: قرار داد آسمان را سقفى بالاى سر شما نگاهداشته شده و تدبیر فرمود در آن ماه و آفتاب و ستارگان را به جهت منافع شما «1».

حضرت صادق علیه السلام به مفضل فرماید: تفکر نما در رنگ آسمان، آن را به این رنگ آفرید، براى آنکه موافق‌ترین رنگها است براى چشم، و نور آن را قوت دهد، حتى آنکه اطباء گویند اگر کسى را ضعفى در چشم پیدا شود، باید نظر کند به کبود مایل به سیاهى، و بعضى از طبیبان حاذق حکم کرده بود براى کسى که بینائیش کند شده بود، پیوسته نظر نماید در تغار کبود مملوّ آب. تفکر نما که هرچه نظر به آسمان کنند ضرر نرساند.
پس آنکه حکما و دانایان بعد از تجارب بسیار پى برده‌اند به آن، چون در خلقت حکیم علیم نظر کنى موافق آن مى‌یابى که حکمت بالغه الهى در همه چیز ظاهر است‌ «2».
وَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً: و نازل فرمود خداوند از آسمان آب باران را، فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَراتِ‌: پس بیرون آورد به سبب باران، وقتى که با خاک ممزوج گشت، انواع میوجات و حبوبات و سایر نباتات و سبزیجات را.
رِزْقاً لَکُمْ‌: در حالتى که روزى ساخته براى شما و مهیا فرموده.
حضرت سید سجاد علیه السلام فرماید: نازل نماید باران را از بالا، براى آنکه برسد قله کوههاى شما و تله‌ها و زمین‌هاى بلند هموار را، بعد تفرقه کند باران را به حالت نرمى و قطرات درشت و پیاپى تا سیراب گرداند زمین شما را، و قرار نداد براى شما نزول باران را یکمرتبه تا فاسد شود زمین شما و درختان و زراعات و میوجات شما «1».

حضرت صادق علیه السلام به مفضل فرماید: چون نیک تأمل کنى درختان باردار انواع لطایف بى‌شمار به دست گرفته و نزد تو دراز نموده و در صحن باغ شاخه‌هاى گل، طبقهاى ریاحین و نسرین و یاسمین به دست برداشته هریک را خواهى برگیرى. اگر عقل دارى، چرا میزبان خود را نمى‌شناسى؟ و اگر هشیارى چرا اصناف لطایف را نمى‌فهمى و شکر ولىّ نعمت خود را نمى‌گذارى؟ این همه اطعمه و میوه و ریاحین و شکوفه و فواکه رنگارنگ در باغ و بوستان براى تو مهیا فرموده و تو منکر احسان منعم و کفران نعم او نمایى‌ «2».

فَلا تَجْعَلُوا لِلَّهِ أَنْداداً وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ‌: پس قرار ندهید براى خدا شریکى در عبادت و حال آنکه مى‌دانید و ممیز هستید میان حق و باطل.

پس حجت بر شما لازم باشد و معذرت شما در جهالت قبول نباشد؛ زیرا مى‌دانید به علم الیقین که آسمان با این رفعت و زمین با این بسط و میوجات با این کیفیت، از آثار قدرت ذات خداى یکتاى بى‌همتا است.

تنبیه: این دو آیه امر است به یکتاپرستى و نهى است از بت پرستى، و اشاره است به آنچه علت امر به عبادت و نهى از شرک باشد؛ زیرا حق تعالى مترتب فرموده امر به پرستش خود را بر صفت ربوبیت تا اشعار باشد به آنکه ربوبیت، علت وجوب عبادت است؛ و بعد بیان ربوبیت را فرمودبه اینکه: اصول نعم و ما یحتاج کلیه نوع را ایجاد فرموده، از اطعمه و اشربه و البسه و غیر آن. و چون بر این امور غیر از ذات یگانه خداوندى کسى قادر نیست و این آیات، شواهد یگانگى الهى است، لذا نهى از شرک را بر آن مترتب فرموده. [ نظرات / امتیازها ]

الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ فِراشاً وَ السَّماءَ بِناءً وَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَراتِ رِزْقاً لَکُمْ فَلا تَجْعَلُوا لِلَّهِ أَنْداداً وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ «22»

ترجمه‌

آنچنان خداوندى که قرار داد براى شما زمین را فرش و آسمانرا بناء و نازل فرمود از آسمان آب را پس بیرون آورد بسبب آن از میوه‌ها روزى را براى شما پس قرار ندهید براى خدا همتا و مانندهائى را با آنکه شما میدانید..

تفسیر

خداوند زمین را ملایم با طبایع موافق با ابدان خلق مناسب با زراعت آنها قرار داد که بسهولت بتوانند او را بکنند و اموات خودشان را در آن دفن نمایند و در آن و از آن براى سکونت ابنیه بسازند و قرار نداد آنرا زیاد گرم تا بسوزند از حرارت آن و نه زیاد سرد تا بخشکند از برودت آن و نه زیاد خوشبو تا درد سر بیابند و نه زیاد بدبو تا متنفر گردند و نه زیاد نرم تا در آن فرو روند و نه زیاد سخت تا نتوانند در آن‌
زراعت نمایند و بقدرى چسبندگى در آن قرار داد که بتوانند در آن راه روند و از آن خشت بزنند و بنا بسازند و قرار داد آسمانرا سقفى محفوظ در بالاى سرشان که در زیر آن قبه نیلگون بسر برند و آفتاب و ماه و ستارگان را زینت آن قرار داد تا روشنى دهند و فوائد بیشمار بمردم برسانند و باران را از آسمان نازل فرمود هر قطره را بتوسط فرشته تا در محلى که مأمور است بزمین برساند و کوه و تپه و دریا و صحرا و همه جا را سیراب نماید و قطره قطره قرار داد ریز و درشت بر حسب حکمت و مصلحت تا یکدفعه نیاید و زراعت و میوه‌جات و زمین را فاسد نکند و بیرون آورد از برکت آن میوه‌هاى گوناگون و حبوبات رنگارنگ را براى آنکه مردم از آنها بخورند و بپوشند و بنوشند و منتفع شوند پس نباید قرار دهند براى خدا مماثل و مشابه و شریکى را مانند بتانیکه عقل و شعور و ادراک ندارند با آنکه همه میدانند که هیچ یک از آنها نمیتوانند این نعمت‌ها را براى مردم تهیه نمایند پس همه میدانند که خداوند یکتا و بى‌همتا است و مثل و مانند ندارد و باید شکر نعمت بجا آورد و غیر را در عبادت او شریک ننمود. [ نظرات / امتیازها ]