این دو آیه مضمون آیه:«کَیْفَ یَهْدِی اللَّهُ قَوْماً کَفَرُوا ...»(آل عمران/89) را تعلیل مى‏کند، از قبیل تعلیل کردن از راه تطبیق کلى و عام بر جزئى و فرد خاص است. (مثل اینکه بگوئیم: فلان شخص را احترام کن، براى اینکه دانشمند است.) و معناى آیه این است که: آن کسى که بعد از روشن شدن حق و تمام شدن حجت، بر آن کفر مى‏ورزد، و توبه نمى‏کند توبه‏اى که او را اصلاح کند، چنین کسى از دو حال بیرون نیست: یا کافرى است که کفر مى‏ورزد و کفر خود را فزونى داده و طغیان مى‏کند، که معلوم است صلاح راه و رخنه‏اى به دل او ندارد. و در نتیجه خدا هم او را هدایت ننموده و توبه‏اش را قبول نمى‏کند، براى اینکه توبه و برگشت او توبه حقیقى نیست، بلکه او غرق در ضلالت است و امیدى نیست که بار دیگر هدایت شود و یا کافرى است که بدون اینکه توبه کرده باشد، در حال کفر و عناد مى‏میرد و معلوم است که چنین کسى که در همه عمر دنیائیش توبه نکرده، خداى تعالى در آخرت هم هدایتش نمى‏کند. یعنى داخل بهشتش نمى‏سازد، چون او به سوى پروردگار خود برنگشت و چیزى هم که جا پر کن خلا توبه باشد وجود ندارد، نه شفاعت و نه یارى یاوران.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

مراد از جمله «وَ ما لَهُمْ مِنْ ناصِرِینَ» این است که، بفهماند اینگونه اشخاص، از شفاعت شفیعان که یاوران روز قیامتند بهره‏مند نمى‏شوند، این معنا از فحواى جمله استفاده مى‏شود. چون اگر فرموده بود:" و ما لهم ناصر" ایشان یاور ندارند، نمى‏توانستیم استفاده کنیم که در روز قیامت یاور هست، ولى اینان یاور ندارند. لیکن فرمود:"ایشان از یاوران، هیچ یاورى ندارند" و آوردن صیغه جمع مى‏فهماند که یارى و یارانى در قیامت هستند، ولى اینان یاور ندارند. نظیر این معنا در استدلال بر اینکه روز قیامت فى الجمله شفاعتى هست، در جمله:« فَما لَنا مِنْ شافِعِینَ ...»(الشعراء/11)، در مبحث شفاعت گذشت، بدانجا مراجعه فرمائید. [ نظرات / امتیازها ]

آیه دوم(آیه/91)، علاوه بر نفى یاور (که گفتیم همان شفیع است) فداء را هم نفى کرده براى اینکه هم ناصر و هم فداء جنبه عوض و بدل را دارد، و بدل همیشه در برابر چیزى قرار مى‏گیرد که از آدمى فوت شده باشد، و منظور در این آیه این است که در دنیا چیزى را از دست داده‏اند که جا پرکنى ندارد و آن توبه است که هیچ چیز جبرانش نمى‏کند.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

کلمه« مل‏ء» در جمله:« مِلْ‏ءُ الْأَرْضِ ذَهَباً» به معناى پرى ظرف است از چیزى که در آن ریخته باشند. پس در این جمله کره زمین ظرفى فرض شده که مالامال از طلا باشد، پس این جمله از قبیل استعاره تخییلیه، و استعاره به کنایه است. (اما تخییلیه است براى اینکه چنین ظرفى پر از طلا در عالم نیست و وجودش در عالم تنها خیال است. و اما استعاره به کنایه است براى اینکه به فرض هم که چنین ظرفى یافت شود، دردى را دوا نمى‏کند، زیرا طلا در این عالم ارزش دارد و در عالم قیامت که عالم ملکوت است، براى مادیات ارزشى نیست.) [ نظرات / امتیازها ]

شان نزول آیهبعضى گفته‏اند آیه اول در مورد اهل کتاب که قبل از بعثت پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) به او ایمان آورده بودند اما پس از مبعث به او کفر ورزیدند نازل شده، و بعضى دیگر گفته‏اند در مورد "حارث بن سوید" و یازده نفر از یاران او که از اسلام برگشته بودند نازل شده ولى حارث پشیمان شد و توبه کرد و چنان که در شان نزول آیه قبل نیز اشاره شد یازده نفر از همراهان او به حال خود باقى ماندند و باز نگشتند و در پاسخ دعوت حارث به او گفتند: ما در مکه مى‏مانیم و به کار خود بر ضد محمد (صلی الله علیه و آله) ادامه مى‏دهیم و انتظار شکست او را داریم اگر مقصود ما حاصل شد چه بهتر و در غیر این صورت راه توبه باز است و هر گاه برگردیم (او ما را مى‏پذیرد و) درباره ما همان‏ چیزى که درباره حارث نازل شد نازل مى‏گردد. هنگامى که رسول اللَّه (صلی الله علیه و آله) مکه را فتح کرد، بعضى از آنها وارد اسلام شدند و توبه آنها پذیرفته شد و اما در مورد کسانى که در حال کفر از دنیا رفته بودند آیه دوم نازل گردید.
[ نظرات / امتیازها ]

دنیا و آخرت تفاوت‏هایى دارند، از جمله:
1- غم واندوه در دنیا از انسان به دیگران سرایت مى‏کند، ولى در آخرت چنین نیست.
2- در دنیا، انسان مى‏تواند با عذر یا کفّاره یا دروغ یا حیله یا توبه یا ناله مشکلش را حل کند، امّا در آخرت چنین نیست.
3- تلخى‏هاى دنیا قابل تخفیف است و اگر انسان با آن انس گرفت، از تلخى آن کاسته مى‏شود، ولى در آخرت چنین نیست. [ نظرات / امتیازها ]