توضیح : دلیل دیگر بر اینکه مراد این معنا است این است که خدای سبحان اولی الضرر (بیماران و نابینایان و امثال آنان) را استثناء کرده، سپس حکم کرد به اینکه قاعدون و مجاهدین یکسان نیستند ، با اینکه اولی الضرر در مساوی نبودنشان با مجاهدین در راه خدا مانند قاعدینند.
و به فرضی هم که بگوئیم خدای تعالی ثواب و مصلحتی که از اولی الضرر به خاطر نرفتنشان به جبهه جنگ بر طبق نیاتشان تلافی می‏کند، (اگر واقعا نابینائی متاسف است از اینکه چرا نمی‏تواند در جهاد شرکت کند، خدای تعالی ثواب مجاهد به او می‏دهد) این معنا را نمی‏توانیم انکار کنیم که اینگونه افراد فضیلت آن افرادی که به جهاد رفتند یا شهید شدند و یا بر دشمن پیروز گشتند را ندارند، خدای تعالی مجاهدین را بر قاعدین برتری داده، هر چند که قاعدین عذر موجه داشته باشند و سخن کوتاه اینکه: این آیه شریفه می‏خواهد مؤمنین را تحریک و تشویق به جهاد نموده ، و روح ایمان آنان را برای سبقت‏گیری در خیر و فضیلت بیدار کرده کند. [ بستن توضیحات ]

توضیح : و علاوه بر شرح و تفصیل فائده دیگرى را نیز دارد و آن این است که اشاره کند به اینکه مؤمن سزاوار نیست به آن وعده حسنى که خداى تعالى به عموم مؤمنین (چه مجاهدین و چه قاعدین) داده بود قناعت کند و وعده:" وَ کُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنى‏" را دست‏آویز قرار داده، از رفتن به جنگ و شرکت در جهاد فى سبیل اللَّه و تلاش در اعلاى کلمه حق و کوبیدن باطل کسالت بورزد، زیرا درست است که خداى تعالى به قاعدین نیز حسنى مى‏دهد ولى مجاهدین را به درجاتى از مغفرت و رحمت اختصاص داده که نمى‏توان آن را نادیده گرفت و در امر آن مغفرت و رحمت سهل‏انگارى نمود. [ بستن توضیحات ]

توضیح : سپس بعد از آنکه فرمود: «و فضل الله المجاهدین باموالهم و انفسهم علی القاعدین درجة ...» هر چند از آن جهت که در بالا گفتیم دیگر احتیاجی نبود آن قیدها را یعنی قید باموالهم و انفسهم را تکرار کند، چون قبلا آن دو قید را آورده و آن جهت را افاده کرده بود و از آن جهت کسی دچار اشتباه نمی‏شد، لیکن از آنجائی که این جمله چسبیده به جمله: «و کلا وعد الله الحسنی » بود کلام احتیاج پیدا کرد به اینکه علت آن برتری را روشن سازد و بفهماند اگر خدای تعالی مجاهدین به اموال و انفس را بر قاعدین برتری داده، علت این برتری دادنش همان انفاق مال و بذل جان است ، جان و مالی که هر کسی آن را دوست می‏دارد و به همین جهت در این نوبت برای تقیید کلمه مجاهدین به ذکر این سبب اکتفا کرد و دیگر قید فی سبیل الله را تکرار نکرد و تنها فرمود : «المجاهدین باموالهم و انفسهم »، و اما اینکه برای نوبت سوم فرمود: «و فضل الله المجاهدین علی القاعدین اجرا عظیما» از آنجا که دیگر احتیاجی به ذکر آن قیدها نبود، نه همه آنها و نه بعضی از آنها، لذا همه را ترک کرد.
و اما اینکه در نوبت دوم درجه را به صیغه جمع آورد و فرمود: درجات منه وجهش این است که در نوبت اول در مقام بیان درجه و اینکه آیا یکی است و یا متعدد است نبود ، تنها می‏خواست بفرماید: مجاهدین از حیث درجه مانند قاعدین نیستند و لذا کلمه درجة را منصوب آورد تا تمیز باشد و بفهماند این برتری از حیث درجه است.
و اما در نوبت دوم که فرمود: «و فضل الله المجاهدین علی القاعدین اجرا عظیما درجات منه ...»(النساء/94-95) کانه لفظ فضل متضمن معنای اعطاء و یا معنائی شبیه به آن است و جمله درجات منه، بدل و یا عطف بیان برای جمله اجرا عظیما است و می‏خواهد بفرماید: خدای تعالی مجاهدین را اجری عظیم داده، در حالی که آنان را بر قاعدین اجری عظیم بخشیده و یا پاداش داده، و آن اجر عظیم عبارت است از درجاتی از ناحیه خودش و بنا بر این آیه شریفه در ابتدایش این نکته را افاده می‏کند که مجاهدین از نظر مقام و منزلت با قاعدین یکسان نیستند بلکه برتری دارند و در اینکه این برتری به یک منزلت است و یا منزلت‏های بسیار ، ساکت است ولی در آخرش روشن می‏سازد که این منزلت یک منزلت نیست بلکه منازل و درجات بسیاری است و این درجات اجر عظیمی است که خدای تعالی به وسیله آن مجاهدین را ثواب می‏دهد.
همه اینهائی که گفته شد به این امید بود که شاید با این بیان اشکالی که در این آیه شده دفع شود و آن اشکال این است که از آیه شریفه بوی تناقض می‏آید ، زیرا در اول آیه تفاوت مجاهدین با قاعدین را یک درجه دانسته و در آخر آیه چند درجه و مفسرین به منظور پاسخگوئی از این اشکال وجوهی ذکر کرده‏اند که در بیشتر آنها و یا همه آنها نوعی تکلف به چشم می‏خورد.
مثلا یکی از آن وجوه این است که مراد از تفضیل در اول آیه تفضیل مجاهدین بر قاعدین معذور و دارای عذر موجه است ، و در ذیل آیه منظور برتری دادن مجاهدین بر قاعدینی است که بدون عذر موجه از رفتن به جهاد تقاعد ورزیده‏اند ، تفضیل اولی به یک درجه است و تفضیل دومی به چند درجه و هیچ تناقضی هم در کلام نیست.
یکی دیگر این است که مراد از درجه در اول آیه منزلت دنیوی از قبیل غنیمت جنگی و نام نیک و امثال اینها است و مراد از درجات در آخر آیه درجات اخروی است که نسبت به امتیازات دنیوی بسیار زیاد است، همچنانکه خدای عز و جل فرموده: «و للاخرة اکبر درجات »(الإسراء/21).
یکی دیگر این است که مراد از درجه در اول آیه مقام و منزلتی است که بندگان خدا نزد خدای تعالی دارند و این امری است معنوی و مراد از درجات که در ذیل آیه آمده ، منازل بهشتی و درجات رفیع آن است که امری است حسی ، لیکن خواننده محترم خوب می‏داند که در آیه شریفه هیچ دلیلی بر هیچیک از این اقوال و وجوه نیست. [ بستن توضیحات ]