(الا الذین تابوا من بعد ذلک و اصلحوا فان الله غفور رحیم ):(مگرکسانی که بعد از ارتکاب چنین کفری توبه نموده و مافات را جبران و اصلاح کنند که خداوند آمرزنده و رحیم است )یعنی اگر بعد از ارتداد توبه نمایند وداخل در صلاح و شایستگی گردند و توبه آنها توبه ای خالصانه باشد، آنان را ازپلیدی کفر شستشو می دهد و باطن آنان نیز بوسیله ایمان مطهر می گردد و چون خدا آمرزنده و مهربان است ،لذا آنان را می آمرزد و از تقصیرشان در می گذرد و به جای مؤاخذه با عفو و رحمت از آنان استقبال می نماید. [ نظرات / امتیازها ]

در این آیه راه بازگشت را به روى این افراد مى‏گشاید و به آنان اجازه توبه مى‏دهد چرا که هدف قرآن در همه جا اصلاح و تربیت است.

مى‏فرماید: «مگر کسانى که بعد از آن توبه کنند و اصلاح نمایند و در مقام جبران برآیند (که توبه آنان پذیرفته مى‏شود) زیرا خداوند آمرزنده و مهربان است» (إِلَّا الَّذِینَ تابُوا مِنْ بَعْدِ ذلِکَ وَ أَصْلَحُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ).

از این تعبیر استفاده مى‏شود که گناه نقصى در ایمان انسان ایجاد مى‏کند که بعد از توبه باید تجدید ایمان کند تا این نقص بر طرف گردد.

[ نظرات / امتیازها ]

مگر کسانى که بعد از کافر شدن توبه کنند و برگردند باسلام و خود را اصلاح کنند پس محققا خداوند آمرزنده و مهربان است

إِلاَّ اَلَّذِینَ تٰابُوا مِنْ بَعْدِ ذٰلِکَ توبه مرتد برجوع باسلام است و آیه مطلق است شامل مرتد ملّى و فطرى هر دو میشود و لو مورد مرتد ملّى است لکن مورد مخصص و مقید نمیشود و این آیه هم یکى از آیاتیست که دلالت دارد بر قبولى توبه مرتد

و اصلحوا بعض مفسرین گفتند مراد اصلاح باطن است که قلبا ایمان بیاورد و عازم بر ثبات بر ایمان باشد و این خلاف ظاهر است زیرا کلمه تابوا بر این مطلب تام الدلاله است و بدون این صدق توبه نمیکند

و بعضى گفتند مراد اصلاح عمل است که نماز و روزه و امثال آنها این هم تمام نیست زیرا شرط قبولى توبه نیست آنها هم یک تکالیفى است راجع بخود بلکه ظاهر اینست که اسلام مرتد با اسلام سایر کفار تفاوت دارد زیرا کفار اگر اسلام آوردند بمقتضاى (الاسلام یجب ما قبله) آنچه فساد در دوران کفر کردند گذشت میشود و لکن مرتد باید هر فسادى که در زمان ارتداد نموده تدارک کند نماز و روزه ها را قضاء کند، مال هر کسى را برده یا بکسى اذیت نموده رد کند، اگر محکوم بقصاص بادیه یا کفارات یا سایر تکالیف بوده باید تمکین شود و امثال اینها فَإِنَّ اَللّٰهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ تفسیرش واضح است و سابقا ذکر شده [ نظرات / امتیازها ]

إِلاَّ اَلَّذِینَ تٰابُوا مِنْ بَعْدِ ذٰلِکَ وَ أَصْلَحُوا فَإِنَّ اَللّٰهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ مگر آنهائى که پس از مرتد گردیدن توبه کردند و نفس و قلب خود را اصلاح کردند شاید مقصود از اصلاح چنین باشد که قلب خود را شایسته ایمان واقعى گردانیدند خداوند آمرزنده و مهربان است که توبه آنها را مى پذیرد
[ نظرات / امتیازها ]

إِلاَّ اَلَّذِینَ تٰابُوا این آیت در شأن حارث بن سوید بن الصامت الانصارى آمد بر خصوص امّا حکم آن بر عموم است تا بقیامت این حارث بعد از آن که مرتدّ گشته بود پشیمان شد، باز آمد تا بنزدیکى مدینه رسید نامه اى نبشت ببرادر خویش خلاس بن سوید که من پشیمان شدم و باز آمدم، از رسول خدا (ص) بپرس که مرا توبه هست یا نه ؟ خلاس رفت و قصّۀ حارث با رسول (ص) بگفت در حال جبرئیل آمد و آیت آورد: إِلاَّ اَلَّذِینَ تٰابُوا الخ حارث را ازین خبر کردند، بیامد و مسلمان شد، و حسن اسلامه

قوله: إِلاَّ اَلَّذِینَ تٰابُوا مِنْ بَعْدِ ذٰلِکَ وَ أَصْلَحُوا در قرآن هر جاى که ذکر توبت کرد بیشتر آنست که ذکر اصلاح قرین آن ساخت، از بهر آنکه حقیقت «توبت» دو چیز است: تصنیف اعتقاد و اصلاح اعمال پس هر دو مجتمع باید، تا توبت درست آید اگر کسى گوید: چون است که در سورة البقرة إِلاَّ اَلَّذِینَ تٰابُوا وَ أَصْلَحُوا وَ بَیَّنُوا گفت و اینجا نگفت وَ بَیَّنُوا ؟جواب آنست که: در سورة البقرة آیت در شأن احبار جهودان آمد که نعت و صفت محمد (ص) در تورات از عوام خویش پنهان کرده بودند و پوشیده داشته، و معظم گناه ایشان آن بود، پس تا اظهار آن نکردند و با مردم بیان آن روشن نگفتند توبت ایشان درست نبود و آن معنى درین قوم که این آیت در شأن ایشان آمد نبود، و گناه ایشان جز ردّت نبود ازین جهت وَ بَیَّنُوا نگفت

و گفته اند: چون هر دو آیت بیان توبت است، چه فرق را در آخر این آیت گفت: فَإِنَّ اَللّٰهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ و در سورة البقرة گفت: وَ أَنَا اَلتَّوّٰابُ اَلرَّحِیمُ ؟جواب آنست که: توّاب و غفور بمعنى، هر دو متقارب اند، امّا «توّاب» خاصّ تر است و غفور عام تر و تمامتر، و گناه آن جهودان صعب تر بود و عظیم تر که هم ضلال خودشان بود و هم اضلال دیگران پس اسم اخصّ بآن اولى تر بود و گناه این مرتدّ کمتر بود که اضلال با وى نبود پس نام غفور اینجا لائق تر و موافق تر و در خبر است که مصطفى (ص) چون آمرزش خواستى این هر دو نام: هم «توّاب» و هم «غفور» فراهم گرفتى ابن عمر گفت: میشمردم که اندر یک مجلس سیّد (ص) صد بار گفتى: رب اغفر لى و تب على انک انت التواب الغفور
[ نظرات / امتیازها ]

باز رحمت و اشعه الهى به جنبش آمده و وعده فرموده نسبت به کسانى که از روى خلوص نیت بازگشت بدین حق نمودند و پشیمان از کفر و ارتداد و سرکشى شدند و اصلاح حال خود نمودند که از تقصیر آنها درگذرد و مشمول رحمت خود گرداند در مجمع از حضرت صادق (ع) روایت نموده است که این آیات درباره مردى از انصار نازل شد که نامش حارث بن سوید بن صامت بود و محذر بن زیاد بلوى را بمکر کشت و فرار کرد و مرتد شد و بمشرکین مکه پیوست پس پشیمان شد و فرستاد قوم خود را خدمت پیغمبر (ص) که پرسیدند توبه اش قبول مى شود یا خیر این آیات نازل شد یکى از اقوامش این آیات را نوشت و برد نزد او و او گفت من مى دانم که تو راستگوئى و پیغمبر راستگوتر از تست و خدا اصدق از همه و برگشت به مدینه و توبه کرد و عاقبت او بخیر شد [ نظرات / امتیازها ]