● عبدالله عبداللهي -
اثنی عشری
یَوْمَئِذٍ یَتَّبِعُونَ الدَّاعِیَ لا عِوَجَ لَهُ وَ خَشَعَتِ الْأَصْواتُ لِلرَّحْمنِ فَلا تَسْمَعُ إِلاَّ هَمْساً (108)
بعد از آن صفت دوم قیامت را بیان فرماید:
یَوْمَئِذٍ یَتَّبِعُونَ الدَّاعِیَ: روزى که پراکنده شود کوهها، روزى است که پیروى کنند همه مردمان خواننده خود را، یعنى اسرافیل به فرمان الهى به صداى بلند همه مردمان را به حشرگاه و عرصات قیامت خواند. لا عِوَجَ لَهُ: هیچ میلى و کجى نباشد مر آن داعى را، یعنى هیچکس نتواند که عدول کند و منحرف گردد از خواندن او و به جانب او نیاید، بلکه همه مساوى باشند از اجابت و انقیاد او نمودن. پس مؤمنان به سرعت آیند و کافران به درنگ.
باطن آیه شریفه مراد از داعى حضرت امیر المؤمنین علیه السلام است، چنانکه در تفسیر برهان به روایت عیسى بن داود از حضرت موسى بن جعفر علیهما السلام فرمود: پرسیدم از پدر بزرگوارم از معنى آیه (یَوْمَئِذٍ یَتَّبِعُونَ الدَّاعِیَ) فرمود: مراد از داعى امیر المؤمنین علیه السلام است «1».
صفت سوم محشر آنکه: وَ خَشَعَتِ الْأَصْواتُ لِلرَّحْمنِ: و پست و ذلیل شود صداها براى رحمان و هیچکس را زهره‌اى نباشد که صدا برآرد از مهابت آن روز. فَلا تَسْمَعُ إِلَّا هَمْساً: پس نشنوى در آن روز مگر صداى ضعیفى. یا نشنوى صداى پاهاى ایشان را مگر صداى خفیفى، یعنى از شدت هول و هیبت، قدم بردارند در نهایت آهستگى. خلاصه آنکه چون تمامى جن و انس، روز قیامت‌اقرار کنند به ربوبیت حق تعالى و دانند مالکى سواى ذات سبحانى نخواهد بود، از شدت مهابت جلالت حق صداى ایشان شنیده نشود مگر به مقدار همس که حرکت دو لب باشد فقط به جهت ضعف، و البته در محضر عدل سبحانى باید بترسد طرف او، و ضعیف شود صوت او، و مختلط گردد قول او، و طویل شود غم و حزن او.
على بن ابراهیم قمى- از حضرت باقر علیه السلام: اذا کان یوم القیمة جمع اللّه عزّ و جلّ النّاس فى صعید واحد من الاوّلین و الاخرین عراة حفاة فیوقفون فى المحشر حتّى یعرفوا عرفا شدیدا و تشتدّ انفاسهم فیمکثون فى ذلک مقدار خمسین عاما و هو قول اللّه تعالى: «وَ خَشَعَتِ الْأَصْواتُ لِلرَّحْمنِ فَلا تَسْمَعُ إِلَّا هَمْساً» .. «1».
فرمود: وقتى روز قیامت شود، جمع فرماید خداوند عز و جل مردم را در یک زمین در حالت پابرهنه بدون لباس. پس باز دارند آنها را در محشر تا آنکه غرق شوند به عرق شدید و تنگ گردد نفسهاى ایشان، پس مکث کنند در آن مکان مقدار پنجاه سال، و او است فرمایش الهى (وَ خَشَعَتِ الْأَصْواتُ لِلرَّحْمنِ فَلا تَسْمَعُ إِلَّا هَمْساً) الحدیث.
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
» اطیب البیان
یَومَئِذٍ یَتَّبِعُونَ الدّاعِی‌َ لا عِوَجَ لَهُ وَ خَشَعَتِ الأَصوات‌ُ لِلرَّحمن‌ِ فَلا تَسمَع‌ُ إِلاّ هَمساً (108)
روز محشر روزی است که متابعت میکنند صدای منادی حق را که آنها را دعوت میکند که هیچگونه انصرافی از او نمیتوانند بکنند که اجابت نکنند و بطرف دیگر بروند، طرف راست و چپ و صداها آن قدر خاشع و ضعیف میشود در پیشگاه خداوند رحمن پس نمیشنوی مگر مثل پای شتر که همس گویند بعضی گفتند داعی الهی نفخه ثانیه اسرافیل است که تمام زنده میشوند و بسرعت در صحرای محشر حاضر میشوند چنانچه میفرماید (ثُمَّ نُفِخ‌َ فِیه‌ِ أُخری فَإِذا هُم قِیام‌ٌ یَنظُرُون‌َ) زمر آیه 68 و نیز میفرماید:
(وَ نُفِخ‌َ فِی الصُّورِ فَجَمَعناهُم جَمعاً) کهف آیه 99 و در برهان حدیثی از حضرت موسی بن جعفر علیه السلام نقل کرده که فرمود:
(الداعی امیر المؤمنین)علیه السلام است.
(یَومَئِذٍ یَتَّبِعُونَ الدّاعِی‌َ) قهرا و اجبارا متابعت و در عقب اینکه دعوی می‌روند.
(لا عِوَجَ لَهُ) از طرف دیگری نمیتوانند سیر کنند.
(وَ خَشَعَتِ الأَصوات‌ُ) صداها خاضع و خاشع میشود.
(لِلرَّحمن‌ِ) در پیشگاه خداوند رحمن.
(فَلا تَسمَع‌ُ إِلّا هَمساً) گفتند همس صدای قدم است آنهم مثل صدای پای شتر، در برهان حدیث مفصلی بسه سند از تفسیر علی بن ابراهیم و از امالی شیخ طوسی و از امالی شیخ مفید از حضرت باقر علیه السلام روایت کرده که خلاصه مفادش اینست که فردای قیامت خداوند جمع میفرماید: تمام ناس را در صعید واحد پس توقف میکنند پنجاه سال و عرق شدیدی میکنند و نفس‌ها تنگ میشود و اینست قول تعالی:
(وَ خَشَعَتِ الأَصوات‌ُ لِلرَّحمن‌ِ فَلا تَسمَع‌ُ إِلّا هَمساً) پس آن ندا میرسد کجا است امّی بندگان! میگویند: اسمش چیست! خطاب میرسد کجا است نبی‌ّ رحمة محمّد بن عبد اللّه صلّی اللّه علیه و سلّم حضرت میرود تا سر حوض که طولش ما بین ایله و صنعا است پس صاحب شما را ندا میدهند، امیر المؤمنین علیه السلام او هم ملحق به حضرت رسالت میشود، سپس سایر ناس را ندا میدهند بعض آنها را میگذارند بروند نزد حوض و برخی را جلوگیری میکنند حضرت برای دوستان ما که جلوگیری شدند گریه میکند خداوند آنها را بحضرت میبخشد الی آخر حدیث
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
» برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 108)- «در آن روز، همه از دعوت کننده الهی پیروی نموده، و قدرت بر مخالفت او نخواهند داشت» و همگی از قبرها بر می‌خیزند (یَوْمَئِذٍ یَتَّبِعُونَ الدَّاعِیَ لا عِوَجَ لَهُ).
این دعوت کننده هر کس که باشد آن چنان فرمانش نافذ است که هیچ کس قدرت بر تخلف از آن را ندارد.
«و (در این موقع) همه صداها در برابر عظمت پروردگار رحمان خاضع میشود و جز صدای آهسته، چیزی نمیشنوی» (وَ خَشَعَتِ الْأَصْواتُ لِلرَّحْمنِ فَلا تَسْمَعُ إِلَّا هَمْساً).
این خاموشی صداها یا به خاطر سیطره عظمت الهی بر عرصه محشر است که همگان در برابرش خضوع میکنند، و یا از ترس حساب و کتاب و نتیجه اعمال و یا هر دو.
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
» تفسیر احسن الحدیث
یَوْمَئِذٍ یَتَّبِعُونَ اَلدّٰاعِیَ لاٰ عِوَجَ لَهُ وَ خَشَعَتِ اَلْأَصْوٰاتُ لِلرَّحْمٰنِ فَلاٰ تَسْمَعُ إِلاّٰ هَمْساً این آیه حاکى از تسلیم محض بودن در مقابل خواست و فرمان خدا در آن روز است این داعى از طرف خدا است که در آن روز به هر چه خواند تبعیت مى کنند ضمیر «له» ظاهرا راجع به تبعیت است که از «یتبعون» فهمیده مى شود یعنى در آن پیروى انحرافى نیست، به عبارت دیگر: نمى توانند در مقابل آن داعى، از خود مقاومتى نشان دهند لِمَنِ اَلْمُلْکُ اَلْیَوْمَ لِلّٰهِ اَلْوٰاحِدِ اَلْقَهّٰارِ مؤمن 16 جملۀ وَ خَشَعَتِ اَلْأَصْوٰاتُ لِلرَّحْمٰنِ موید این مطلب است یعنى بى چون و چرا اطاعت مى کنند و صداها به علّت عظمت خداى رحمن آهسته مى شود، این حکایت، از احاطه مذلّت و مسکنت بر مردم دارد احتمال دارد که «له» راجع به داعى باشد، در این صورت معنى آن چنین مى شود که آن داعى در دعوت خویش انحرافى و تبعیضى ندارد و همه را دعوت مى کند ظاهرا این دعوت غیر از دعوتى است که در آیۀ: ثُمَّ إِذٰا دَعٰاکُمْ دَعْوَةً مِنَ اَلْأَرْضِ إِذٰا أَنْتُمْ تَخْرُجُونَ روم 25 آمده است
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
» تفسیر مخزن العرفان در علوم قرآن
یَوْمَئِذٍ یَتَّبِعُونَ اَلدّٰاعِیَ لاٰ عِوَجَ لَهُ وَ خَشَعَتِ اَلْأَصْوٰاتُ لِلرَّحْمٰنِ فَلاٰ تَسْمَعُ إِلاّٰ هَمْساً تنوین(یومئذ)عوض مضاف الیه است و اضافه بوقت نسف است یعنى روزى که زمین پراکنده مى گردد مردم پیروى مى کنند داعى حق را بروایتى چون موقع حشر مى رسد حق تعالى باسرافیل امر مى نماید که بر صخره بیت المقدس برآید و به آواز بلند مردم را بخواند و هرکس از هر جایى که باشد رو به آن صدا آرد و آن داعى حق را همه افراد بشر متابعت نمایند و احدى نتواند سرپیچى کند و بجانب خواننده نیاید بلکه همه اجابت کنند و بشتاب به میعادگاه حاضر گردند و در آن وقت صداها از عظمت و بزرگى و مهابت خداى رحمان در گلوها حبس گردد و از آنان صدایى شنیده نشود مگر سخن آهسته
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
» تفسیر کاشف
یَوْمَئِذٍ یَتَّبِعُونَ اَلدّٰاعِیَ لاٰ عِوَجَ لَهُ مقصود از «یومئذ» همان روز قیامت است و ضمیر «یتبعون» به مخلوقات برمى گردد و مراد از «داعى»، کسى است که آنان را به محشر، بازپرسى و کیفر فرامى خواند ضمیر «له» به «داعى» برمى گردد به لحاظ دعوتى که انجام مى دهد معناى آیه چنین است: فراخواندن این فراخوان حق است و همگى آن را مى پذیرند و هیچ کس توان مخالفت آن را ندارد «پس در آن روز که آن دعوت کننده، آنان را به چیزى ناخوش فرامى خواند، نشان ذلّت در چشمانشان آشکار است چون ملخ هاى پراکنده از قبرها بیرون مى آیند سرها را بالا گرفته به سوى آن دعوت کننده مى شتابند کافران مى گویند: این روز دشوارى است» وَ خَشَعَتِ اَلْأَصْوٰاتُ لِلرَّحْمٰنِ فَلاٰ تَسْمَعُ إِلاّٰ هَمْساً «خشعت»، یعنى خاضع و ذلیل شد «الأصوات» بنا بر حذف مضاف است: أصحاب الأصوات؛ زیرا صدا نه احساس دارد و نه درک همس به معناى سخن آهسته است این واژه بر فروتنى دلالت دارد
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.