(یابنی اسرائیل اذکروا نعمتی التی انعمت علیکم وانی فضلتکم علی العالمین ): (ای بنی اسرائیل به یاد آورید نعمت مرا که به شما انعام کردم و شمارابر عالمیان برتری دادم )،خداوند تذکر می دهد آنها را به نعمتها و کمالاتی که ایشان را برتری بر عالمیان داده است به اینکه بر آنان پیامبری فرستاد و هدایشان نمود و آنها را از مهالک بسیار نجات داد، امابرتری آنها به علت طولانی بودن مدت استخلاف و رسالت برای آن قوم است ، ولی بعد از اینکه از امر پروردگارسرپیچی کردند و انبیاء خود را عصیان کردند ،خداوند حکم خود را بر آنها علنی نمود و آنها را لعنت و غضب نمود و به ذلت و مسکنت گرفتار فرمود. [ نظرات / امتیازها ]

Allah reminds the Children of Israel of the favors that He granted their fathers and grandfathers, how He showed preference to them by sending them Messengers from among them and revealing Books to them, more so than any of the other previous nations. Similarly, Allah said
(And We chose them (the Children of Israel) over the `Alamin, (nations) with knowledge.) (44:32) and,
(And (remember) when Musa (Moses) said to his people: "O my people! Remember the favor of Allah to you: when He made Prophets among you, made you kings, honored you above the `Alamin (nations).'') (5:20).

Abu Ja`far Ar-Razi reported that Ar-Rabi` bin Anas said that Abu Al-`Aliyah said that Allah's statement,

(and that I preferred you over the `Alamin) means, "The kingship, Messengers and Books that were granted to them, instead of granting such to the other kingdoms that existed during their time, for every period there is a nation.'' It was also reported that Mujahid, Ar-Rabi` bin Anas, Qatadah and Isma`il bin Abi Khalid said similarly.

This is the only way the Ayah can be understood, because this Ummah is better than theirs, as Allah said;
(You are the best of people ever raised up for mankind; you enjoin good and forbid evil, and you believe in Allah. And had the People of the Book (Jews and Christians) believed, it would have been better for them) (3:110).
Also, the Musnad and Sunan Collections of Hadith recorded that Mu`awiyah bin Haydah Al-Qushayri said that the Messenger of Allah said,
(You (Muslims) are the seventieth nation, but you are the best and most honored of them according to Allah.

There are many Hadiths on this subject, and they will be mentioned when we discuss Allah's statement,
(You are the best of peoples ever raised up for mankind) (3:110).


[ نظرات / امتیازها ]

1 - بنى اسرائیل از نعمتهاىِ گرانقدرى برخوردار بودند.

یبنى إسرائیل اذکروا نعمتى

2 - خداوند ارزانى کننده نعمت بر بندگان خویش

نعمتى التى أنعمت علیکم

3 - خداوند از بنى اسرائیل خواست تا نعمتهاى او را یاد کنند و همواره آنها را به خاطر داشته باشند.

یبنى إسرائیل اذکروا نعمتى

4 - بنى اسرائیل، جماعتى داراى ترکیب قومى و قبیله اى تا عصر نزول قرآن

یبنى إسرائیل

5 - بنى اسرائیل از مخاطبان قرآن و موظف به پیروى از آن

یبنى إسرائیل اذکروا

6 - هدف از لزوم یاد کرد نعمتهاى الهى، به یاد خدا بودن و نعمتها را از جانب او دانستن است.

اذکروا نعمتى التى أنعمت علیکم

توصیف «نعمت» - به اینکه خداوند آن را انعام کرده (أنعمت علیکم) - اشاره به این معنا دارد که: یاد کردن نعمت، باید وسیله اى باشد براى یاد کردن بخشنده نعمت.

7 - خداوند، بنى اسرائیل را بر همه مردمان عصرشان برترى داد.

و أنى فضلتکم على العلمین

کلمه «عالمین» گاهى بر همه هستى و گاهى به موجودات داراى عقل و شعور اطلاق مى شود و احیاناً کاربرد آن، انسانها هستند. به نظر مى رسد مراد از «العالمین» در آیه مورد بحث - به مناسبت حکم و موضوع - انسانها باشد.

8 - برترى بنى اسرائیل بر همه مردم، از نعمتهاى گران سنگ الهى بر آنان

و أنى فضلتکم على العلمین

برداشت فوق مبتنى بر این است که: عطف «أنى فضلتکم» بر «نعمتى» عطف خاص بر عام، یا عطف تفسیرى باشد.

9 - به خاطر داشتن نعمت برترى بنى اسرائیل بر همگان، سفارش و توصیه خداوند به آنان

اذکروا نعمتى ... أنى فضلتکم على العلمین

عطف «أنى فضلتکم» بر «نعمتى» اقتضا مى کند که: «أنى فضلتکم» نیز مفعول «اذکروا» باشد; یعنى: اذکروا ... أنى فضلتکم.

10 - آگاهى تاریخى، داراى نقشى سازنده در هدایت انسانها

اذکروا نعمتى التى أنعمت علیکم و أنى فضلتکم على العلمین
[ نظرات / امتیازها ]

در آیات پیش، از نعمتهاى خدا بر بنى اسرائیل سخن بمیان آمد. این آیه شریفه نیز ادامه آنها و ترسیم کننده نعمت دیگر خدا - یعنى «برترى بخشیدن آنان بر جهانیان عصر خویش» - است.

درمورد برترى بنى اسرائیل بر جهانیان، ابن عبّاس برآن است که منظور آیه شریفه، برترى آنان بر مردم روزگار خویش است؛ چرا که بى گمان امّت پیامبر(ص) برترین امّتها هستند و خودِ قرآن گواه این حقیقت است که مى فرماید: «کُنْتُمْ خَیْرَ اُمَّةٍ اُخْرِجَتْ لِلنّاس ِ ...»(145).

و عدّه اى نیز معتقدند که منظور از برترى بنى اسرائیل در این آیه، برترى در امتیازات ویژه اى نظیر فروفرستادن «منّ» و «سلوى» بر آنان، بعثتهاى توحیدى و فرود کتابهاى آسمانى براى هدایت آن قوم، غرق شدن دشمن سرسخت آنان فرعون، و نشانه ها و رخدادهایى است که در پرتو آنها بهتر و روشنتر مى توانستند به قدرت آفریدگار هستى پى ببرند و از غرور و غفلت و بهانه جویى و آفت شرک و انحطاط رهایى یابند و بار گران مسئولیت را آسانتر بدوش کشند، نه برترى همه جانبه آنان بر دیگران. مفهوم این آیه، درست نظیر این سخن است که گفته شود: «حاتم، بخشنده ترین مردم بود»؛ که منظور از آن، مردم روزگار او است، نه همه عصرها و نسلها.

در قرآن شریف، آیات دیگرى نظیر این آیه وجود دارد که پیامشان بسان همین آیه است؛ ازجمله: «وَ اِذْ نَجَّیْناکُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یَسُومُونَکُمْ سُوءَالْعَذابِ ...»(146).

یک پرسش و پاسخ آن: در پاسخ به این پرسش که چرا خطاب به فرزندان اسرائیل که «نعمتهایم را ... بیاد آورید» تکرار شده، دیدگاهها متفاوت است:

1. گروهى از مفسّران بر این باورند که این تکرار به دلیل اهمیت نعمتها و لزوم سپاس از آنها به پیشگاه ارزانى دارنده است؛ همانگونه که در زبان فارسى نیز گاه در تأکید بر اهمیت موضوع مى گوییم: «برو، برو، فورى فورى.»

2. و عدّه اى دیگر معتقدند که در آیه 40 از سوره بقره، نعمتها فهرست وار و بطور کلّى برشمرده شده، و در این آیه هر کدام بروشنى توضیح داده شده است.

3. و پاره اى نیز مى گویند: در آیه و خطاب نخست، نعمتهاى خدا بر خود آنان به تصویر کشیده شده و در خطاب دوّم نعمتهاى خدا بر پدران و نیاکان آنان؛ از این رو تکرار نیست. [ نظرات / امتیازها ]

خیالهاى باطل یهود

در این آیات بار دیگر خداوند روى سخن را به بنى اسرائیل کرده و نعمتهاى خدا را به آنها یادآور مى‏شود و مى‏گوید : اى بنى اسرائیل نعمتهائى را که به شما دادم بخاطر بیاورید : ( یا بنى اسرائیل اذکروا نعمتى التى انعمت علیکم).

این نعمتها دامنه گسترده‏اى دارد ، از نعمت هدایت و ایمان گرفته تا رهائى از چنگال فرعونیان و باز یافتن عظمت و استقلالهمه را شامل مى‏شود.

سپس از میان این نعمتها به نعمت فضیلت و برترى یافتن بر مردم زمان خود که ترکیبى از نعمتهاى مختلف است اشاره کرده مى‏گوید : من شما را بر جهانیان برترى بخشیدم ( و انى فضلتکم على العالمین).

شاید بعضى تصور کنند که منظور از فضلتکم على العالمین این باشد که آنها را بر تمام جهانیان در تمام ادوار برترى بخشیده است.

تفسیر نمونه ج : 1ص :221

ولى با توجه به سایر آیات قرآن روشن مى‏شود که مقصود برترى آنها نسبت به افراد محیط و عصر خودشان است زیرا در قرآن مى‏خوانیم کنتم خیر امة اخرجت للناس ... شما ( مسلمانان ) بهترین امتى بودید که براى نفع انسانها آفریده شده‏اید ( آل عمران آیه 110 ) .

در جاى دیگر در باره بنى اسرائیل مى‏خوانیم و اورثنا القوم الذین کانوا یستضعفون مشارق الارض و مغاربها ما این مستضعفان را وارث مشرق و مغرب زمین کردیم ( سوره اعراف آیه 137 ) روشن است که بنى اسرائیل در آنزمان وارث تمام جهان نشدند پس مقصود این است که وارث شرق و غرب منطقه خودشان گشتند بنابر این فضیلت آنها بر جهانیان نیز برترى نسبت به افراد همان محیط است. [ نظرات / امتیازها ]

و أنی فضلتکم ) نصب عطف علی (نعمتی ) أی اذکروا نعمتی و تفضیلی (علی العالمین )علی الجم الغفیر من الناس ، کقوله تعالی (بارکنا فیها للعالمین ) یقال : رأیت عالما من الناس یراد الکثرة [ نظرات / امتیازها ]

یا بَنِی إِسْرائِیلَ اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ وَ أَنِّی فَضَّلْتُکُمْ عَلَى الْعالَمِینَ (47)
بعد از آن به جهت تأکید، امر به یادآورى نعمتهاى خود فرماید که:
یا بَنِی إِسْرائِیلَ‌: اى فرزندان یعقوب، اسرائیل! اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ‌: یاد بیاورید نعمتهاى مرا که انعام فرمودم بر شما، وَ أَنِّی فَضَّلْتُکُمْ عَلَى الْعالَمِینَ‌: و به درستى که من فضیلت دادم شما را بر عالمیان. مراد آنست که فضیلت دادم اجداد شما را بر عالمیان به توفیق علم و ایمان و عمل صالح و آنها را انبیاء و ملوک عادل گردانیدم. و این تفضیل اختصاص دارد به عالمیان زمان خودشان، نه مطلقا؛ زیرا به اجماع امت، پیغمبر ما حضرت خاتم صلّى اللّه علیه و آله و سلّم افضل از تمام انبیاء، و امّت آن حضرت هم افضل و اشرف از تمام امم مى‌باشند. به دلیل‌آیه شریفه: کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ‌ (الخ) «1». یا مراد تفضیل ایشان است به نزول منّ و سلوى و نجات آن از غرق، و هلاک فرعون و فرعونیان.

تبصره: آیه شریفه تکرار نیست، بلکه در آیه سابقه امر به تذکر نعمت به طریق اجمال و در این آیه به طور تفصیل است. یا آنکه در اول تذکّر نعمت است برایشان، و در ثانى تذکّر نعمت بر پدران آنها باشد. یا تکرار تذکّر نعمت براى تأکید، و تذکّر تفضیلى که آن اجلّ نعم است خصوصا، و ربط به وعید شدید، جهت تهدید و ترساندن آن کسى است که غافل شود و به حقوق آن اخلال نماید [ نظرات / امتیازها ]

یا بَنِی إِسْرائِیلَ اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ وَ أَنِّی فَضَّلْتُکُمْ عَلَى الْعالَمِینَ (47)

ترجمه‌

اى بنى اسرائیل یاد کنید نعمت مرا که انعام نمودم بر شما و همانا من برترى دادم شما را بر جهانیان..

تفسیر

مراد از بنى اسرائیل در چند آیه قبل که خطاب بآنها شده بود گذشت و در ذیل آیه و لا تلبسوا الحق بالباطل وجه اعمیّت خطابات قرآنیه از کسانیکه بر حسب ظاهر مخاطبند بیان شد و مراد از نعمت مبعوث نمودن خداوند است موسى و هرون على نبیّنا و اله و علیهما السلام را بر پیشینیان آن‌ها براى هدایت و دعوت ایشانرا به نبوت محمد (ص) و ولایت على (ع) و امامت عترت طاهره او و اخذ عهد از آنها که اگر وفا کنند مخلد در بهشت باشند و فضیلت آنها در دین بقبول ولایت محمد (ص) و آل او است و در دنیا بسایه گستردن ابر است بر آنها و فرستادن منّ که ترنجبین است و سلوى که نام مرغى است از آسمان براى ایشان و سیراب نمودن آنانست از سنک بآب خوشگوار و شکافتن دریا و نجات آنها و غرق دشمنانشان و سایر کرامات مخصوصه بایشان و کسانیکه بر آنها تفضیل یافته‌اند جهانیان زمان خودشانند آنانکه مخالف بودند با ایشان در دین و مسلک و اینکه خداوند خطاب فرموده است حاضرین را بآنچه عطا فرموده است به پیشینیان آنها یا بآنچه بجا آوردند از خیر و شر براى آنستکه قرآن بلغت عرب نازل شده و آنها این قبیل خطابات مینمایند مثلا میگویند بشخص تمیمى که قتل و غارت نموده‌اند کسان او شهرى را کشتید و غارت نمودید با آنکه این شخص در میان آنها نبوده علاوه بر آنکه اخلاف راضى بودند بفعل اسلافشان و سلوکى که با آنها شده است و این بیانرا در تفسیر امام (ع) از حضرت سجاد (ع) نقل نموده است و بنظر حقیر این امر اختصاص بلغت عرب ندارد در سایر لغات هم متعارف است و تعمیم خطابات قرآنیه علاوه بر ادله اشتراک در تکلیف از اغلب آیات ظاهر است و اختصاص بحاضران در زمان خطاب ندارد. [ نظرات / امتیازها ]